تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ | به زبان ساده (+ فیلم آموزش رایگان)
پیشتر، در مطالب «آموزش بورس رایگان | گام به گام برای همه | به زبان ساده» و «بورس چیست ؟ آموزش بورس (+ دانلود فیلم آموزش رایگان)» با بازار بورس و مفاهیمی مانند شاخص بورس، تابلوخوانی، نوسانگیری، حجم مبنا و تحلیل فاندامنتال آشنا شدیم. در این آموزش، ابتدا به معرفی مختصر بورس و فرابورس خواهیم پرداخت و پس از آن، مهمترین موارد تفاوت بورس و فرابورس را بیان خواهیم کرد.
بورس چیست؟
بورس بازاری است که در آن داراییها معامله میشوند. این بازار به سه دسته بورس کالا، ارز و اوراق بهادار تقسیم میشود. در بورس کالا، همانگونه که از نامش مشخص است، کالاهای معینی خرید و فروش میشود. در این بورس، معمولاً مواد اولیه معامله میشوند و هر کالایی بورس خودش را دارد؛ مثلاً بورس نفت. در بورس ارز، پولهای خارجی خرید و فروش میشوند که البته این بورس در ایران فعال نیست. در بورس اوراق بهادار، داراییهای مالی مانند سهام شرکتها، اوراق مشارکت و.. معامله میشود. در بورس اوراق بهادار یا به اختصار، بورس، بستری ایجاد شده تا خریداران و فروشندگان بتوانند معاملات را انجام دهند. در این بازار قوانینی وجود دارد که منافع سرمایهگذاران و سرمایهپذیران را حفظ میکند. به عبارت بهتر، بورس سرمایهگذاران و سرمایهپذیران را در کنار هم قرار میدهد تا هر دو با تواناییها و داراییهایی خود موجب منفعت دو طرف شوند.
فیلم آموزش رایگان تفاوت های بورس و فرابورس
فیلم آموزش رایگان تفاوت بورس و فرابورس به صورت گام به گام، در کادر بالا، به سوالات شما در خصوص تفاوتهای بورس و فرابورس، به زبان ساده و به صورت گام به گام پاسخ میدهد.
برای پخش و مشاهده ویدئو روی دکمه پلی یا تصویر بالا کلیک کنید.
فرابورس چیست؟
در بازار بورس قوانین و ساختارهایی وجود دارد که سبب میشود هر شرکتی توانایی ورود به آن را نداشته باشد. فرابورس نیز مانند بورس اوراق بهادار، بازاری برای داد و ستد اوراق بهادار یا سهام است و شرایط و قوانین معاملاتی سادهتری برای پذیرش شرکتها و معامله سهام دارد. وظیفه فرابورس، سازماندهی آن بخش از شرکتهای علاقهمند به فعالیت در بازار سرمایه است که هنوز شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را کسب نکردهاند.
تفاوت بورس و فرابورس چیست؟
بازار بورس و فرابورس تفاوتهایی با هم دارند که در این بخش، مهمترین آنها را معرفی میکنیم.
بازارهای بورس و فرابورس
یکی از تفاوتهای ساختاری بورس و فرابورس تقسیمبندی بازارهای آنها است. بورس شامل دو بازار اول و دوم است. شرکتهایی که در بازار اول فعالیت میکنند، در صورتی که عملکرد مناسبی نداشته باشند، به بازار دوم منتقل میشوند و در طرف مقابل، شرکتهایی که عملکرد مناسبی در بازار دوم داشته باشند، میتوانند به بازار اول منتقل شوند.
ساختار جدید فرابورس ایران از پنج بازار تشکیل شده است: بازار اول، بازار دوم، بازار پایه (زرد، نارنجی و قرمز)، بازار سوم و ابزارهای نوین مالی. در بازار اول فرابورس، سهام شرکتها و واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری پذیرش و معامله میشود. بازار دوم فرابورس تنها شامل سهام شرکتهای سهامی عام است. سهام شرکتهای زیانده، تازه تأسیس و آنهایی که با افزایش سرمایه قصد تبدیل از سهامی خاص به سهامی عام دارند در بازار دوم پذیرفته میشود. بازار پایه نیز یکی از بازارهای فرابورس است که به منظور عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار ایجاد شده است. شرکتهای این بازار فرایند پذیرش را طی نمیکنند و به سه دسته تقسیم میشوند. طبق قوانین جدید، شرکتهای این بازار در سه بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز دستهبندی شدهاند و دامنه نوسان روزانه آنها، به ترتیب، ۳، ۲ و ۱ درصد است.
مالیات در فرابورس
شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس از پرداخت ۱۰ درصد مالیات معاف هستند که این مزیت مستقیماً متوجه سهامداران نیز میشود. همچنین، صاحبان سهام در شرکتهای فرابورس، نسبت به سهامی که در اختیار دارند، در مجمع عمومی حق رأی خواهند داشت.
تنوع بازارهای فرابورس
وجود بازارهای متنوع آن برای پوشش سلایق مختلف، از جاذبههای فرابورس است. بنابراین، سهامداران میتوانند در شرکتهای مختلف سرمایهگذاری کرده و به این ترتیب، ریسک سرمایهگذاری را کاهش دهند.
تسهیلات و تأمین مالی شرکتها
بانکها شرکتهای فعال در فرابورس را به عنوان وثیقه جهت دریافت تسهیلات میپذیرند. بنابراین، شرکتهای فرابورس میتوانند از این طریق برای دریافت تسهیلات اقدام کنند. همچنین، اگر شرکتها به فرابورس پذیرفته شوند و در آن فعالیت کنند، میتوانند از تأمین مالی از طرف سهامداران برخوردار شوند.
پذیرش شرکتها و قوانین نظارتی
روند پذیرش شرکتها در فرابوس سادهتر است و الزامات سادهتری نسبت با بورس دارد. شرایطی مانند حداقل سرمایه ثبت شده شرکت، حداقل سهام شناور، حداقل تعداد سهامداران، حداقل سابقه فعالیت شرکت در صنعت مربوطه، زیان انباشته، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل داراییها و سودآوری معیارهای سختگیرانهتری در بورس دارند.
روش و زمان معامله در بورس و فرابورس
روش معامله در بورس و فرابوس، اساساً تفاوت خاصی ندارد. همانگونه که از طریق پلتفرمهای آنلاین به خرید و فروش سهام بورس اقدام میکنید، میتوانید معاملات سهام شرکتهای فرابورس را نیز انجام دهید. البته زمان معاملات در فرابورس، انعطافپذیری بیشتری نسبت به بورس دارد.
به طور خلاصه میتوان گفت که سود سهام، افزایش قیمت سهام، تنوع سرمایهگذاری، اطمینان از محل سرمایهگذاری، معافیت مالیاتی، حق خرید سهام جدید و نوسانهای روزانه قیمت سهام از جاذبههای فرابورس است.
فیلم آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی
یکی از آموزشهای مفید و کاربردی فرادرس فیلم آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی است و منبع مناسبی برای کسانی است که میخواهند در بازار بورس فعالیت کنند و مفاهیم و اصول آن را بیاموزند. در این آموزش که مدت آن ۳ ساعت و ۲۸ دقیقه است، ضمن پوشش مباحث اصلی، مطالب به گونهای بیان شده است که مخاطبان حداکثر استفاده را از آن ببرند و اطلاعات ضروری را برای ورود به بورس کسب کنند. لینک آموزش مذکور در ادامه آورده شده است.
برای مشاهده فیلم آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی + اینجا کلیک کنید.
در درس اول این آموزش، مقدمات و آشنایی اولیه با بازار بورس و سهام مورد بحث قرار گرفته است. موضوع درس دوم، شناخت کلی و نکات مهم در ورود به بازار بورس است. ورود به سایتهای مربوط به سازمان بورس و ثبت نام در سجام موضوع درس سوم این فیلم آموزشی است. در درس چهارم راهنماییهای کاربردی درباره آشنایی با اصطلاحات و انواع قرارداد و صندوق ارائه شده است. آشنایی با مفاهیم سرمایهگذاری، انواع بورس و عرضه اولیه از دیگر موضوعاتی است در درس پنجم بیان شده است. درس ششم نیز، مروری بر ابزارهای تحلیل تکنیکال را پوشش میدهد. در نهایت، موضوع درس هفتم این فیلم آموزشی، آشنایی با سامانه کدال و کارگزاریها است.
برای آشنایی بیشتر با کارگزاریها، پیشنهاد میکنیم به مطلب «بهترین کارگزاری بورس | بررسی جامع کارگزاری ها» مراجعه کنید.
سخن پایانی
در این نوشتار سعی کردیم تا تفاوتهای بورس و فرابورس و مزایا و معایب سرمایهگذاری در هر یک از آنها را به صورت خلاصه شرح دهیم. در پایان، از شما دعوت به عمل میآوریم تا دیدگاههای خود در رابطه با این مطلب را با ما در میان بگذارید؛ همچنین اگر تجربهای از حضور در این بازارها و سرمایهگذاری در آنها دارید، این تجربیات را نیز از همین طریق با دیگر مخاطبین مجله فرادرس به اشتراک بگذارید.
سلب مسئولیت مطالب اقتصاد: این مطلب صرفاً با هدف افزایش آگاهی عمومی در حوزه اقتصاد نوشته شده است. برای سرمایهگذاری، تجارت و آگاهی دقیق از قوانین مربوط به آنها، لازم است حتماً از دانش و مشاوره افراد متخصص کمک گرفته شود. دقت داشته باشید که قوانین بازار سرمایه و قوانین تجاری و اقتصادی کشور، همواره در حال تغییر هستند و بر همین اساس، ممکن است برخی موارد ذکر شده در این مطلب، دیگر صحت نداشته باشند. مسئولیت هر گونه بهرهبرداری از این نوشتار با هدف سرمایهگذاری، تجارت، کسب درآمد و غیره، بر عهده خود افراد بوده و مجله فرادرس هیچ مسئولیتی در این رابطه ندارد. برای اطلاعات بیشتر + اینجا کلیک کنید.
مطلبی که در بالا مطالعه کردید بخشی از مجموعه مطالب «آموزش بورس رایگان به زبان ساده» است. در ادامه، میتوانید فهرست این مطالب را ببینید:
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزشها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد میشوند:
بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟
به طور کلی به هر بازاری که در آن دارایی (به شکل اوراق) معامله شود، بورس گفته میشود. اما در ایران سازمانی داریم به نام «سازمان بورس و اوراق بهادار». وقتی از «بورس» حرف میزنیم باید حواسمان باشد که از بورس به طور کلی (به مفهوم بازاری که در آن اوراق معامله میشود؛ مانند بورس نیویورک، بورس شانگهای، بورس ژاپن، بورس کالا و …) یا اینکه منظورمان همین «سازمان بورس و اوراق بهادار» ایران است.
سازمان بورس چیست؟
سازمان بورس و اوراق بهادار ایران موسسهای غیردولتی است که در سال ۱۳۸۴ تاسیس شده است. پیش از سازمان بورس و اوراق بهادار، سازمان دیگری به نام «سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران» وظیفه ایجاد بستر برای معاملات اوراق بهادار در ایران را به عهده داشت. در سال ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی قانونی با عنوان «قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران» تصویب کرد که بر مبنای آن ۴ بورس تشکیل شد که در مجموع عملیات اجرایی بورسها را به عهده گرفتند. این چهار بورس از این قرارند:
- بورس اوراق بهادار تهران
- فرابورس ایران
- بورس انرژی ایران
بر مبنای همین قانون، نظارت بر عملیات این بورسها هم به عهده سازمان بورس و اوراق بهادار گذاشته شد.
نکته: همه این چهار شرکت سهامی عام هستند و سهامشان در بورس عرضه شده است. هر کسی که کد بورسی داشته باشد و در بازار بورس فعالیت کند میتواند اگر دوست داشته باشد بخشی از سهام این شرکتها را بخرد.
فرابورس چیست؟
اکنون که با ساختار بورسهای ایران را خلاصهوار مرور کردیم، بحث «فرابورس» را هم میتوانیم بهتر درک کنیم. «فرابورس ایران» شرکت مستقلی است که زیر نظر «سازمان بورس و اوراق بهادار» فعالیت میکند.
اما حالا که بورس داریم، چه دلیلی دارد که فرابورس هم داشته باشیم؟ نکته اینجاست که قوانین و نحوه فعالیت سازمان بورس به نحوی است که شرکتهای خاصی میتوانند در آن عرضه شوند و بسیاری از شرکتهای کوچک و متوسط که شرایط حضور در بورس را ندارند، نمیتوانند سهامشان را از طریق سازمان بورس عرضه کنند و از این طریق تامین مالی داشته باشند. دلیل وجودی فرابورس این است که همین خلاء را پر کند و به آن دسته از شرکتهایی که امکان حضور در بورس را ندارند، این فرصت را بدهد که سهامشان به شکل عمومی عرضه شود و سرمایهگذاران و معاملهگران بتوانند سهام این دسته از شرکتها را خرید و فروش کنند.
آیا ممکن است سهام شرکتی از فرابورس به بورس منتقل شود؟
بله، این امکان وجود دارد. بعضی از شرکتها که سهامشان در فرابورس عرضه شده است و معامله میشود، ممکن است به مرور زمان شرایط حضور در بورس را به دست بیاورند. سهام این شرکتها پس از گذراندن مراحل قانونی از فرابورس به بورس منتقل میشود.
نکته: اگر سهام شرکتی از فرابورس به بورس منتقل شود، لازم نیست سهامداران آن کار خاصی انجام بدهند و آنها مانند قبل سهامداران شرکت خواهند بود.
بورس بهتر است یا فرابورس؟
تا اینجا دانستیم که بازارهای مالی گوناگونی وجود دارد که میشود در این بازارها انواع اوراق بهادار را خرید و فروخت. همچنین گفتیم که بورس و فرابورس در واقع دو بازار مالی مستقل از یکدیگرند که شرایط پذیرش شرکتها در هر کدام از این بازارها متفاوت است.
بهطور کلی پذیرش سهام شرکتها در بورس سختگیرانهتر از بورس است. در واقع در معنای عام، در فرابورس (که میتوان آن را بهنوعی «خارج از بورس» هم نامید) سهام شرکتهایی معامله میشود که روند انتشار اطلاعاتشان منظم نیست یا سودآوری پایداری ندارند (البته ممکن است این وضعیت درمورد بعضی از شرکتهای فرابورسی تغییر کند و این شرکتها مجوز حضور در بورس را به دست بیاورند).
بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟
خوب است این نکتهها را درمورد تفاوت بورس و فرابورس گوشه ذهنمان داشته باشیم:
- از آنجا که شرایط پذیرش سهام شرکتها در فرابورس سادهتر است، مدتی هم که طول میکشد تا سهام شرکتی در فرابورس پذیرفته شود، معمولا کوتاهتر از مدت لازم برای پذیرش در بورس است.
- سهام شرکتهایی که در بورس معامله میشوند، استانداردهای لازم برای حضور در بورس را دارند و در نتیجه ریسک خریدشان در مقایسه با شرکتهای فرابورسی کمتر است.
- کارمزدی که معاملهگران برای خرید و فروش نمادهای بورسی میپردازند، کمی بیشتر از کارمزد معامله در فرابورس است.
- سهام شرکتهای حاضر در بورس به دو گروه تقسیم میشوند؛ بازار اول و بازار دوم. وقتی از «بازار اول بورس» یا «بازار دوم بورس» حرف میزنیم، در واقع منظورمان همین تقسیمبندی است.
- تقسیمبندی سهام و دیگر انواع اوراقی که در فرابورس معامله میشوند با تقسیمبندی بازارها در بورس متفاوت است. بازارهای فرابورس از این قرارند: بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار شرکتهای کوچک و متوسط (SME)، بازار دارایی فکری، بازار ابزارهای نوین مالی، بازار پایه و بازار ابزار مشتقه.
- بورس مکانی فیزیکی (تالار بورس) دارد که معاملهگران میتوانند در آنجا حاضر شوند و معاملاتشان را انجام بدهند، اما فرابورس چنین مکانی ندارد و تمام شرایط پذیرش در بازار دوم معاملاتش آنلاین انجام میگیرد.
نکته: وضعیت شفافیت مالی، روند انتشار اطلاعات و نظم برگزاری مجمامعِ شرکتهای فرابورسی یکسان نیست. بهطور کلی مالی شرکتهای بازار اول فرابورس از نظر شفافیت مالی وضعیت نسبتا مناسبتری دارند، ولی مثلا شرکتهای بازار پایه اخبار فعالیتهای شرکت و اطلاعات مربوط به صورتهای مالیشان را منظم منتشر نمیکنند. به همین دلیل است که میشود گفت خرید سهام از بازار پایه با بالاترین ریسک همراه خواهد بود.
جدول مقایسه شرایط پذیرش سهام شرکتها در بورس و فرابورس
همانطور که دیدیم شرایط پذیرش شرکتها در بازارهای مختلف بورس و فرابورس متفاوت است. برای اینکه مختصری از شرایط لازم برای حضور شرکتها در بازارهای بورس و بازارهای اول و دوم فرابورس را مرور کرده باشیم، جدول زیر را ترتیب دادهایم:
تابلوی اصلی بورس چیست؟ + ۸ نکته + تفاوت با تابلو فرعی
مفهوم و تفاوت بازار اول و دوم تابلوی اصلی و فرعی فرابورس با بورس در بازار بورس و اوراق بهادار کشور دارای مفاهیم متفاوتی است که برای سرمایه گذاری دانستن این موارد بسیار بسیار الزامی است. از جمله مفهوم و تمایز بازار اول و دوم تابلوی اصلی و فرعی در بازار فرابورس با بورس که در این مقاله از وبسایت صدای بورس به آن میپردازیم.
بازار بورس و تابلوی اصلی آن
بورس و اوراق بهادار، تابلوها و بازارهای مختلفی دارد. بازار اول که درباره شرکت های دارای سهام شناور بالاتر و بزرگ تر است و خود برخوردار از دو تابلوی اصلی و فرعی است. بازار دوم هم برای شرکت های به نسبت کوچک تری است که سرمایه ثبت شده این شرکتها کمتر از ۵۰ میلیارد تومان است. این سه تابلو، درباره معاملات سهام است، ولی بورس برخوردار از بازارهای دیگری تیز است؛ بازار اوراق مشتقه، بازار اوراق بدهی، بازار صندوق های قابل معامله و….
ما برای الان به تابلوهای اوراق مشتقه ، بدهی و صندوق ها کاری نداریم و مبحث اصلی ما در اینجا درباره سهام است. جدول زیر، به خوبی بیان میکند که شرکت های درج شده در تابلوهای گوناگون بازار بورس چه تمایز هایی با یکدیگر دارند. نخست شرکت ها جهت پذیرش در بازار بورس، میبایستی شرایط عمومی داشته باشند در غیر این صورت بایستی تا قید بازار بورس را بزنند یا به عبارتی سراغ فرابورس بروند. این شرایط عمومی که در تصویر جدول ذیل هم آمده، درباره سودآور بودن و وضعیت مالی شرکت و کیفیت گزارش حسابرس مستقل از وضعیت مالی شرکت است، ولی در خصوص فاکتورهای اختصاصی، مهم ترین مورد، مبلغ سرمایه شرکت است.
شرکت هایی با بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه ثبت شده این توانایی را دارند تا برای حضور در تابلوی اصلی بازار اول بورس تهران درخواست بدهند، ولی دیگران میبایستی تا سراغ بازار دوم یا تابلوی فرعی بروند.
تفاوت تابلوی فرعی و تابلو اصلی (بازار اول و دوم)
شرایط شرکتها برای پذیرش در تابلوی اصلی بازار اول بورس
همانطور که تا به اینجا گفته شد، خود بازار بورس به دو زیر مجموعه بازار اول و دوم تقسیم میشود و همچنین بازار اول نیز خود به تابلوی اصلی و فرعی بورس، تقسیم میشود. در واقع سازمان بورس اوراق بهادار تهران، به دلیل اینکه بتواند نظم خاصی در شرایط بازار با توجه به شرایط مختلفی نظیر: نقدشوندگی سهام، میزان ریسکپذیری، شفافیت و ایجاد رقابت میان هیات مدیره شرکتها برای قرارگیری در تابلوی اصلی بازار اول بورس، تقسیمبندی خاصی را میان بازارها انجام داد. این تقسیمبندی تابلوی فرعی و اصلی بورس، نیازمند یکسری شرایط خاصی است که به آنها میپردازیم.
ماده ششم بازار بورس اوراق بهادار تهران: شرایط خاصی که شرکتهای سهامی عام برای حضور در تابلوی اصلی بازار اول بورس باید داشته باشند عبارت است از:
• شرکت حتما بیش از ۵۰ درصد سهام خود را سهامی عام کرده باشد. توجه کنید که حتی اگر شرکت یک درصد نیز بیش از پنجاه درصد را سهامی عام کند، شرایط پذیرش را خواهد داشت. همچنین باید حداقل سرمایه ثبت شده یک هزار میلیارد ریال را در دسترس داشته باشد.
• هیچگونه امتیاز خرید و فروشی برای هیچ یک از سهامداران قائل نشود و تمامی سهام شرکت بهصورت عادی و عادلانه خرید و فروش شود.
• یکی دیگر از شرایط ثبت شرکت در تابلوی اصلی بازار اول، این است که شرکت بیش از ۱۰۰۰ سهامدار داشته باشد و حداقل بیست درصد از سهام شرکت بهصورت شناور باشد. این بدان معنی است که حداقل نقدشوندگی ۲۰ درصدی در تابلوی اصلی بازار اول بورس ضروری است. همچنین زمانی که شرکت شرایط پذیره نویسی و عرضه اولیه شدن را طی کند، به خودی خود بیش از ۱۰۰۰ سهامدار را خواهد داشت و تنها نیاز دارد تا نقدشوندگی خود را به بیش از ۲۰ درصد برساند.
• قانون دیگر در این زمینه، این است که شرکت باید حداقل ۳ سال از فعالیت خود در صنعت را بدون مشکل و توقف گذرانده باشد. همچنین از منصوب شدن اعضای اصلی هیئت مدیره نیز حداقل شش ماه باید گذشته باشد.
• شرکت باید همواره در سه دوره آخر پذیرش خود سودآور باشد و افق روشنی را برای خود داشته باشد. منظور از افق روشن، تداوم سودآوری یا افزایش تولید و فروش است.
• همچنین شرکت باید بر اساس گزارشات حسابرسی شده، نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی کل، حداقل ۳۰ درصد باشد. این قانون موجب خواهد شد تا سودآوری شرکت تا چندین سال حداقل حفظ شود.
شرایط شرکت ها برای پذیرش در تابلوی فرعی بازار اول بورس
• شرکت حتما بیش از ۵۰ درصد سهام خود را سهامی عام کرده باشد. توجه کنید که حتی اگر شرکت یک درصد نیز بیش از پنجاه درصد را سهامی عام کند، شرایط پذیرش را خواهد داشت. همچنین باید حداقل سرمایه ثبت شده، پانصد میلیارد ریال را در دسترس داشته باشد.
• حتما باید تعداد سهامداران شرکت به بیش از ۷۵۰ نفر برسند. علاوه بر این، حداقل ۱۵ درصد از سهام شرکت، جرو سهام شناور در تابلوی فرعی بورس باشد. در اینصورت امکان نقدشوندگی سهام به میزان قابل توجهی افزایش پیدا میکند، اما به هر حال مانند تابلوی اصلی بازار اول بورس نیستند.
• همچنین در این شرکت ها، نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی کل باید حداقل ۲۰ درصد باشد. توجه کنید که هرچه عدد حقوق صاحبان سهام به دارایی کل نزدیکتر باشد، به معنای عملکرد بهتر شرکت در رشد و سودآوری است.
• نکته مهم دیگر درباره سهام شرکتهای تابلوی فرعی بازار اول بورس، این است که مانند تابلوی اصلی بازار اول، باید سه سال از فعالیت آنها در صنعت بدون توقف و مشکل گذشته باشد و همچنین از منصوب شدن حداقل دو نفر از اعضای هیات مدیره شرکت مذکور، شش ماه گذشته باشد.
• همچنین سهامی که در این تابلو قرار میگیرد، باید دارای حداقل یک بازارگردان باشد تا سهام شرکت دچار سفته بازی و رانت نشود.
• عدم وجود سابقه کیفری برای اعضای اصلی هیات مدیره شرکتها و همچنین عدم داشتن زیان انباشته برای ورود به بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران، الزامی است.
شرایط شرکت ها برای پذیرش در بازار دوم بورس
• شرکت حتما بیش از ۵۰ درصد سهام خود را سهامی عام کرده باشد. همچنین باید حداقل سرمایه ثبت شده دویست میلیارد ریال را در دسترس داشته باشد.
• حتما باید تعداد سهامداران شرکت به بیش از ۲۵۰ نفر برسند. علاوه بر این، حداقل ۱۰ درصد از سهام شرکت، جزو سهام شناور در تابلوی فرعی بورس باشد. توجه کنید که هر چه از سمت تابلو اصلی بورس فاصله بگیرید، میزان ریسکپذیری نیز در سرمایهگذاری به همان میزان افزایش پیدا میکند.
• همچنین در این شرکتها، نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی کل باید حداقل ۱۵ درصد باشد.
• علاوه بر این، حداقل دو سال از سابقه حضور در صنعت بدون توقف را پشت سر گذاشته باشد و همچنین در طی این مدت، فعالیت آن تنها در همان صنعت باشد.
• همچنین سهامی که در این تابلو قرار میگیرد، باید دارای حداقل یک بازارگردان باشد تا سهام شرکت دچار سفته بازی و رانت نشود.
• شرکت باید همواره در دوره آخر پذیرش خود سودآور باشد و افق روشنی را برای خود داشته باشد. توجه داشته باشید که در تابلوی فرعی و اصلی بورس، شرکت باید در سه دوره سودآوری داشت.
• عدم وجود سابقه کیفری برای اعضای اصلی هیات مدیره شرکتها و همچنین عدم داشتن زیان انباشته برای ورود به بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران، الزامی است.
فرابورس
شرکت فرابورس ایران نیز تحت عنوان یک شرکت مستقل و واحد، سهامش قابلیت خرید و فروش در بازار بورس و اوراق بهادار کشور را داراست. شما این توانایی را دارید تا به نماد " فرابورس" رجوع کنید و شاخص فرابورس را مشاهده نمایید و نسبت به خرید سهام این شرکت اقدام نمایید. شرکت فرابورس کشور در بازار پایه الف فرابورس جای گرفته و دفتر مرکزی آن هم در بزرگراه حقانی، نبش دیدار شمالی است.
سهامداران اصلی و مهم شرکت فرابورس، عناوین زیر هستند که خودشان بیانگر اهمیت فوقالعاده سهام این شرکت دولتی مدیریت و نظارت بر بازار فرابورس کشور است:
- ۲۰ درصد سهام متعلق به شرکت بورس اوراق بهادار تهران است
- ۵.۲ درصد سهام متعلق به شرکت گروه مالی ملت است
- ۴.۵ درصد سهام متعلق به شرکت سرمایه گذاری صبا تامین است
- ۲.۴ درصد سهام متعلق به شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه است
- ۲.۵ درصد سهام متعلق به شرکت مدیریت فناوری بورس تهران است
- ۲.۴ درصد سهام متعلق به شرکت گروه مالی بانک پارسیان است.
- ۱.۵ درصد سهام متعلق به شرکت کارگزاری بانک کشاورزی است.
- ۱.۴ درصد سهام متعلق به شرکت توسعه صنایع بهشهر است.
- ۱.۰۲ درصد سهام متعق به شرکت مدیریت سرمایه گذاری کوثر بهمن است.
نقد شوندگی یک سهام به چه معناست ؟
هر قدر سرعت تبدیل دارایی یا یک سهام به پول نقد زیادتر باشد به اصطلاح بیان می شود از نقد شوندگی زیادتری برخوردار است. به زبان دیگر سهام نقد شونده، به سهامی میگویند که اغلب در بازار بورس خرید و فروش میشوند و نظر خریداران و فروشندگان زیادی را به خودشان جلب کرده است و سهم بیشتری در معاملات بازار بورس و اوراق بهادار دارد.
مفاهیم تالار فرعی بورس و تالار اصلی بورس تهران هم بر طبق میزان نقدشوندگی سهام گوناگون تشکیل شده است. جهت آشنایی بیشتر با مفاهیم و اصطلاحات بازار بورس مطالعه مقاله "اصطلاحات بورس به زبان ساده" را به شما پیشنهاد می دهیم.
تالار اصلی بورس چیست ؟
از شهریور ماه سال ۱۳۸۱ بازار بورس و اوراق بهادار تهران تصمیم بر این گرفت تا معاملات سهام شرکت های غیر نقد شونده و نقد شونده را در تابلوهای گوناگون به نمایش بگذارد. این کار به جهت تفکیک شرکت های غیر نقد شونده و نقد شونده، شفاف سازی وضعیت سهام مختلف برای خریداران و فروشندگان و ایجاد حس رقابت بین مدیران شرکت ها صورت پذیرفت.
بر طبق این طرح قیمت ها و معاملات بورس در سه تابلوی اول و دوم و تابلوی فرعی به نمایش عموم گذاشته می شود. و در اصل به مکانی که تابلوی اول و دوم در آن محل قرار دارند " تالار اصلی بورس" میگویند. به بیان دیگر تالار اصلی بورس جایی است که تابلوهای اول و دوم قیمتهایی درباره سهام نقد شونده در آنجا میرود و در آن بخش سهام شرکت های نقد شده مورد معامله قرار میگیرند. خریداران و فروشندگانی نیز به تالار اصلی بورس رجوع مینمایند که قصد دارند داراییشان را هر چه زودتر به پول نقد تبدیل نمایند.
مفهوم رنگ ها در تفاوت و مفهوم بازار اول و دوم تابلوی اصلی بورس و فرعی بورس با فرابورس :
- زرد: در هفته دو روز دامنه نوسان باز دارند و همین طور سه روز دیگر نیز دامنه نوسان یک ریالی دارند.
- نارنجی: یک روز در هفته دارای دامنه نوسان باز هستند و برای بقیه روزها هم دارای دامنه نوسان یک ریال هستند.
- قرمز: یک روز در ماه دارای دامنه نوسان باز هستند و برای بقیه آن هم اغلب دامنه نوسان یک ریالی دارند. اگر درباره نوسان گیری به دنبال اطلاعات بیشتری هستید می توانید به مقاله ی "آموزش نوسان گیری" مراجعه نمایید.
سه تابلو در بورس :
بازار اول بورس تابلوی اصلی بورس، بازار اول بورس تابلوی فرعی، بازار دوم بورس
دو تابلو در بورس :
بازار اول فرابورس، بازار دوم فرابورس
سه تابلوی بازار پایه :
شرکت های سهامی عامی که نزد سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت میگردند و در تابلوی فرابورس و بورس پذیرش نمیگردند، سهامداران آنها در بازار پایه معامله و خرید و فروش سهم هایشان را انجام میدهند ولی نظیر فرابورس و بورس عرضه اولیه نمی شوند. همین طور سهام هایی که در بازار فرابورس و بورس هستند و از آنها اخراج میگردند. به طور مثال زیان ده به حساب میآیند یا این که مشمول ماده ۱۴۱ شدهاند نیز در بازار پایه جای میگیرند.
بازار پایه الف: تابلوی نهاد های مالی و تشکل های خود انتظام که از سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز دارند. نظیر شرکت سپرده گذاری مرکزی یا سهام فرابورس.
بازار پایه ب: سهام هایی که هم از نظر افشای اطلاعات ایراد دارند. هم از نظر زیان دهی مشمول ماده ۱۴۱ میشوند، اخراج می شوند و در این بازار مورد معامله قرار میگیرند. در یک سال شمسی که منتهی به دوره ای است که هیئت پذیرش قصد دارد رسیدگی کند، میبایستی ضریب نقد شوندگی بالای ده درصد گردد.
ضریب نقد شوندگی مساوی است با تعداد روزهایی که اغلب از یک ده هزارم کل تعداد سهام شرکت خرید و فروش و معامله می شود تقسیم بر تعداد کل روزهایی که در اصل معامله میگردد ولی در بازار پایه "ج" این محدودیت شرایط پذیرش در بازار دوم موجود نیست.
محدودیت دامنه نوسان
در دو تابلوی فرابورس و سه تابلوی بورس مثبت و منفی ۵ است. در بازار پایه "الف" هم مثبت منفی ۵ درصد است. در بازار پایه "ب" مثبت منفی ده درصد است. در بازار پایه "ج" دامنه نوسان نداریم. بازار پایه "ب" از ساعت ۸.۳۰ تا ۹ پیش گشایش و ۹ تا ۱۲ معاملات پیوسته.
۱۲تا ۱۲.۳۰ اردرگذاری و مچینگ و راس ۱۲.۳۰ قیمت گذاشته شده و معامله می شود. بازار پایه ج، ۸.۳۰ تا ۹ مچینگ، راس ۹ قیمت می خورد و از ۹ تا ۱۲ فقط به همان قیمت است که معامله می شود. از ۱۲ تا ۱۲.۳۰ بدون دامنه نوسان مچینگ اتفاق می افتد و راس ۱۲.۳۰ در یک قیمت خاص معامله مچ می شود. توجه داشته باشید داد و ستد سهام و حق تقدم خرید سهام در این تابلو تنها در سه روز معاملاتی هفته شامل روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه ممکن است.
و در آخر.
همانطور که مطالعه کردید، در این مقاله سعی کردیم تا به طور اجمالی مروری کنیم بر تفاوت تابلو اصلی با تابلو فرعی در بازار بورس و اوراق بهادار کشور. امیدواریم که با خواندن این مقاله به اطلاعات مورد نیازتان دست یافته باشید و بتوانید با دانش و مهارت کافی اقدام به سرمایه گذاری در این بازار نمایید.
بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟
به طور کلی به هر بازاری که در آن دارایی (به شکل اوراق) معامله شود، بورس گفته میشود. اما در ایران سازمانی داریم به نام «سازمان بورس و اوراق بهادار». وقتی از «بورس» حرف میزنیم باید حواسمان باشد که از بورس به طور کلی (به مفهوم بازاری که در آن اوراق معامله میشود؛ مانند بورس نیویورک، بورس شانگهای، بورس ژاپن، بورس کالا و …) یا اینکه منظورمان همین «سازمان بورس و اوراق بهادار» ایران است.
سازمان بورس چیست؟
سازمان بورس و اوراق بهادار ایران موسسهای غیردولتی است که در سال ۱۳۸۴ تاسیس شده است. پیش از سازمان بورس و اوراق بهادار، سازمان دیگری به نام «سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران» وظیفه ایجاد بستر برای معاملات اوراق بهادار در ایران را به عهده داشت. در سال ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی قانونی با عنوان «قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران» تصویب کرد که بر مبنای آن ۴ بورس تشکیل شد که در مجموع عملیات اجرایی بورسها را به عهده گرفتند. این چهار بورس از این قرارند:
- بورس اوراق بهادار تهران
- فرابورس ایران
- بورس انرژی ایران
بر مبنای همین قانون، نظارت بر عملیات این بورسها هم به عهده سازمان بورس و اوراق بهادار گذاشته شد.
نکته: همه این چهار شرکت سهامی عام هستند و سهامشان در بورس عرضه شده است. هر کسی که شرایط پذیرش در بازار دوم کد بورسی داشته باشد و در بازار بورس فعالیت کند میتواند اگر دوست داشته باشد بخشی از سهام این شرکتها را بخرد.
فرابورس چیست؟
اکنون که با ساختار بورسهای ایران را خلاصهوار مرور کردیم، بحث «فرابورس» را هم میتوانیم بهتر درک کنیم. «فرابورس ایران» شرکت مستقلی است که زیر نظر «سازمان بورس و اوراق بهادار» فعالیت میکند.
اما حالا که بورس داریم، چه دلیلی دارد که فرابورس هم داشته باشیم؟ نکته اینجاست که قوانین و نحوه فعالیت سازمان بورس به نحوی است که شرکتهای خاصی میتوانند در آن عرضه شوند و بسیاری از شرکتهای کوچک و متوسط که شرایط حضور در بورس را ندارند، نمیتوانند سهامشان را از طریق سازمان بورس عرضه کنند و از این طریق تامین مالی داشته باشند. دلیل وجودی فرابورس این است که همین خلاء را پر کند و به آن دسته از شرکتهایی که امکان حضور در بورس را ندارند، این فرصت را بدهد که سهامشان به شکل عمومی عرضه شود و سرمایهگذاران و معاملهگران بتوانند سهام این دسته از شرکتها را خرید و فروش کنند.
آیا ممکن است سهام شرکتی از فرابورس به بورس منتقل شود؟
بله، این امکان وجود دارد. بعضی از شرکتها که سهامشان در فرابورس عرضه شده است و معامله میشود، ممکن است به مرور زمان شرایط حضور در بورس را به دست بیاورند. سهام این شرکتها پس از گذراندن مراحل قانونی از فرابورس به بورس منتقل میشود.
نکته: اگر سهام شرکتی از فرابورس به بورس منتقل شود، لازم نیست سهامداران آن کار خاصی انجام بدهند و آنها مانند قبل سهامداران شرکت خواهند بود.
بورس بهتر است یا فرابورس؟
تا اینجا دانستیم که بازارهای مالی گوناگونی وجود دارد که میشود در این بازارها انواع اوراق بهادار را خرید و فروخت. همچنین گفتیم که بورس و فرابورس در واقع دو بازار مالی مستقل از یکدیگرند که شرایط پذیرش شرکتها در هر کدام از این بازارها متفاوت است.
بهطور کلی پذیرش سهام شرکتها در بورس سختگیرانهتر از بورس است. در واقع در معنای عام، در فرابورس (که میتوان آن را بهنوعی «خارج از بورس» هم نامید) سهام شرکتهایی معامله میشود که روند انتشار اطلاعاتشان منظم نیست یا سودآوری پایداری ندارند (البته ممکن است این وضعیت درمورد بعضی از شرکتهای فرابورسی تغییر کند و این شرکتها مجوز حضور در بورس را به دست بیاورند).
بورس و فرابورس چه تفاوتی شرایط پذیرش در بازار دوم دارند؟
خوب است این نکتهها را درمورد تفاوت بورس و فرابورس گوشه ذهنمان داشته باشیم:
- از آنجا که شرایط پذیرش سهام شرکتها در فرابورس سادهتر است، مدتی هم که طول میکشد تا سهام شرکتی در فرابورس پذیرفته شود، معمولا کوتاهتر از مدت لازم برای پذیرش در بورس است.
- سهام شرکتهایی که در بورس معامله میشوند، استانداردهای لازم برای حضور در بورس را دارند و در نتیجه ریسک خریدشان در مقایسه با شرکتهای فرابورسی کمتر است.
- کارمزدی که معاملهگران برای خرید و فروش نمادهای بورسی میپردازند، کمی بیشتر از کارمزد معامله در فرابورس است.
- سهام شرکتهای حاضر در بورس به دو گروه تقسیم میشوند؛ بازار اول و بازار دوم. وقتی از «بازار اول بورس» یا «بازار دوم بورس» حرف میزنیم، در واقع منظورمان همین تقسیمبندی است.
- تقسیمبندی سهام و دیگر انواع اوراقی که در فرابورس معامله میشوند با تقسیمبندی بازارها در بورس متفاوت است. بازارهای فرابورس از این قرارند: بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار شرکتهای کوچک و متوسط (SME)، بازار دارایی فکری، بازار ابزارهای نوین مالی، بازار پایه و بازار ابزار مشتقه.
- بورس مکانی فیزیکی (تالار بورس) دارد که معاملهگران میتوانند در آنجا حاضر شوند و معاملاتشان را انجام بدهند، اما فرابورس چنین مکانی ندارد و تمام معاملاتش آنلاین انجام میگیرد.
نکته: وضعیت شفافیت مالی، روند انتشار اطلاعات و نظم برگزاری مجمامعِ شرکتهای فرابورسی یکسان نیست. بهطور کلی مالی شرکتهای بازار اول فرابورس از نظر شفافیت مالی وضعیت نسبتا مناسبتری دارند، ولی مثلا شرکتهای بازار پایه اخبار فعالیتهای شرکت و اطلاعات مربوط به صورتهای مالیشان را منظم منتشر نمیکنند. به همین دلیل است که میشود گفت خرید سهام از بازار پایه با بالاترین ریسک همراه خواهد بود.
جدول مقایسه شرایط پذیرش سهام شرکتها در بورس و فرابورس
همانطور که دیدیم شرایط پذیرش شرکتها در بازارهای مختلف بورس و فرابورس متفاوت است. برای اینکه مختصری از شرایط لازم برای حضور شرکتها در بازارهای بورس و بازارهای اول و دوم فرابورس را مرور کرده باشیم، جدول زیر را ترتیب دادهایم:
بازار اول (تابلوی اصلی و فرعی بورس) و بازار دوم چیست؟
وقتی به تازگی با بورس آشنا میشوید برخی از اصطلاحات برای شما نامفهوم است.
مثلا ممکن است ندانید که:
- فرق بین بازار اول و دوم بورس چیست؟
- چه تفاوتهای بین تابلو اصلی و فرعی بورس تهران وجود دارد؟
- آیا برای هرکدام از این بازارها نیاز به کدبورسی جداگانه یا داشتن شرایط خاص است؟
طبقهبندی شرکتهای پذیرفته شده در بورس براساس معیارهای عمومی و کلی شامل اندازه شرکت، میزان شناور بودن سهام و نقدشوندگی، شفافیت و اطلاعرسانی و تداوم سودآوری در بازار اول مشتمل بر دو تابلوی اصلی و فرعی و بازار دوم مشتمل بر فهرست اولیه و مشروط تصویب شده است.
شما به عنوان کسی که قصد خرید سهام و سرمایهگذاری مستقیم در بورس دارید، با داشتن کدبورسی میتوانید سهام کلیه شرکتهایی که در تابلو اصلی، فرعی، بازار اول یا دوم لیست شدهاند را خریداری کنید.
پس هیچ مانعی برای معاملات سهام در انواع بازارها وجود ندارد و نیاز نیست شرایط خاصی داشته باشید.
پس نامگذاری بازارهای مختلف به اسم بازار اول و دوم و تابلوهای مختلف به چه دلیل است؟ در ادامه میخوانید.
شرکتها برای پذیرش در بورس باید شرایط خاصی داشته باشند وگرنه باید قید بورس را بزنند یا اینکه سراغ بازار فرابورس بروند.
این شرایط که در جدول زیر میبینید، مربوط به وضعیت مالی و سودآور بودن شرکت و کیفیت گزارش حسابرس مستقل از وضعیت مالی شرکت است.
درباره معیارهای اختصاصی، شرایط پذیرش در بازار دوم مهمترین مورد میزان سرمایه شرکت است.
شرکتهایی با بیش از 100 میلیارد تومان سرمایه ثبت شده میتوانند برای حضور در تابلوی اصلی بازار اول بورس تهران درخواست بدهند، اما دیگران باید سراغ تابلوی فرعی یا بازار دوم بروند.
جزییات بیشتر از شرایط شرکتها در تابلوهای مختلف بورس را در ادامه میبینید:
شرایط عمومی پذیرش شرکتها در بورس اوراق بهادار تهران
- ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار
- عدم وجود محدودیت قانونی موثر برای نقل و انتقال یا اعمال حق رای توسط صاحبان آن
- وجود سهام با نام و دارای حق رای
- پرداخت تمام بهای اسمی سهام
شرایط اختصاصی پذیرش شرکتهای موجود در بازار اول – تابلوی اصلی
- وجود حداقل شناوری سهام 20%
- دارابودن حداقل میزان سرمایه ثبت شده شرکت 1,000 میلیارد ریال
- وجود حداقل 3 سال سابقه فعالیت پیش از پذیرش
- عدم وجود زیان انباشته در ترازنامه
- مطلوبیت انتخاب سیستم حسابداری به لحاظ مالی و بهای تمام شده
- سودآوری در 3 دوره مالی متوالی منتهی به زمان پذیرش و دارا بودن چشم اندازی روشن از لحاظ سود آوری
- حداقل نسبت حقوق صاحبان سهام به کل داراییها 30%
- تایید صورتهای مالی توسط حسابرس معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار
- عدم وجود محکومیت قطعی کیفری برای اعضای هیئت مدیره و مدیر عامل
- صورتهای مالی دو دوره منتهی به پذیرش، فاقد موارد مردودی یا عدم اظهار نظر توسط حسابرس
- عدم وجود دعاوی حقوقی دارای اثر با اهمیت بر صورتهای مالی
شرایط اختصاصی پذیرش شرکت های موجود در بازار اول- تابلوی فرعی
- وجود حداقل شناوری سهام 15%
- دارابودن حداقل سرمایه ثبت شده شرکت 500 میلیارد ریال
- وجود حداقل 3 سال سابقه فعالیت پیش از پذیرش
- عدم وجود زیان انباشته در ترازنامه
- مطلوبیت انتخاب سیستم حسابداری به لحاظ مالی و بهای تمام شده
- سودآوری در 2 دوره مالی متوالی منتهی به زمان پذیرش و ارائه چشم اندازی روشن از لحاظ سود آوری
- حداقل نسبت حقوق صاحبان سهام به کل داراییها 20%
- تایید صورتهای مای توسط حسابرس معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار
- عدم وجود محکومیت قطعی کیفری برای اعضای هیئت مدیره و مدیر عامل
- صورتهای مالی دو دوره منتهی به پذیرش، فاقد موارد مردودی یا عدم اظهار نظر توسط حسابرس
- عدم وجود دعاوی حقوقی دارای اثر با اهمیت بر صورتهای مالی
شرایط اختصاصی پذیرش شرکت های موجود در بازار دوم
- وجود حداقل شناوری سهام 10%
- وجود حداقل سرمایه ثبت شرایط پذیرش در بازار دوم شده شرکت 200 میلیارد ریال
- دارابودن حداقل دو سال سابقه فعالیت قبل از پذیرش
- عدم وجود زیان انباشته در ترازنامه
- مطلوبیت انتخاب سیستم حسابداری به لحاظ مالی و بهای تمام شده
- سود آوری در 1 دوره مالی منتهی به پذیرش و ارائه چشم اندازی روشن از لحاظ سود آوری
- حداقل نسبت حقوق صاحبان سهام به کل داراییها 15%
- تایید صورتهای مالی توسط حسابرس معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار
- عدم وجود محکومیت قطعی کیفری برای اعضای هیئت مدیره و مدیر عامل
- عدم وجود دعاوی حقوقی دارای اثر با اهمیت بر صورتهای مالی وجود
سخن آخر (خلاصه)
شرکتهایی که سهامشان در بورس معامله میشود، براساس شرایطی که دارند در بازارهای اول و دوم و تابلوهای فرعی و اصلی مورد معامله قرار میگیرند.
بنابراین این تابلوها برای یک سهامدار، محدودیتی از لحاظ خرید و فروش ایجاد نمیکند.
شما میتوانید با کدبورسیتان در همه این بازارها خرید و فروش انجام دهید.
قصد شروع سرمایهگذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاریها انجام دهید:
برای سرمایهگذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه میشود:
دیدگاه شما