بازار مس داخل کشور

آنالیز سنگ معدن مس

آنالیز سنگ معدن مس بعد از مرحله استخراج برای تعیین درصد مس و عناصر موجود بر آن می توان از روش های موجود برای آنالیز عناصر مانند آنالیز ICP-OES و AAS استفاده نمود. از جمله آنالیزهای عصنری که می توان جهت تعیین غلظت عناصر استفاده نمود. برای نمونه های با غلظت ppm از آنالیز ICP-OES استفاده می شود.

طیف سنجی جذب اتمی(AAS) نیز جهت تعیین عناصر با میزان زیاد، کم و جزیی در نمونه های حاوی مس به کار می رود. طیف سنج نشر اتمی به دو صورت شعله و گرافیتی انجام می شود. از جمله روش های بسیار مناسب برای آنالیز کمی در مقادیر بسیار ناچیر عناصر موجود در نمونه می باشد.

از آنجایی که برای این آنالیزها نیاز به انحلال نمونه می باشد بنابراین برای مس های اکسیدی از اسید سولفوریک یا سیتریک برای انحلال استفاده می شود این اسید ها قابلیت انحلال مس سولفیدی را ندارند و برای مس های سولفیدی باید از پروتکل های دیگری استفاده نمود.

آنالیز سنگ های معدنی با توجه به کاربردهای گسترده آنها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. یکی از سنگ معدن های پر کاربرد که در داخل کشور هم به ذخایر آن یافت می شود، سنگ معدن مس می باشد. این مقاله در ارتباط با آشنایی با روش بازار مس داخل کشور های مختلف آنالیز سنگ معدن مس می باشد.

عبارت معدن (Mine) به محل پیدایش طبیعی یک ماده معدنی(فلزی یا غیر فلزی) که مورد اکتشاف و بهره برداری قرار گرفته است، گفته می شود. در دوران باستان کشف معادن و بهره برداری و استخراج فلزات شروع شد. به عقیده برخی از باستان شناسان، مس اولین بار در ایران شناخته شده است. سنگ معدن مس یافته شده در تل ابلیس کرمان که به ۶۰۰۰ سال پیش بر میگردد حاکی از این امر است.

همچنین کهن ترین منطقه ای که آثار ذوب مس در آن بوده در منطقه ی سیلک کاشان است. ایران یکی از کشورهای غنی از لحاظ دارایی های معدنی و در رتبه ۱۵ قدرت معدنی جهان قرار گرفته است. ایران دارای ۶۸ نوع ماده معدنی(غیر نفتی) می باشد. از جمله معادن مهم ایران عباتند از: آهن، سرب، روی، نقره، طلا، مس، کبالت، نیکل، کرومیت، منگنز، گوگرد، اورانیوم، زغال سنگ است.

میزان مس در پوسته زمین ۵ هزارم درصد بوده و از این رو قشر زمین برای استخراج این ماده ارزشمند بسیار مناسب می با شد. مس در طبیعت به صورت سنگ های سولفوره، اکسیده و مس طبیعی یافت می شود. هر کدام از این سنگ ها در لایه های متفاوتی از زمین قرار گرفته اند. به عنوان مثال سنگ اکسیده بیشتر در قشر زمین و سنگ های سولفوره در عمق بیشتری از قشر زمین بوده و در تغییرات جوی و فعل و انفعالات طبیعی منجر به تبدیل سنگ های سولفوره به اکسیده می گردد. مس طبیعی نیز به صورت آزاد در طبیعت موجود می باشد. در سنگ معدن مس، فلزاتی نظیر سرب، روی، آهن، آنتیموان، بیسموت، آرسنیک و بسیاری از فلزات دیگر موجود می باشند که استخراج این ماده را ارزشمند تر می سازد.

انواع سنگ معدن مس

سنگ معدن مس دارای انواع مختلفی می باشد. انواع سنگ معدن مس عبارتند از :

کالکوپیریت (Chalcopyrite)
کالکوپیریت مهم‌ترین و فراوان‌ترین کانی اولیه ‌سنگ مس، می باشد. کالکوپیریت در دسته سنگ های سولفوره مس قرار می گیرد. این کانی دارای مقدار مس ۶/۳۴%، وزن مخصوص ۱۲/۴ و سختی ۵/۳ الی ۴ بوده و به رنگ زرد برنجی و مایل به سبز و در نمونه‌هایی که سطح خارجی آن‌ها اکسید شده است، به رنگ زرد طلایی و غالبا به رنگ‌های متغیر سطحی تا حد سیاه رنگ است. کالکوپیریت از جمله کانی هایی است که در حضور اکسیژن، آب و در محیط‌های پوسته‌ای کم‌عمق و در جایی که اکسید می‌شود، ناپایدار است. قابل ذکر است که این کانی از فعالیت های ماگمایی حاصل و در عمق زیاد پیدا می‌شود.

کوولیت (Covellite)
کوولیت با فرمول شیمایی CuS بوده و در دسته سنگ های سولفوره مس و به رنگ آبی روشن تا تیره دیده می‌شود. کوولیت با سختی ۲- ۵/۱ و چگالی ۶۸/۴ بوده و ۵/۶۶% مس در ترکیب شیمیایی آن وجود دارد. به راحتی ذوب شده و در حضور هوا به رنگ آبی سیاه تبدیل می شود.

کالکوسیت (Chalcocite)
کالکوسیت از جمله سنگ های سولفوره، با فرمول Cu2S بوده، که مس با بیشترین مقدار حدود ۹/۷۹% مس در ترکیب شیمیایی آن وجود دارد و گوگرد درآن به‌عنوان محصول فرعی است. کالکوسیت با سختی ۳- ۵/۲، چگالی ۸/۵ – ۵/۵ به رنگ خاکستری متمایل به سیاه تا سیاه است و آهن و نقره معمولا به شکل ناخالصی در آن وجود دارد.

مالاکیت (Malachite)
مالاکیت به عنوان مهمترین کانی منطقه ی اکسیداسیون در زمره سنگ های اکسیده بوده و با فرمول شیمیایی Cu2CO3 (OH)2 نشان داده می‌شود. این کانی دارای چگالی ۰۵/۴ – ۴، سختی ۴- ۵/۳ و میزان مس در ترکیب شیمیایی آن ۵/۵۷% است. این کانی به رنگ سبز روشن تا تیره یا سبز متمایل به سیاه است.

آزوریت (Azurite)
آزوریت یا آئوریت با فرمول شیمیایی Cu3 (CO3)2 (OH)2 است و به آبی روشن تا تیره رنگ مشاهده می شود. این کانی شکننده و ترد به همراه جلای شیشه ای یکی از فراوان ترین کانی های حاصل از تغییر ترکیبات اولیه مس و در دسته ی سنگ های اکسیده می باشد. دارای سختی ۴- ۵/۳، ، چگالی ۷۸/۳ است. ۵۵% مس در ترکیب این کانی وجود دارد و پایداری آن کمتر از مالاکیت است. آرزویت مانند مالاکیت در معرض هوا واکنش نشان می‌دهد.

بورنیت (Bornite)
بورنیت با فرمول Cu5FeS4 نشان داده می‌شود و با وزن مخصوص ۵ گرم بر سانتی‌متر مکعب می باشد. این کانی در دسته ی سنگ های سولفوره بوده و بورنیت در سطوح صاف به رنگ قرمز روشن دیده می‌شود و خط اثر آن خاکستری تا سیاه است. این کانی ۵۵-۶۳% مس در ترکیب شیمیایی خود دارد و گوگرد در آن به عنوان محصول غیراصلی و فرعی می باشد.

معدن مس از جمله معادنی می باشد که جهت استخراج از این معادن نیاز به استفاده از تجهیزات پیشرفته ای می باشد. به صورت کلی عملیات استخراج از معدن مس طی چهار مرحله صورت می گیرد. این چهار مرحله شامل حفاری، انفجار، بارگیری و باربری می باشد. مرحله دیگری که بعد از این مراحل انجام می شود قسمت پرعیار کردن است. مرحله پرعیار کردن خود نیز بر سه قسمت سنگ شکن ها، آسیاها و فلوتاسیون می باشد.

پرعیار کردن سنگ مس

سنگ ورودی باید توسط سنگ شکن ها کوچک شود. از آنجایی که سنگ شکن‌ها دارای ضریب خرد کردن محدودی هستند، در صورتی که ابعاد سنگ ها بزرگ باشد از سنگ شکن‌هایی که بطور سری قرار گرفته‌اند، استفاده می‌شود. در انتهای مسیر معمولا سنگ شکن‌ها را طوری قرار می دهند تا ذرات درشت‌تر دوباره به سنگ شکن ها بازگردانده شوند. میزان مصرف انرژی بر اساس شکل تبلور، حالت سطحی و خلل و فرج و شکافهای موجود و در نهایت سختی سنگ ها تعیین می شود.

از آسیاب ها برای نرم کردن استفاده می شود که متداولترین آنها آسیاب گلوله‌ای می‌باشد. اما در صورتی که نرم کردن بسیار زیاد نمونه مدنظر باشد به ترتیب آسیاب میله ای و گلوله ای را به صورت سری قرار می دهند. در مسیر بسته آسیاب ها از سیلیکون و کلاسیفایر استفاده می شود. توسط این دستگاه‌های جداکننده ، ذرات ریز به قسمت پر عیار و ذرات درشت به قسمت آسیاب برگردانده می شود.

پرعیار کردن، شامل انواع دستگاه های پر عیار کردن می‌باشد و به دو دسته دستگاه های فیزیکی و فیزیکو شیمیایی تقسیم می‌شوند.

در روش های فیزیکی پر عیار کردن، جدا کردن بر اساس یکسری از خواص فیزیکی سنگ های معدنی مانند خواص مغناطیسی و الکتریکی، رنگ و وزن مخصوص می باشد. برای اینکه بتوان کانی را از گانگ جدا کرد می بایست ذرات دارای درجه آزادی بسیار بالا بوده و خواص فیزیکی دو ذره با هم تفاوت زیادی داشته باشند. بنابراین باید اختلاف وزن مخصوص کانی با گانگ زیاد باشد. زیرا اکثر این دستگاه ها به روش وزن مخصوص کار می‌کنند. به طور کلی می توان گفت که ضریب پر عیار کردن توسط روش های فیزیکی خیلی بالا نمی باشد. از جمله خصوصیات این روش کم هزینه بودن آن است که برای واحدهای کوچک بسیار مناسب است.

• روش فیزیکوشیمیایی

فلوتاسیون: فلوتاسیون از جمله روش های فیزیکوشیمیایی می باشد که اساس آن، جذب مواد آلی(که کلکتور نامیده می‌شوند) در سطح ماده معدنی است. معرف های فلوتاسیون اضافه شده به مخلوط مواد مواد جامد و آب از داخل سلول هایی که به‌شدت بهم زده شده و حباب هوا به داخل آن دمیده می‌شود، عبور می‌کنند و در نتیجه توسط معرف های فلوتاسیون، سطوح جامدی که مورد عمل قرار گرفته و لایه‌ای از معرف روی آن را پوشانده و آن را آبگریز کرده است، حباب های هوا را جذب کرده، شناور می‌گردند.

کلکتور: کلکتورها معرف هایی هستند که روی سطح ذرات، تشکیل لایه می‌دهند، این مواد آلی که معمولا با یک مولکول بزرگ هستند دارای انواع مختلفی بوده و هر یک دارای خاصیت تشکیل لایه بر روی سطوح جدید معینی هستند. بدین ترتیب هر کلکتور روی کانه خاص باترکیب شیمیایی و یا شبکه بلوری معینی ، تشکیل لایه داده ، سطح آن را آماده برای جذب حباب هوا می‌کند و سایر ذرات که کلکتور روی آنها فیلمی تشکیل نداده است، فاقد خاصیت جذب حباب هوا بوده ، در نتیجه شناور نخواهند شد و بدین ترتیب می‌توانند ذرات خاصی را از یک مجموع ذرات ، شناور کرده ، جدا کنند.

استخراج مس از سنگ معدن مس

استخراج مس از سنگ معدن مس دارای دو روش

• متالورژی خشک (پیرو متالورژی)
• متالورژی تر (هیدرو متالورژی)

روش متالورژی خشک به این صورت می باشد که از کانه سولفیدی استفاده می‌شود. سنگ معدن پس از عبور از مراحل عملیات استخراج که شامل حفاری- انفجار- بار گیری – باربری بوده وارد وارد سنگ شکن اولیه(سنگ شکن فکی) و سپس سنگ شکن ثانویه شده تا به ابعادی در حدود ۱۲ میلی متر در آمده و در نهایت واردآسیاب گلوله ای می شود و با مواد شیمیایی وشیرآهک ترکیب شده وبه صورت دوغاب در آمده و در این مرحله اندازه دانه ها به ۷۴ میکرون می رسد.

بعد از این مراحل دوغاب حاصله وارد قسمت سوم پر عیار کردن یعنی فلوتاسیون شده وکنستانتره مس ومولیبدن حاصل می شود. کنستانتره مس پس از جدا سازی مولیبدن وارد قسمت صافی شده و به شکل خمیری در آمده و سپس وارد کوره های خشک کن شده و رطوبت آن گرفته شده و این مواد در کوره های روربر و یا شعله ای ذوب می‌ شوند، که حاصل این کوره ترکیبی از مس و سایر مواد ناخالصی نظیرگوگرد، آهن، طلا و … می‌باشد که تقریباً حاوی ۴۵ درصد مس بوده که آن را مات مس می‌نامند. مات مس را با استفاده از کوره های مبدل یا کنورتر، با عبور هوا و اکسیژن از آنها, ناخالصی ها و خصوصا آهن و گوگرد را اکسیده کرده وبه سرباره بازار مس داخل کشور انتقال می‌دهد. این مس نیز ناخالص بوده و به دلیل حضور عناصر مختلف و مواد غیر فلزی و تخلخل بیش از اندازه آن را مس بلیستر یا مس جوشدار و یا مس خام می‌نامند. مس خام در این مرحله حاوی بیش از ۳/۹۹ درصد مس می باشد.

مس حاصل از مرحله ی قبل را توسط پاتیل هایی وارد کوره های آند شده و در این کوره ها با تزریق گاز پروپان ناخالصی های موجود مجدداٌ سوخته و خارج می شود درجه خلوص آن تا عیار ۷/۹۹ درصد نیز می‌رسد و سپس محصول خروجی کوره به چرخ ریخته گری وارد شده که مذاب مس خام به صورت صفحاتی بزرگ روی آن ریخته می شود و از آن به عنوان آند در الکترولیز مس استفاده می شود و کاتد را که متشکل از صفحات مس بسیار خالص بوده را به همراه آند(مس خام) درمحلول الکترولیت اسید سولفوریک و سولفات مس، وارد می کنند. پس از عبور جریان معین و حساب شده، مس به صورت یک یون دو ظرفیتی از آند جدا شده و بر روی کاتد می‌نشیند. عناصر و فلزات ناخالص در محلول الکترولیت حل نشده و به صورت لجن در کف کوره الکترولیز رسوب می‌کنند.

کاتدها را که حاوی مس الکترولیز بوده و معمولاً در مرحله اول الکترولیز حدود ۹/۹۹ درصد مس دارند را ذوب کرده و در شکل و اندازه های معین ‌می‌ریزند و پس از آنکه در عملیات الکترولیز آند تصفیه شد و به کاتد پیوست، اکنون کاتد به عنوان مس خالص آماده وارد بازار شده و در صنایع مختلف با توجه به نوع کاربردی که مدنظر می باشد توسط روش هایی مانند نورد یا کشش به فرمهای متنوع درمی آید. بخش دیگری از کاتد راهی کارخانه های آلیاژ سازی شده ودر تولید آلیاژهای مس از آن استفاده می شود.

روش متالورژی تر یا هیدرومتالورژی با استفاده از کانه اکسیدی، سولفیدی کم عیار یا سولفیدی تسویه شده برای استخراج مس انجام می شود. این روش زمانی به کار می رود که سنگ های اکسیدی کم عیار که استخراج مس از آن به روش پیرو متالورژی مقرون به صرفه نباشد روش هیدرو متالورژی(انحلال سنگ اکسید در اسید سولفوریک)و استخراج مس از محلول توسط حلال و الکترووینینگ برای تولید مس خالص به کار گرفته می شود با استفاده مراحل زیر مس خالص بدست می آید:

بعد از بسترسازی یک منطقه شیب دار و مناسب جهت کار توسط ماشین آلات سنگین و کشیدن یک پلاستیک پلی اتیلن وقراردادن یک لوله پلی اتیلن جهت خروج محلول حاصل خاک های اکسیدی را روی ان پخش می کنند و با ریختن اسید سولفوریک بر روی خاک اکسیدی محلولی به صورت CuSo_{۴_} FeSo_۴ وارد لوله پلی اتیلن شده وبه حوضچه انحلال می ریزد.

• استخراجالکترولیتی مس (الکترووینینگ):

در این مرحله مس فلزی از محلول غلیظ مس را با استفاده از یک روش الکتروشیمیایی استخراج می‌کنند. این روش هم همانند روش تصفیه الکترولیتی در روش پیرومتالورژی بوده با این تفاوت که در آنجا آند به کار رفته از جنس مس بوده اما در اینجا از جنس سرب می‌باشد و ولتاژ سلول الکتروشیمی‌۲ تا ۵/۲ ولت می‌باشد.در طی واکنش انجام شده در سلول الکتروشیمی ‌یون مس داخل محلول بر روی آند سربی رسوب می‌دهد. مس رسوب کرده بر روی آند را از روی آن جدا میکنند و این مس دارای خلوص بسیار بالا می باشد.

در الکترولیز مس، مس آندی حاصل از مرحله قبل به صورت قطعاتی به عنوان آند و همان تعداد قطعه دیگر به عنوان کاتد در یک وان الکترولیز قرار می‌گیرند.

کاتد مورد استفاده از جنس مس خالص می‌باشد. حال آندها به یک قطب و کاتدها به قطب دیگر متصل می‌شوند. آندها به تدریج خورده می‌شوند و به صورت یون Cu2+ در می‌آیند، یونها وارد الکترولیت می‌شوند و روی سطح کاتد احیا می‌شوند و طی این فرآیند مس تصفیه می‌شود و عیار آن به ۹۹/۹۹% افزایش می‌یابد.

مهامکس آماده ی ارائه انواع خدمات پیرامون آنالیز سنگ معدن مس می باشد. جهت دریافت خدمات آنالیز ICP-OES درخواست خود را ثبت نمایید.

رشته مهندسی معدن | معرفی گرایش ها، حقوق و درآمد و بازار کار + فیلم آموزش رایگان

در این مطلب از مجموعه مطالب معرفی رشته‌های دانشگاهی مجله فرادرس، به رشته مهندسی معدن پرداخته‌ایم و سعی کرده‌ایم تناسب آن با روحیات افراد، دروسی که برای موفقیت در این رشته مهندسی باید در آن‌ها پایه‌ای قوی داشت، گرایش‌های آن، بازار کار و سایر موارد مرتبط را مورد بررسی قرار دهیم.

فیلم آموزشی معرفی رشته مهندسی معدن

رشته مهندسی معدن مناسب چه کسانی است؟

رشته مهندسی معدن یکی از قدیمی‌ترین رشته‌های مهندسی در دنیا است که سابقه آکادمیک آن به دوران انقلاب صنعتی انگلستان برمی‌گردد. محصلان این رشته باید در دروس ریاضی و فیزیک و علوم پایه از دانش خوبی برخوردار باشند. به‌ علت عملیات میدانی گاها وسیع در این رشته، دانش‌پذیران آن باید نیرو و توان کافی برای چنین مواردی را داشته باشند.

مهندسی معدن و صنعت معدنکاری به عنوان یک صنعت بالادستی محسوب می‌شود که تامین کننده نیاز اصلی و عمده تمدن بشر از دیرباز تا امروز به مواد و مصالحی بوده که مواد مصرفی سایر صنایع به حساب می‌آیند؛ موادی از قبیل مس، سرب، روی، طلا، سنگ‌های ساختمانی و غیره. امروزه با گسترش تکنولوژی و صنعت، نیاز به مواد استراتژیک معدنی بیشتر و بیشتر می‌شود همچنین برای تامین پایدار مصالح معدنی به عنوان مواد اولیه صنایع پایین دست، نیاز به طراحی معادن بزرگتر و عمیق‌تر است که با بزرگتر شدن معادن پیچیدگی‌های مهندسی و طراحی آن‌ها نیز افزایش می‌یابد.

برای اینکه یک ذخیره در دل زمین بتواند به یک معدن قابل استخراج تبدیل شود، مسیر زیادی را باید طی کند. بطور بسیار خلاصه، اولین قدم بر عهده مهندسین معدن، گرایش اکتشاف است که با بهره گیری از دانش تخصصی خود مناطق مستعدی را که دارای پتانسیل برای استخراج هستند را شناسایی می‌کنند؛ این بخش از مهندسی معدن نیاز به عملیات میدانی دارد.

پس از مطالعات امکان‌سنجی و اقتصادی در صورتی که منطقه شناسایی شده پتانسیل لازم را داشته باشد امکان استخراج آن فراهم می‌شود. برای استخراج ماده معدنی مهندسین معدن با گرایش استخراج اقدام به طراحی معدن می‌کنند و همواره باید بتوانند بین طراحی ایمن و پایدار از یک طرف و بحث اقتصادی از طرف دیگر یک تعادل بهینه ایجاد بکنند که یکی از حساس‌ترین وظایف مهندسین طراح همین موضوع است. ماده معدنی پس از استخراج وارد کارخانه فرآوری می‌گردد تا عیار و خلوص آن افزایش یابد. طراحی کارخانه فرآوری و سیستم‌های خردایش برعهده مهندسین معدن، گرایش فرآوری مواد معدنی است.

مهندسین معدن در تمام مراحل عمر یک معدن، همواره با چالش‌های فنی و مهندسی از یک طرف و چالش مباحث اقتصادی از طرف دیگر روبه‌رو هستند. این رشته مهندسی بدلیل شرایط کاری سخت و چالش‌های متعدد دیگر، برای کسانی مناسب‌تر است که دارای روحیه تسلیم ناپذیری و حوصله و پشتکار در مقابل مشکلات محیط طبیعی و مسائل مهندسی هستند.

چه دروسی از دوره دبیرستان در رشته مهندسی معدن بیشتر استفاده می‌شوند؟

دروس حسابان و حساب دیفرانسیل و انتگرال در دوره دبیرستان به عنوان دروس پایه و پیش‌نیاز برای درس‌های ریاضی 1 و 2، معادلات، ریاضیات مهندسی در دانشگاه به حساب می‌آیند. مبحث آمار و احتمالات دوره دبیرستان پیش‌نیاز و پایه درس آمار و احتمالات مهندسی و درس زمین آمار است که نوع خاصی از علم آمار مختص بکارگیری در علوم زمین محسوب می‌شود؛ این درس یکی از درس‌های تخصصی رشته مهندسی معدن است و بد نیست در همینجا اشاره کنیم که زمین آمار پیشرفته نیز در ادامه آن و در مقطع کارشناسی ارشد تدریس می‌شود.

دروس فیزیک چهار ساله دوره دبیرستان پیش‌نیازهای فیزیک 1، 2 و 3 هستند. برای شیمی فیزیک و درس‌های مهندسی از قبیل استاتیک، مقاومت مصالح، دینامیک و مکانیک سیالات در دوره دانشگاه هم باز باید در فیزیک دبیرستان پایه‌ای قوی داشته باشید. دروس شیمی دبیرستان بعنوان پیش‌نیاز برای درس آزمایشگاه شیمی و آزمایشگاه کانه آرایی و تا حدودی درس کانه‌آرایی در دوره دانشگاه هستند.

اگرچه پذیرفته شدگان در رشته مهندسی معدن از شاخه ریاضی و فیزیک هستند و در این شاخه نیز درس زمین شناسی ارائه نمی‌شود، اما علاقه‌مندان می‌توانند درس زمین‌شناسی دوره دبیرستان را مطالعه کنند تا یک دید کلی از مباحث زمین شناسی بدست آورند. لازم به ذکر است در صورتی که پذیرفته شدگان هیچ آشنایی درباره درس زمین‌شناسی نداشته باشند، مشکلی در دوره دانشگاه نخواهند داشت؛ چون دروس مختلف زمین شناسی را از مباحث کاملا ابتدایی تا مباحث پیشرفته تخصصی در دانشگاه خواهند آموخت.

زبان انگلیسی در تمامی رشته‌های دانشگاهی جز یکی از ضروریات است و مهندسی معدن نیز از این قاعده مستثنی نیست. داشتن دانش خوب زبان انگلیسی این امکان را برای دانشجویان این رشته فراهم میکند تا بدون هیچ مشکلی زبان تخصصی رشته خود را بخوبی فرا گیرند؛ همچنین امکان استفاده از سایت‌های علمی و آموزشی انگلیسی زبان در رابطه با مهندسی معدن و آخرین دستاوردها و تکنولوژی‌های یافته شده در این حوزه را نیز میسر می‌سازد که دسترسی به این منابع میتواند چشم انداز و بینش بسیار خوبی هم از جهت علمی و هم از جنبه آینده شغلی برای فراگیران این رشته فراهم سازد.

آموزش‌های مفید برای تقویت پایه مهندسی معدن عبارت هستند از:

• (+) مجموعه فیلم‌های آموزش ریاضیات
• (+) مجموعه فیلم‌های آموزش فیزیک
• (+) مجموعه فیلم‌های آموزش شیمی
• (+) فیلم آموزش زمین شناسی – پایه یازدهم

گرایش‌های این رشته برای ادامه تحصیل چیست؟

گرایش اکتشاف: این گرایش از دوره کارشناسی تا دوره دکترا ارائه می‌شود. تخصص اصلی دانش آموختگان این گرایش پی‌جویی و اکتشافات اولیه و اکتشافات تفصیلی به منظور یافتن مناطق مستعد دارای پتانسیل معدنکاری و مکان‌یابی ذخایر نهفته شده در داخل زمین و تخمین میزان ذخیره و عیار آن‌ها است‌. رشته زمین‌شناسی را می‌توان پایه و اساس گرایش اکتشاف مهندسی معدن دانست.

• (+) مجموعه آموزش‌های مهندسی معدن و ژئوتکنیک

گرایش استخراج: این گرایش از دوره کارشناسی تا دوره دکترا ارائه می‌شود. تخصصی اصلی دانش آموختگان این گرایش طراحی معادن روباز و معادن زیر زمینی بر اساس عمق قرارگیری ماده معدنی و هم چنین شکل توده معدنی است. مهندسین استخراج، در زمینه طراحی الگوهای انفجاری، ترابری، برنامه‌ریزی تولید، تخمین هزینه‌ها و غیره نیز فعالیت می‌کنند. گرایش استخراج معدن، با رشته متالورژی استخراجی (از گرایش‌های مهندسی مواد)، ارتباط بسیار نزدیکی دارد.

• (+) فیلم آموزش حفر چاه و فضاهای زیرزمینی

مکانیک سنگ: این گرایش از دوره کارشناسی ارشد تا دوره دکترا ارائه می‌شود. دانش آموختگان دوره کارشناسی، گرایش اکتشاف یا استخراج، براساس علاقه و بسته به میزان دانش خود، می‌توانند در آزمون کارشناسی ارشدِ گرایش مکانیک سنگ شرکت کنند. تخصص اصلی دانش آموختگان این گرایش طراحی و تحلیل پایداری حفریات و سازه‌های زیرزمینی از جمله معادن زیرزمینی، تونل‌های عمیق و تونل‌های شهری، حفریات رو زمینی از قبیل معادن روباز و تحلیل پایداری سطوح شیبدار سنگی و خاکی و … است. گرایش مکانیک سنگ مهندسی معدن، ارتباط بسیار نزدیکی با گرایش مکانیک خاک در مهندسی عمران دارد.

فرآوری مواد معدنی: این گرایش از دوره کارشناسی ارشد تا دکترا ارائه می‌شود . دانش آموختگان دوره کارشناسی گرایش اکتشاف و استخراج، براساس علاقه و بسته به میزان دانش خود می‌توانند در آزمون کارشناسی ارشد در گرایش فرآوری مواد معدنی شرکت کنند. تخصص اصلی دانش آموختگان این رشته، طراحی کارخانه‌های فرآوری مواد معدنی و مدارهای خردایش است که مواد پس از استخراج به منظور پرعیارسازی وارد این کارخانه‌ها می‌شوند. همچنین دانش آموختگان این گرایش می‌توانند در زمینه‌های آزمایشگاهی، صنایع سرامیک و… نیز فعالیت کنند.

چهار گرایشی که در این بخش معرفی کردیم، گرایش‌های اصلی مهندسی معدن محسوب می‌شوند. برخی از دانشگاه‌ها، گرایش‌های دیگری نظیر مهندسی معدن – تونلسازی و مهندسی معدن – محیط‌زیست را نیز ارائه می‌کنند.

مهمترین دروس دانشگاهی رشته مهندسی معدن چه درس‌هایی هستند؟

از دروس عمومی رشته مهندسی معدن، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ریاضی

• اجزا ماشین

فارغ التحصیل رشته مهندسی معدن در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟

برخی از اصلی‌ترین مشاغل و صنایعی که یک فارغ التحصیل رشته مهندسی معدن می‌تواند در آن‌ها مشغول به کار شود، عبارت هستند از:

• مدیریت معدن
• وزارت صنعت، معدن و تجارت
• مسئولین فنی معادن
• مهندسین مشاور در امور صنایع معدنی و معدنکاری
• طراحی معادن روباز و زیر زمینی و طراحی باطله برداری
• طراحی روش‌های اکتشافی و پهنه‌بندی‌های اکتشافی
• سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی
• مهندسین مشاور در زمینه تونل و فضاهای زیر زمینی و طراحی سیستم‌های حفاری
• تمامی بخش‌های صنعت معدن و صنایع معدنی که نیاز به مهندس معدن باشد، همگی می‌توانند زمینه کاری وی با توجه به گرایش تخصصی او به حساب آیند. دانش آموختگان رشته مهندسی معدن با توجه به اینکه در این زمینه تخصص لازم را دارا هستند در صورت داشتن توانایی مالی و با بهره‌گیری از سیاست‌های حمایتی دولت از قبیل وام‌های بلند مدت کم بهره، می‌توانند خود اقدام به تاسیس و بهره‌برداری از معادنی همانند سنگ‌های ساختمانی، زغال‌سنگ، مس، پوکه معدنی، شن و ماسه و … نمایند.

بازار کار رشته مهندسی معدن به چه صورت است؟

کشور ایران با دارا بودن 7 درصد از معادن جهان و 68 نوع ماده معدنی (غیرنفتی) یکی از کشورهای بسیار غنی از حیث ذخایر معدنی است. برخی از معادن ایران در کلاس جهانی قرار دارند که از جمله آنها معدن مس سرچشمه، معدن سنگ آهن گل گهر سیرجان، معادن سنگ آهن سنگان را می‌توان نام برد.

عمده‌ترین ذخایر معدنی ایران شامل مس، سرب، روی، قلع، طلا، زغال‌سنگ، اورانیوم و سنگ‌های ساختمانی و قیمتی است. صنایع معدنی پس از صنعت نفت و گاز یک چهارم اقتصاد ایران را تشکیل می‌دهد؛ با توجه به سیاست‌های توسعه‌ای دولت‌ها در این زمینه و برنامه‌ریزی برای افزایش صادرات غیرنفتی، صنعت معدنکاری به یکی از محورهای اصلی توسعه اقتصادی کشور تبدیل شده، در نتیجه می‌توان چنین استنباط کرد که برای فارغ التحصیلان این رشته امکان اشتغال هم در بخش‌های خصوصی و هم بخش‌های دولتی این صنعت وجود دارد و در آینده نیز با افزایش بهره‌برداری از ظرفیت معادن و استخراج معادن جدید، بستر شغلی برای فارغ التحصیلان به شکل مطلوبی وجود خواهد داشت.

امکان ادامه تحصیل این رشته در داخل ایران چگونه است؟

این رشته از مقطع کارشناسی تا مقطع دکترا در دانشگاه‌های داخل کشور ارائه می‌شود. از جمله این دانشگاه‌ها‌ می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

• دانشگاه تهران
• دانشگاه امیرکبیر
• دانشگاه تربیت مدرس (فقط مقاطع ارشد و دکترا)
• دانشگاه صنعتی سهند
• دانشگاه صنعتی اصفهان
• دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین
• دانشگاه ارومیه و صنعتی ارومیه
• دانشگاه بیرجند و صنعتی بیرجند
• دانشگاه باهنر کرمان
• دانشگاه یزد
• دانشگاه صنعتی شاهرود
• برخی از واحدهای دانشگاه آزاد

ادامه تحصیل در رشته مهندسی معدن در خارج از کشور به چه صورت است؟

بهترین کشورها برای ادامه تحصیل در رشته مهندسی معدن، آمریکا و استرالیا هستند که یکی از قطب‌های معدنکاری دنیا بشمار بازار مس داخل کشور می‌روند. کانادا، سوئد، انگلستان، جمهوری چک، آلمان، فرانسه، اتریش، روسیه، چین و هند را نیز می‌توان در این زمینه نام برد.

در برخی از این کشورها مراکز تحقیقاتی و آموزشی مختص مهندسی معدن تاسیس شده‌اند که در بعضی از آن‌ها تخصص‌های ویژه‌ای از این رشته تدریس می‌شود؛ از جمله این مراکز می‌توان به مدرسه عالی معدنکاری پاریس و دانشگاه فنی معدن فرایبورگ آلمان اشاره کرد.

توجه داشته باشید که در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان‌ خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید. علاوه بر این، برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی نیز به شرکت در آزمون‌های بین‌المللی و معتبر زبان خارجی مانند تافل، آیلتس و دولینگو نیاز دارید. برای شروع این مسیر می‌توانید از مجموعه فیلم‌های آموزش زبان انگلیسی فرادرس کمک بگیرید.

• برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش زبان خارجی + اینجا کلیک کنید.

مهارت های مورد نیاز برای موفقیت در رشته مهندسی معدن چه هستند ؟

مهندسی معدن نیز مانند بسیاری از رشته‌های مهندسی، نیازمند دانش و مهارت‌های فنی متعددی است. یک مهندس معدن خوب باید در دروسی نظیر ریاضی و فیزیک قوی باشد. زمین‌شناسی، از حوزه‌های بسیار نزدیک با فعالیت‌های معدنی به شمار می‌رود. بنابراین، یادگیری مبانی زمین‌شناسی عمومی می‌تواند مسیر پیشرفت مهندسان معدن را هموارتر کند.

با توجه به واحد فعالیت، تسلط بر روی نرم‌افزارهای مدلسازی، تحلیل و طراحی یا نرم‌افزارهای عمومی، یک برتری برای مهندس معدن محسوب می‌شود. به عنوان مثال، مهندس معدنی که بر روی اتوکد و مجموعه نرم‌افزارهای آفیس تسلط دارد، از شانس بیشتری برای یافتن شغل و پست مناسب برخوردار خواهد بود. فعالیت مهندسان معدن، اغلب به دور از محیط‌های شهری است. با این وجود، امکان فعالیت در محیط‌های شهری در غالب همکاری با شرکت‌های مشاور وجود دارد.

آموزش‌های مرتبط با مهارت‌های نرم‌افزاری مهندسی معدن:

• (+) مجموعه فیلم‌های آموزش نرم‌افزارهای آفیس
• (+) مجموعه فیلم‌های آموزش اتوکد

برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند. به همین دلیل، برای یادگیری مهارت‌های فردی، مشاهده مجموعه فیلم‌‌های آموزش توسعه مهارت فردی فرادرس پیشنهاد می‌شود که لینک آن در زیر آورده شده است.

• برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش توسعه مهارت فردی + اینجا کلیک کنید.

از دیگر آموزش‌های مفید برای دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی معدن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• (+) فیلم آموزش نرم افزار راک ورکز RockWorks
• (+) فیلم آموزش تحلیل داده‌های معدنی با نرم‌افزار مینی تب Minitab
• (+) فیلم آموزش آزمایش‌های صحرایی در مهندسی ژئوتکنیک
• (+) فیلم آموزش تعیین خواص مکانیکی سنگ‌ها با روش‌های آزمایشگاهی
• (+) فیلم آموزش مقدماتی نرم افزار FLAC2D و برنامه‌نویسی FISH برای تحلیل‌های عددی
• (+) فیلم آموزش آشنایی با برنامه‌نویسی Fish برای مدل‌سازی ژئوتکنیکی و معدنی در FLAC3D
• (+) فیلم آموزش تحلیل زمین آماری و تهیه نقشه‌ با +GS
• (+) فیلم آموزش نقش ابزار دقیق در مهندسی ژئوتکنیک

دروس دانشگاهی رشته مهندسی معدن تا چه میزان نیازهای بازار کار را مرتفع می‌سازند؟

دروس تخصصی دانشگاهی مهندسی معدن شاکله اصلی دانش و سواد یک مهندس معدن را می‌سازند؛ اما برای اینکه یک دانش آموخته معدن بتواند به یک مهندس خبره تبدیل شود، باید در این صنعت وارد بازار کار شده و بخشی از دانشی را فرا گیرد که تجربی است و نمی‌توان آن را در قالب واحدهای درسی گنجاند. در واقع یک مهندس معدن، دانسته‌های خود را باید در یک محیط عملی بکار گیرد و با ادغام کردن تجربه و محدودیت‌های محیط کاری با دروس تئوری یاد گرفته شده در دانشگاه، بتواند به بهترین نحو در حوزه تخصصی خود نقش ایفا کند.

این مطلب توسط مدرس و عضو هیئت علمی فرادرس، «ایوب حاذق» نوشته شده است. حاذق، فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد مهندسی استخراج معدن از دانشگاه بیرجند است. وی در حال حاضر در زمینه طرح‌های پژوهشی حوزه تحلیل پایداری دینامیکی و لرزه‌ای شیروانی‌ها فعالیت می‌کند و تاکنون چندین مقاله در این رابطه تالیف و چاپ کرده است. همچنین، مهندس حاذق به کار با برخی از نرم‌افزارهای تخصصی این حوزه از جمله Phase تسلط دارد.

بازیافت ضایعات مس

وقتی از بازیافت ضایعات مس صحبت می کنیم منظور استفاده دوباره از مس در چرخه تولید است. بازیافت ضایعات مس از استقبال بسیار زیادی در داخل کشور برخوردار است زیرا موارد استفاده از مس بسیار زیاد است. اگرچه خرید ضایعات فلزی و بازیافت آنها و استفاده دوباره از آن ها در چرخه تولید بسیار رایج است ولی تقاضای بازار برای بازیافت ضایعات مس بسیار زیاد است. بازیافت ضایعات مس باعث جلوگیری از آسیب به محیط زیست نیز می شود که با انجام فرآیند بازیافت کمک بسیار زیادی به حفظ محیط زیست می کنیم. بازیافت ضایعات مس منفعت های دیگری از جمله ایجاد درآمد برای افراد و همینطور ایجاد اشتغال نیز در بر دارد. همچنین می تواند نیاز کارخانه ها و صنایع دیگر را نیز مرتفع سازد.
از مهمترین دلایل بازیافت ضایعات مس می توان به پسماند حداقلی آن اشاره کرد ، همچنین هزینه های بازیافت نسبت به دیگر فلزها کمتر است به نوعی می توان گفت که بازیافت ضایعات مس مقرون به صرفه است. یکی دیگر از مزیت های ضایعات مس آسان تر بودن طبقه بندی و جداکردن آن است. بازیافت ضایعات مس نسبت به بقیه فلزها با سرعت بیشتری انجام می گیرد که این نکته بسیار برای کارخانه ها و کارگاه های تولیدی و همچنین صنایع مهم است چون باعث سهولت و سرعت دسترسی به محصولات بازیافت شده می شود.
فلز مس بیشتر در قطعات الکترونیکی یافت می شود مانند کامپیوترها ، تلویزیون ها ، لامپ ، تلفن ، کنسول های بازی ، ماشین لباسشویی و . که همین مسئله بیانگر این است که چقدر فلز مس در صنایع حائز اهمیت است. در کشورهای اروپایی نیز ضایعات مس بسیار زیاد است که باعث رونق بسیار زیاد بازیافت این فلز در اروپا و بازار های جهانی می شود.
مس به دلیل رسانای قوی بودن در بردهای موبایل و کامپیوتر استفاده می شود. طلا و نقره هم رساناهای قوی هستند که در بعضی از بردهای موبایل و کامپیوتر استفاده می شوند ولی به سختی قابل تشخیص هستند. فلزات به ویژه مس ارزش بسیار بالایی دارد و در مقابل آسیب بسیار زیادی را هم می تواند به محیط زیست بزند به همین دلیل بازیافت آن دارای منفعت بسیاری برای محیط زیست است و همچنین باعث ایجاد درآمد برای افراد و اشتغالزایی و کمک به صنایع نیز می شود.
همانطور که با دلایل و اهمیت بازیافت ضایعات مس آشنا شدید می خواهیم بپردازیم به انواع روش های بازیافت ضایعات مس پس با ما همراه باشید !

روش های بازیافت ضایعات مس

1-روش دستی :
همانطور که اشاره شد در قطعات و بردهای الکترونیکی فلز مس وجود دارد که جداکردن این مس در این قطعات به صورت دستی انجام می گیرد که این روش جز ساده ترین انواع روش های بازیافت ضایعات مس است.

2-روش قالکاری :
در این روش قطعاتی که در آن مس به کار رفته را جدا می کنند و بعد از جداسازی آنها را در کوره های حرارتی می ریزند تا ذوب شود پس از ذوب شدن آنها را در قالب هایی به صورت شمش ریخته و آماده استفاده می شود که یکی از پرکاربرد ترین و پربازده ترین روش از انواع روش های بازیافت ضایعات مس است.

3-روش الکترووینینگ یا سمنتاسیون :
در این روش که به روش شیمیایی هم معروف است قطعات ضایعت مس جدا می شود و در آسیاب هایی مخصوص خرد شده و پس از خرد شدن در محلول های اسیدی حل می شوند. اگر بخواهیم بیشتر با روش سمنتاسیون آشنا شویم این است که فلزهای حل شده در محلول رسوب می کنند که آن فلز انداخته شده با یون های فلز دیگر واکنش داده شده و جای خود را عوض می کنند. این روش کاربرد بسیار زیادی در بازیابی فلزات با ارزش مثل طلا و نقره دارد. بازیافت ضایعات مس به روش سمنتاسیون یکی از انواع روش های بازیافت ضایعات مس است که بیشتر توسط کارخانه ها و کارگاه های تولیدی مورد استفاده قرار می گیرد.

مراحل بازیافت ضایعات مس

1- جمع آوری :
فرآیند جمع آوری در هر کدام از فلز ها متفاوت است ولی به دلیل استفاده گسترده تر از مس جمع آوری ضایعات مس بیشتر و آسان تر است. پس از انجام جمع آوری ضایعات مس به انبارهای ضایعات و یا دفاتر زباله ارسال می شود.

2- طبقه بندی یا مرتب سازی :
طبقه بندی یا مرتب سازی به معنی جدا کردن ضایعات فلز مس از بقیه فلزات موجود بازار مس داخل کشور در انبار است. که این عملیات هم به صورت دستی و هم با استفاده از سنسورها و آهن رباها صورت می گیرد. در مواردی هم ضایعات مس قابل تشخیص هستند و احتیاجی به دستگاه ندارند.

3- پردازش :
در فرآیند پردازش، پس از جداسازی، قطعات جمع آوری شده فلز مس را اگر بزرگ باشند به شکل کوچک تری در می آورند یا همان تغییر شکل می دهند تا برای فرآیند ذوب شدن آماده می شوند.

4- ذوب :
فلزهای مختلف هر کدام دارای کوره های حرارتی مخصوص به خود با درجه های حرارتی متفاوت هستند. لازم به ذکر است زمان ذوب شدن هریک از فلزات هم مختلف هستند.

5- خالص سازی یا تصفیه :
پس از طی شدن مراحل قبل در این روش برای اطمینان از کیفیت محصول مورد نظر عملیات خالص سازی یا تصفیه انجام می گیرد. این عملیات با روش های مختلف مانند الکترولیز صورت می گیرد.

6- خنک سازی و حمل :
پس از خالص سازی فلزات روی تسمه نقاله های به حرکت در می آیند تا خنک شوند و پس از خنک شدن آماده ی حمل و نقل به کارخانه ها و مراکز صنعتی می شوند.

کاهش واردات مس و مصرف آلومینیوم در چین/ تلاش برای افزایش تولید داخل؟!

باشگاه آلومینیوم: واردات مس تصفیه شده احتمالا برای دومین سال متوالی در چین کاهش می‌یابد در حالی که مصرف آلومینیوم هم در این کشور پس از سقوط غیرقابل پیش‌بینی سال ۲۰۱۹ بار دیگر به میزان کمی روند کاهشی خود را ادامه خواهد داد؛ این مربوط به پیش‌بینی مرکز تحقیقات آنتایک در بازار چین است که اخیرا منتشر شد.

به گزارش باشگاه آلومینیوم به نقل از اقتصاد‌آنلاین، رویترز در گزارشی درباره واردات مس و مصرف آلومینیوم از قول « هه شیاو شی » تحلیل‌گر صنعت مس در بازوی تحقیقاتی صنعت فلزات غیر آهنی چین در یک وبینار عنوان کرد: واردات مس تصفیه شده برای سال 2020 حدود 3.1 میلیون تن برآورد می‌شود. این رقم در مقایسه با 3.55 میلیون تن سال 2019 نشان دهنده کاهش 12.7 درصدی است که بیش از میزان پیش بینی اولیه آنتایک یعنی 3.2 میلیون تن در سال 2019 بوده است در عین حال کاهش بارزی را نسبت به 3.75 میلیون تن سال 2018 نشان می‌دهد.

کارخانه‌های ذوب چین که با موجودی زیاد اسید سولفوریک و مشکلات لجستیکی ناشی از اقدامات انجام گرفته برای توقف شیوع کرونا مواجه هستند در هفته‌های اخیر ناچار به کاهش میزان تولید خود شده‌اند. پیش بینی‌ها حاکی از آن است که میزان تولید مس تصفیه شده چین در سال 2020 با افزایش 3.8 درصدی به 9.3 میلیون تن و صادرات آن با افزایش 10.8 درصدی به 350 هزار تن برسد. این مساله باعث خواهد شد تا بازار مس تصفیه شده چین با مازاد 650 هزار تنی در سال 2020 کاهش محسوسی نسبت به مازاد 936 هزار تنی سال گذشته داشته باشد.

همچنین گفتنی است که داده‌های رسمی در زمینه آلومینیوم نشان دهنده کاهش مصرف آلومینیوم چین در سال 2019 است که چنین اتفاقی برای نخستین در طول یک دهه گذشته رخ داده بازار مس داخل کشور است. اگرچه بایگانی آنتایک حاکی از آن است که افت یک درصدی مصرف آلومینیوم در چین برای نخستین بار در طول 30 سال گذشته اتفاق افتاده است.

وانگ هونگ فی تحلیل‌گر آنتایک در یک وبینار در این رابطه عنوان کرد: آنتایک پیش از این بازگشت مجدد به میزان مصرف پیشین را در سال 2020 پیش بینی کرده بود، اما در شرایط فعلی انتظار می‌رود میزان مصرف آلومینیوم در چین با کاهش 0.1 درصدی به 36.6 میلیون تن برسد و با افزایش 4.1 درصدی به 37.4 میلیون تن برسد.

وانگ همچنین خاطرنشان کرد: چین قرار است در سال جاری 2.25 میلیون تن ظرفیت ذوب آلومینیوم سالانه را با حدود سه چهارم ظرفیت (معادل 1.7 میلیون تن) در قطب جدید یون نن در جنوب غربی چین راه اندازی کند.

کدام کشورها بیشترین واردات فلز را به ایران دارند؟

کمبود ذخایر معدنی سبب شده تا ایران به عنوان یکی از واردکنندگان فلزاتی مانند نیکل، قلع و مواد اولیه آلومینیوم شود و سالانه حجم قابل توجهی از این فلزات وارد کشور شود.

به گزارش استیل پدیا ، اکتشافات تنها 7 درصد از مساحت کشور برای یافتن مواد معدنی سبب شده تا کشورمان نتواند ذخایر مورد نیاز خود را بیابد و صنایع حاصل از آن نیز در ایران شکل بگیرد.

اگرچه دو سازمان زمین شناسی و ایمیدرو در سال‌های گذشته پروژه‌های گوناگونی برای اکتشافات معدنی تعریف کرده‌اند اما این حجم عملیات نتوانسته منجر به کشف برخی فلزات پایه در ایران شود و هنوز در بسیاری از نقاط کشور نمی دانیم چه نوع ذخایر معدنی وجود دارد.

فرشید سلطان‌زاده، کارشناس بازار فلزادر این رابطه گفت: اینکه در کدام یک از محصولات معدنی فلزی، ما نقش صادرکننده و یا واردکننده داریم، به پتانسیل معدنی کشور، میزان برداشت از این ذخایر و سطح تقاضای داخلی برای این فلزات برمی‌گردد.

به طور مثال در خصوص فولاد، ما سالیان سال یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان فولاد بودیم. میزان تقاضا نزدیک به 25 میلیون تن و عرضه داخلی، حدود 10 الی 15 میلیون تن از تقاضا فاصله داشت. این میزان کسری نیز به شکل فولاد و یا محصولات فولادی وارد کشور می‌شد.

او ادامه داد: حالا اتفاقی که در چند سال گذشته افتاده این است که به تدریج طرح‌های مختلف بخش دولتی یا بخش خصوصی به بهره‌برداری رسیده و ظرفیت تولید فولاد زیادتر شده است و در حال حاضر تولید به حد 15 میلیون تن رسیده است. در طرف مقابل، تقاضا به خاطر رکودی که اقتصاد و صنعت کشور با آن دست به گریبان است، به حدود 20 میلیون تن افت کرده است. این دو مساله در کنار هم به کاهش کسری عرضه و همین طور کاهش واردات منجر شده است.

سلطان‌زاده افزود: افت ساخت و ساز مسکن و همین طور اجرای کندتر پروژه‌های عمرانی به دلیل کسری بودجه دولت، از مهم‌ترین دلایل رکود بازار فولاد در چند سال اخیر بوده است. در حال حاضر نیز همه منتظرند ببینند نتیجه توافق هسته‌ای انجام شده، بازارها را به کدام سو خواهد برد. تمامی موارد مذکور باعث شده واردات فولاد و محصولات فولادی به کشور از 6.5 میلیارد دلار سال 2011 به مرز سه میلیارد دلار افت کند. میزان صادرات نیز طی همین مدت از 540 میلیون دلار به 620 میلیون دلار افزایش پیدا کرده است.

او تصریح کرد: چین، قزاقستان و هند بزرگترین صادرکنندگان به ایران و ایتالیا، عمان و اسپانیا، بزرگ‌ترین واردکنندگان از ایران هستند. با توجه به ذخایر قابل توجه سنگ آهن در کشور، سرمایه‌گذاری در تولید فولاد مورد نیاز کشور، از نظر اقتصادی توجیه دارد؛ ولی متاسفانه سیاست‌های اشتباهی در این زمینه، بازار داخلی را با مازاد قابل توجه عرضه در آینده مواجه خواهد کرد.

وی خاطر نشان کرد: همان‌طور که اشاره شد، در مورد فولاد واردکننده هستیم، ولی در مورد مس این قضیه بالعکس است. ما تولیدت‌مان بیش از تقاضای داخلی است و به این خاطر مس به شکل کنسانتره و کاتد صادر می‌شود.

سلطان‌زاده ادامه داد: صادرات مس تصفیه شده و محصولات مسی در سال 2010، بالغ بر 730 میلیون دلار درآمد نصیب کشور کرد، ولی این رقم به دلیل افت قابل توجه قیمت‌ها و همین‌طور تحریم این صنعت، به حدود 280 میلیون دلار در سال 2014 افت کرده است. البته ارقام فوق بدون لحاظ کردن کنسانتره صادر شده از کشور هستند.

وی افزد: میزان واردات مس و محصولات آن به کشور نزدیک به 60 میلیون دلار است که به واردات قراضه و محصولات نیمه ساخته مسی که در داخل کشور تولید نمی‌شوند، اختصاص دارد. تنوع محصولات و تقاضای محدود آنها، مانع جدی در تولید داخلی این محصولات محسوب می‌شوند.

او گفت: در مورد بقیه فلزات به جز سرب و روی ما تقریباً در همه‌شان تولید کمتری از تقاضای داخلی داریم؛ این مساله باعث شده ما واردکننده نیکل، قلع و حتی آلومینیومی باشیم که سالانه حدود 350 هزار تن تولید داریم؛ ولی تقاضای داخلی بالاتر باعث شده ما واردکننده آلومینیوم و محصولات آن باشیم تا صادرکننده. ارزش واردات محصولات آلومینیومی به کشور حدود 400 میلیون دلار و صادرات آن حدود 183 میلیون دلار است. واردتمان عموماً از چین و صادراتمان عموما به ترکیه است.

سلطان‌زاده افزود: میزان نیکل واردشده به کشور حدود 17 میلیون دلار است که نزدیک به 12 میلیون دلار آن از چین و مالزی وارد می‌شود. صادرات نیکل به 64 هزار دلار بالغ می‌شود که احتمالاً ناشی از صادرات مجدد محصولات وارداتی است. در خصوص قلع نیز وضعیت به همین ترتیب است و 13.4 میلیون دلار از این فلز، طی سال 2014 و عمدتاً از کره جنوبی تامین شده است. تقریبا صادراتی از این فلز نداریم.

این فعال بازار فلزات ادامه داد: همانطور که اشاره کردم، بر خلاف آلومینیوم، نیکل و قلع، در زمینه سرب و روی، به دلیل وجود ذخایر معدنی مناسب و واحدهای فرآوری، ما صادرکننده هستیم تا واردکننده. ارزش صادرات روی در سال 2014 حدود 108 میلیون دلار و ارزش صادرات سرب حدود 27 میلیون دلار بوده است. عمده صادرات این فلزات به ترکیه انجام می‌شود. در مقابل 24 میلیون دلار محصولات تولید شده از فلز روی و یک میلیون دلار محصولات سربی به کشور وارد شده است.

وی تصریح کرد: ما به اندازه کافی ذخایر معدنی آلومینیوم نداریم. از طرفی معادن خریداری شده در خارج از کشور نیز وضعیت مناسبی ندارند و به همین دلیل، واحدهای تولیدی در کشور نیازمند واردات بوکسیت، آلومینا و آلومینیوم به شکل شمش و یا محصولات آن هستند. عمده واردات بوکسیت و آلومینا از چین و هند است.

سلطانی افزود: کشورهای چین، قزاقستان و هند بزرگترین صادرکنندگان انواع فلز به ایران بوده و در مقابل ایتالیا، عمان و اسپانیا، مقاصد صادراتی برخی فلزات تولید شده در ایران هستند.