خرید عرضه اولیه در فردای عرضه
در مقالات و ویدیوهای گذشته در مورد عرضه اولیه و حتی آمار و اطلاعات آنها توضیحات مفصلی داده شد. اگر هنوز آنها را ندیدی و یا تازه وارد بورس شده‌ای حتما به این مطالب هم سری بزن. همچنین یک مقاله تحت عنوان راهنمای کامل شرکت در عرضه اولیه برای تو دوست خوبم نوشته شده که پاسخ همه سوالاتت را در آن‌جا خواهی یافت.
اما امروز قصد دارم یکی از سوالات شما در مورد خرید عرضه اولیه را پاسخ دهم. سوالی که به خصوص در بین تازه واردها بسیار پرسیده می‌شود …
“چطور در صف خرید عرضه اولیه، سهم بخریم؟!”
“چرا فردای عرضه اولیه نمی‌توانم سهم بخرم؟!”
“به نظر می‌رسد خرید سهام عرضه اولیه فقط برای تعداد خاصی از افراد است، واقعا چرا؟!”
” آیا راه و روش و یا ترفند ویژه‌ای برای خرید عرضه اولیه در روزهای بعد از عرضه وجود دارد؟!”
این‌ها فقط تعداد کمی از سوالات شماست که از طریق ایمیل، فضای مجازی و … از ما پرسیده می‌شود. اگر عرضه‌ای هم در پیش باشد که تعداد این نوع سوالات دیگر حتی قابل شمارش هم نیست!
چرا عرضه اولیه جذاب است ؟!
قبل‌تر گفتیم که ارزش‌گذاری سهام شرکت‌ها در عرضه‌های اولیه به صورتی است که معمولا کمتر از ارزش ذاتی آنها در نظر گرفته می‌شود. دلیل این موضوع این است که خرید سهام شرکت تازه وارد برای سرمایهگذاران و معامله‌گران جذاب باشد. پس به همین دلیل و همچنین به دلیل این که معمولا تقاضا برای خرید عرضه اولیه زیاد است، تا چند روز سهام شرکت رشد خواهد کرد. در این مواقع (تا چند روز کاری) و در زمان پیش‌گشایش بازار، رأس ساعت ۸:۳۰ صبح، صف‌های خرید توسط معامله‌گران تشکیل می‌شوند. چرا که خیلی از افراد تقاضای خرید سهام عرضه شده را دارند تا بتوانند از این رشد قیمت سود خوبی کسب کنند!
اکثر افراد شکایت می‌کنند!
خیلی از کسانی که در عرضه اولیه شرکت می‌کنند گله دارند که چرا مبلغ تخصیص یافته به هر نفر در این عرضه‌ها بسیار کم است! بسیاری از افراد هم قصد دارند که در روزهای بعد از خرید عرضه اولیه تعداد بیشتری سهام بخرند تا سود بیشتری کسب کنند. حتما شما هم به این موضوع فکر کرده‌اید که اگر بتوانید فردای روز عرضه، تعداد زیادی سهام بخرید، چقدر خوب خواهد شد! تصور می‌کنید که اگر بتوانید در روز بعد از عرضه اولیه تعداد زیادی سهام بخرید چه سود سرشاری کسب خواهید کرد! احتمالا روز کاری بعد برای خرید عرضه اولیه در همان ابتدای صبح هم اقدام می‌کنید تا نفر اول در صف خرید باشید! اما غافل از این که همزمان با شما هزاران و یا حتی ده‌ها هزار نفر دیگر هم در صف خرید قرار می‌گیرند … درست در ساعت ۸:۳۰ صبح، ده‌ها هزار سفارش، همزمان با شما …
پاسخ شما یک رابطه ساده است …
به طور خلاصه بگویم که نه روش و شیوه خاصی برای خرید عرضه‌های اولیه وجود دارد و نه افراد خاص و ویژه‌ای هستند که سهام عرضه شده را بخرند! خیلی راحت بگویم که این ذهنیت‌ها را دور بریزید! تنها روشی که برای ثبت سفارش استفاده می‌شود همان روشی است که همه ما از آن استفاده می‌کنیم. اگر قصد خرید عرضه اولیه پس از روز عرضه را دارید، می‌بایست همانند سایر افراد رأس ساعت ۸:۳۰ صبح سفارش خود را ارسال کنید. احتمالا می‌دانید که اولویت خرید سهام در صف خرید با کسانی است که سفارش خود را زودتر ارسال کرده‌اند. پس حتما توجه کنید که چند ثانیه تأخیر هم می‌تواند باعث شود که شما جایگاه مناسبی در صف خرید نداشته باشید!
توجه کنید که در مورد عرضه‌های اولیه تعداد سفارش‌های ارسال شده بسیار زیاد بوده و در کسری از ثانیه هزاران سفارش به هسته معاملات بورس فرستاده می‌شود! طبق اعلام سازمان بورس در این گونه موارد سیستم به صورت تصادفی جایگاه افراد در صف خرید را مشخص می‌کند.
حالا فرض کنید که ۱۰,چرا در بورس ضرر میدهیم؟ چرا در بورس ضرر میدهیم؟ ۰۰۰ نفر سفارش خود را برای خرید عرضه اولیه ارسال کرده باشند. معمولا اگر دقت کنید در روزهای اول پس از عرضه تعداد بسیار کمی از افراد (معمولا کمتر از تعداد انگشتان دست) هستند که می‌توانند سهم مورد نظر را خریداری کنند. پس اگر طبق علم احتمال این دو عدد را بر هم تقسیم کنیم (۱۰,۰۰۰ تقسیم بر ۱۰)، احتمال این که شما جزء آن افراد باشید چقدر است؟! بلکه یک در هزار یا ۰.۱%!
به جای غصه خوردن از فرصت‌ها استفاده کنید!
پس دیدیم که بیش از ۹۹% افراد در روزهای اول پس از عرضه نمی‌توانند سهام عرضه شده را بخرند. طبیعی است که تعداد افرادی که ناراضی هستند بسیار بسیار بیشتر از تعداد افرادی است که راضی هستند … و این افراد هم معمولا یا از شانس و اقبال خود ناراحت‌اند و یا رانت و دست‌های پشت پرده را مسئول می‌دانند!
من و دوستان من هیچ‌گاه ذهن خود را درگیر این موضوع که آیا سهام عرضه اولیه به ما می‌رسد یا خیر نکرده و نمی‌کنیم. چرا که اساسا به دنبال شانس و اقبال نیستیم. هر کسی که با دانش کافی وارد بورس شود، می‌تواند سهم‌هایی را پیدا کند که حتی بسیار ارزنده‌تر از سهام عرضه اولیه هستند. به نظر عاقلانه‌تر هم هست که موفقیت و کسب سود را متکی به دانش و مهارت خود کنیم و نه متکی به شانس و اقبال و …
در مورد خرید عرضه اولیه هم اگر شما تحلیل مناسبی از نظر بنیادی بر روی سهم عرضه شده داشته باشید، در زمان‌هایی که اصطلاحا صف خرید می‌ریزد و سهم چرا در بورس ضرر میدهیم؟ متعادل می‌شود، می‌توانید سرمایه‌گذاری خوبی را انجام دهید. البته همانطور که گفتم این موضوع به شرطی است که تحلیل مناسبی روی شرکت انجام شده باشد و شرکت از نظر بنیادی از ارزش بالایی برخوردار باشد.
بررسی آماری عرضه‌های اولیه
چرا سهم‌ها گران عرضه می‌شوند؟!
نکته دیگری که قصد دارم به آن اشاره کنم در مورد قیمت سهام عرضه اولیه است. بسیاری از افراد تازه وارد فکر می‌کنند که اگر برای مثال سهام شرکت الف با قیمت ۳۰۰۰ تومان عرضه می‌شود، نسبت به سهام شرکت ب که مثلا با قیمت ۲۰۰ تومان عرضه می‌شود، خیلی گران‌تر است! شاید برای شما جالب باشد که تعداد زیادی از افراد این طور فکر می‌کنند! اما اگر کمی تجربه داشته باشید احتمالا برایتان بدیهی است که ارزش یک سهم را نباید با قیمت ریالی آن سنجید. مثلا ممکن است ارزش واقعی سهام شرکت الف ۶۰۰۰ تومان باشد، پس در واقع ۳۰۰۰ تومان برای آن ارزان هم هست! اما در سمت مقابل سهام شرکت ب با قیمت ۲۰۰ تومان گران باشد، چرا که ارزش واقعی یا ذاتی بیشتر از ۱۵۰ تومان ندارد.
ارزش ذاتی یا واقعی سهام را می‌توان با بررسی صورت‌های مالی آنها به دست آورد.
چکیده مطلب:
بررسی‌هایی که ما داشتیم نشان می‌دهد که علاوه بر بازدهی اولیه‌ای که خرید عرضه اولیه برای سرمایهگذاران به همراه دارد، بازدهی ثانویه می‌تواند بسیار پرسودتر بوده و پتانسیل بیشتری داشته باشد. چرا که تعداد سهام تخصیص یافته در عرضه اولیه به هر نفر (کد سهامداری) بسیار محدود است، اما برای کسب بازدهی ثانویه این محدودیت وجود ندارد. شما می‌توانید این اطلاعات و آمار را در مقاله بررسی آماری عرضه‌های اولیه به تقکیک سهام مشاهده کنید.
توصیه ما این است که با سودهایی که از خرید عرضه اولیه به دست می‌آورید بر روی خودتان سرمایه‌گذاری کنید. سرمایه‌گذاری بر روی خودتان یعنی آموزش دیدن و کسب مهارت برای رسیدن به ثروت دلخواه خودتان …
حد ضرر چیست و چگونه می‌توان از آن در معاملات استفاده کرد؟
حد ضرر چیست؟! کلمه‌ای که بر چرا در بورس ضرر میدهیم؟ تن خیلی از معامله گران لرزه انداخته و ترس را بر دل های آنها می‌اندازد. اما مطمئنا همه معامله‌گران این را خوب می‌دانند که قطعا با رعایت حدضرر به قولی عاقبت به خیر خواهند شد و سود خواهند برد. پس چه دلیلی دارد که معامله‌گران حد ضرر را رعایت نمی کنند؟ شاید دلیل آن این است که با رعایت آن باید شکست و اشتباه خود را بپذیرند و این مورد قطعا برای هیچ معامله‌گری خوشایند نمی‌باشد. پس در ادامه همراه ما باشید تا بدانید دلیل عدم رعایت حدضرر چیست و عواقب عدم رعایت و فواید پایبندی به آن را مورد بررسی قرار دهیم.
حد ضرر چیست؟
ابتدا بررسی کنیم معنی کلمه حد ضرر چیست؟ معامله گران برای تعیین زمان خروج از معامله‌ای که باز کرده‌اند از حد ضرر (که حد سود در این مقاله موضوع بحث ما نیست) استفاده می کنند. این افراد که بیشتر بر اساس تحلیل تکنیکال، معاملات خود را در بازار های مالی به انجام می رسانند عدد یا در صدی را برای تعیین ضرر خود مشخص می کنند که به این اعداد یا درصد ها حدضرر گفته می شود.
مثال برای اینکه بدانیم حد ضرر چیست؟
فرض کنید شخصی سهمی را در بورس به قیمت 1000 تومان خریداری کرده است و حدضرر خود را روی قیمت 960 تومان (4 درصد پایین تر از قیمت خرید) قرار داده است. قیمت که به این عدد برسد سهام خود را به فروش می‌رساند و از آن معامله با ضرر خارج می‌شود. در ادامه بررسی خواهیم کرد که طبق چه اصولی درصد حد ضرر مشخص می‌شود.
آموزش رعایت حد ضرر در بورس(عوامل موثر در تعیین حد ضرر چیست؟)
موارد مختلفی در تعیین حد ضرر تاثیرگذار هستند که برخی از آنها در تمامی بازارها یکسان هستند. (که در حال حاضر فقط بورس ایران مورد بررسی در این مقاله می باشد و در مقاله های آینده بازارهای دیگر را هم مورد بررسی قرار خواهیم داد)
عواملی که در تعیین حد ضرر نقش دارند:
- میانگین حجم ماه
- حجم مبنا
- سهامداران عمده
- درصد شناوری سهم
- نمودار تکنیکال سهم (بسیار مهم)
- ریسک پذیری معامله گر
هر کدام از موارد بالا نکات و قواعد مختص به خود را دارد. در ادامه به این موارد خواهیم پرداخت.
میانگین حجم ماه
میانگین حجم ماه و حجم مبنا به یکدیگر مربوط می‌شوند. پس این 2 مورد را به همراه یکدیگر مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهیم.
در ابتدا با هم بررسی می‌کنیم تعریف میانگین حجم ماه را. میانگین حجم ماه یک سهم به این معنی است که در طول یک ماه گذشته که شامل 21 روز کاری معاملاتی می‌شود، به طور میانگین چه مقدار حجم معاملاتی داشته است.
و اما تعریف حجم مبنا: مقدار حجمی است که باید در طی یک روز معاملاتی در سهم معامله شود تا قیمت سهم رشد کند (که این مقدار طبق فرمول خاصی به دست می‌آید). به طور مثال اگر میانگین حجم ماه سهمی 1 میلیون برگ سهم باشد. اگر آن سهم 500 هزار برگ سهم معامله شود قیمت سهم فقط به اندازه 50 درصد از میانگین قیمت معامله شده در روز کاهش یا افزایش خواهد داشت.
نقش این دو مورد در تعیین حدضرر: دقت داشته باشید که گفته می‌شود اگر میانگین حجم ماه یک سهم کمتر از حجم مبنای آن سهم باشد، می‌توان گفت که این سهم یکی از پارامترهای نقد شوندگی را دارا نیست. پس در تعیین حدضرر این سهم باید درصدهای پایین‌تری را لحاظ کنیم.(البته باید موارد دیگر نیز مورد بررسی قرار گیرند)
سهامداران عمده
سهامداران عمده چه کسانی هستند؟! سهامداران عمده کسانی هستند که بیشتر از یک درصد از سهام چرا در بورس ضرر میدهیم؟ شرکتی را در اختیار داشته باشند و ممکن است یک شخص حقیقی یا حقوقی باشد.
و اما نقش سهامداران عمده در تعیین حد ضرر: سهامداران عمده می‌توانند نقش مهمی در تعیین حد ضرر داشته باشند. به این شکل که، اگر در سهمی سهامداران عمده فعالیتی نداشته باشند، یعنی خرید یا فروشی را انجام ندهند می‌توان گفت این سهم در مواقع ریزش مورد حمایت سهامداران عمده نخواهد بود و نقد شوندگی پایینی را خواهد داشت. (سهامداران عمده را می‌توان از صفحه سهم در سایت tsetmc در قسمت سهامداران مشاهده کرد)
به طور مثال سهامداری که فعالیت خوبی (خرید و فروش) در سهم داشته و باعث نقد شوندگی در سهم می‌شود نموداری به این شکل دارد.هرچه تعداد این نوع سهامداران بیشتر باشد مقدار نقد شوندگی این سهم در این پارامتر بیشتر خواهد بود. (این نمودار را می‌توانید با کلیک بر روی هر کدام از سهامداران عمده مشاهده کنید)
تاثیر سهامداران عمده در میزان حد ضرر سهام در بورس | کالج تی بورس
و اما نمودار سهامداران عمده ای که فعالیتی ندارد:
نمودار سهامداران عمده بدون فعالیت | کالج تی بورس
همانطور که در عکس مشاهده می‌کنید این سهامدار عمده در سهم خرید و فروشی را انجام نمی‌دهد. پس در هنگام ریزش ها نمی‌تواند نقشی در نقد شوندگی سهم داشته باشد.
درصد شناوری سهم
درصد شناوری سهم چیست؟ به این معنا است که آن درصد از سهم، که به درصد شناوری مشهور می‌باشد، آماده فروش سهام خود هستند و به نظر می‌آید که سهام خود را در آینده نزدیک به فروش برسانند و قصد این را نداشته باشند که سهام خود را به صورت بلند مدت نگه داری کنند.
درصد شناوری پایین بهتر است یا بالا؟
میزان درصد شناوری هر چقدر بیشتر باشد، بدان معنی است که در سهم هیجان بیشتری وجود دارد. و می‌تواند خیلی سریعتر به صف خرید یا صف فروش برسد. در این صورت ممکن است سهامدار برای خرید یا فروش از سهم جا بماند و در صف خرید یا فروش گیر کند. در این صورت بهتر است حد ضرر در درصد های پایین‌تری گذاشته شود. و هر چقدر درصد شناوری سهم مقدار پایین تری داشته باشد، به این معنی است که روند سهم به کندی است و در صعود ها و نزول ها به کندی حرکت می‌کند. (این درصد را در صفحه سهم، در سایت tsetmc می‌توانید مشاهده کنید)
مقدار درصد شناوری مناسب چه عددی است؟
در استراتژی‌های مختلف اعداد مختلفی بیان شده است. به طور مثال در بعضی استراتژی های نوسان گیری روزانه، بین 20 تا 35 درصد، یا بعضی از استراتژی‌های میان مدت بین 7 تا 40 درصد بیان شده است. می‌توان گفت عدد بین 15 تا 35 درصد، می‌تواند عدد معقولی باشد.
تاثیر نمودار تکنیکال سهم بر میزان حد ضرر چیست؟
این بخش مهم ترین پارامتر در تایین میزان درصد حد ضرر است. در این بخش نمودار تکنیکال سهم را مورد بررسی قرار میدهیم و تقریبا بخش عمده‌ای از تحلیل خود برای تایین درصد حدضرر را به این پارامتر اختصاص میدهیم. به این صورت که نمودار تکنیکال سهم را باز کرده (رهآورد 365_مفیدتریدر) و چارت سهم را در گذشته مورد بررسی قرار میدهیم اگر سهم در هنگام ریزش‌ها کندل‌های صف فروش بسیاری داشت پس این سهم نقد شوندگی پایینی دارد و باید برای حدضرر درصدهای پایینی در نظر گرفته شود.
اما اگر چارت سهم در هنگام ریزش کندل هایی داشته باشد که دارای شَدو (shadow) یا سایه باشند، سهم می‌تواند دارای نقد شوندگی خوبی باشد و می‌توان برای حد ضرر درصدهای بالاتری را در نظر گرفت.
به طور مثال چارت سهمی که نقد شوندگی بالایی دارد:
تاثیر نمودار تکنیکالی در حد ضرر چیست؟
و سهمی که چارت آن نشان می‌دهد دارای نقد شوندگی پایینی است و سهامدار را گرفتار صف فروش های متعدد می‌کند:
نمودار تکنیکالی سهام دارای نقدشوندگی پایین | کالج تی بورس
ریسک پذیری معامله گر
تعاریف زیادی برای ریسک در بازار های مالی وجود دارد. می‌توان به صورت خلاصه و شیوا به این شکل ریسک در بازارهای مالی را تعریف نمود: “در مفهوم مالی به احتمال اختلاف میان بازده مورد انتظار و بازده واقعی ریسک گفته می‌شود.”
افراد از پنجره ریسک پذیر بودن به 3 دسته تقسیم می‌شوند:
- افراد ریسک گریز : این افراد رویکرد محافظه‌کارانه دارند. این شخص ترجیح می‌دهد، بازده مطمئنی داشته باشد و احتمال موفقیت وی بالا باشد.
- ریسک‌پذیر : این افراد رویکرد جسورانه دارند. این اشخاص، ریسک بالا را به منظور دریافت سود بالاتر می‌پذیرد.
- خنثی نسبت به ریسک : سومین گروه افرادی هستند که به اصطلاح آنها را، ریسک خنثی می‌نامند. این افراد ارزش پولی را مقدار ارزش اسمی آن می‌دانند.
حال شما باید مشخص کنید که جزو کدام یک از موارد بالا هستید. با توجه به 6 مورد اول و میزان ریسک پذیری خود، درصد حدضرر خود را مشخص کنید.
البته باید پرانتزی همینجا باز کرد و اعلام نمود میزان ریسک پذیری شما با توجه به موارد زیادی مثل میزان سرمایه و میزان تجربه و حالات روحی شما و … در طول زمان قابل تغییر است. پس پیشنهاد می‌شود بعد از اینکه گروه ریسک خود را مشخص کردید پس از مدتی مجدد خود را محک زده و گروه ریسک خود را مجدد مشخص کنید.
مرگ خاموش معامله‌گر چرا در بورس ضرر میدهیم؟ عاقبت کسانی که به حد ضرر خود پای‌بند نیستند!
شاید این جمله کمی ترسناک به نظر برسد اما واقعیت این است ضرر مثل باتلاقی می‌ماند که هر چقدر در آن بمانید شما را بیشتر فرو برده و می‌بلعد و بیرون آمدن از آن برای شما سخت تر خواهد بود. چرا؟
به 2 دلیل:
اگر شخصی به طور مثال از سهمی 10 درصد ضرر کرده باشد تنها با 11/11 درصد سود می‌تواند ضرر خود را جبران کند اما شخصی که با همان سهم 50 درصد ضرر کرده باشد باید 100 درصد سود کند تا ضرر خود را جبران کند. (در جدول زیر برخی از میزان ضررها و درصد سودی که برای جبران ضرر آن ها لازم است را برای شما آورده ایم.)
برای جبران هر میزان ضرر، چند درصد باید سود کنیم؟ | کالج تی بورس
دلیل دوم این است که اگر پس از مدتی ضرر شما از 10 درصد به 50 و سپس به 70 تبدیل شود. اگر این ضرر 70 درصد شما به 40 درصد برسد و ضرر اولیه 70 درصدی را در نظر نگیریم، سهم در واقع صد در صد رشد کرده است تا از 70 درصد ضرر شما به 40 درصد برسد.
برای مثال سهمی را در نظر بگیرید که آن را در قیمت 1000 تومان خریده‌اید. قیمت سهم پس از ریزش 70%، 300 تومان می‌شود. حال اگر آن سهم بخواهد به قیمت سابق خود، یعنی 1000 تومان برسد، باید 230% رشد کند. این رشد یا در واقع بازگشت قیمت به حالت قبل، ممکن است هرگز و یا در مدت زمان بسیار طولانی انجام پذیرد.
یکی از دلایل اهمیت حد ضرر را می‌توان همین انتظار طولانی برای بازگشت سرمایه به حالت عادی در هنگام ضرر دانست. حال ممکن است این اتفاق هرگز هم پیش نیاید.
البته که فروش در این نقطه به آسانی یک کلیک روی گزینه فروش انجام می‌شود. اما همین کلیک کردن در چنین شرایطی برای شما کاری بسیار سخت و دشوار می‌شود.
نتیجه گیری مهم
باید دقت داشته باشید که اصل سرمایه‌گذاری، حفظ سرمایه است و هدف سرمایه گذاری کسب سود است پس قبل از هر گونه سرمایه‌گذاری ابتدا باید به فکر حفظ سرمایه خود بوده. سپس به فکر کسب سود باشید. در بازار بورس تعیین حدضرر مناسب می‌تواند به حفظ سرمایه شما کمک شایانی برساند. و از بر باد رفتن سرمایه اصلی شما جلوگیری کند و شما را از باتلاق و منجلاب ضرر نجات دهد. (اما باید دقت داشت که ترس از دست دادن سرمایه مانع کسب سود در بازار نشود)
چه راهکاری وجود دارد تا نتیجه سرمایه گذاری معامله‌گر برخورد با حدضرر نباشد؟
تعیین حدضرر و پایبندی به آن، یکی از رکن‌های اصلی بازارهای مالی می‌باشد. هر چند که معامله گر با کمترین ضرر از معامله خارج شود، اما به هرحال از سرمایه اصلی معامله‌گر کاسته خواهد شد. این یعنی شکست در معامله، که برای هیچ معامله‌گری خوشایند نیست.
اما چه کنیم که سرمایه گذاری که انجام میدهیم و هدف آن کسب سود است نتیجه اش برخورد با حد ضرر نباشد؟! یا احتمال برخورد آن با حدضرر بسیار پایین باشد؟! ابتدا باید این نکته را سرلوحه فعالیتمان در بازارهای مالی بدانیم که نوسانات ذات بازار است و هیچ زمانی وجود ندارد که فقط رشد دیده شود. بلکه در کنار هر رشد، ریزشی نیز وجود دارد. می‌توان احتمال رشد را بیشتر کرد. به شرطی که آموزش های خود را کامل‌تر کنیم تا تحلیل های ما از کمترین احتمال شکست برخوردار باشد.
کالج تی بورس بهترین آموزشگاه بورس در مشهد است که می‌تواند شما را در این امر مهم یاری کند و با برگزاری دوره‌هایی که درآن 0 تا 100 به آموزش بورس می‌پردازد. می‌تواند به شما کمک کند تا به کسب سود که هدف سرمایه گذاری است برسید.
عرضه اولیه سود است یا ضرر؟
مساله این است که چند وقتی می‌شود فعالان و کارشناسان حوزه بورس نسبت به روند عرضه‌های اولیه در بورس گلایه‌مندند.
اقتصاد
مثل همیشه گوش شنوایی نیست. این شاید محور اصلی صحبت‌ها و گلایه‌های فعالان حوزه بورس در رابطه با عرضه‌های اولیه است. سوژه‌ای که سهامداران خرد آن‌طور که فعالان حوزه بورس به آن نگاه می‌کنند و دغدغه‌شان است، توجهی ندارند. مساله این است که چند وقتی می‌شود فعالان و کارشناسان حوزه بورس نسبت به روند عرضه‌های اولیه در بورس گلایه‌مندند.
همین یکی دو روز پیش بود که امیر سیدی از فعالان حوزه بورس در توییتر خود به روند عرضه‌های چرا در بورس ضرر میدهیم؟ اولیه در بازار ایران انتقاد کرد و نوشت: «در عرضه‌های اولیه معمول در دنیا، پول فروش سهام به ترازنامه شرکت می‌رود، یعنی به گونه‌ای به عنوان پشتوانه سهام شرکت در بازار ثانویه با تامین مالی آن شرکت عمل می‌کند، سهامدار عمده هم معمولا تا ۶ ماه حق فروش سهام ندارد، اینجا همان روز اول سهامدار عمده پول را از بازار خارج می‌کند.» او همچنین به این موضوع پرداخت که «۵هزار میلیارد تومان خروج پول از بازار فقط در هفته گذشته بدون تمهید خاصی در این باره از سوی سازمان بورس، با وجود مشکلات ناشی از عرضه‌های اولیه در سال گذشته!» این توییت چند ساعتی بعد از انتشارش مورد توجه دیگر فعالان حوزه بورس قرار گرفت و گلایه‌ها و انتقادها نسبت به این موضوع بالا گرفت.
از یک طرف بهروز حق‌شناس از تحلیلگران بازارهای مالی بیان کرد که «وقتی زیرساختش رو ندارید مجبورید تو یک روز دوتا دوتا عرضه اولیه بذارید؟» و از طرف دیگر علی خان‌پایه از فعالان حوزه بورس نوشت: «۸۰ درصد سهم‌هایی که در این دو سال عرضه کرده‌اید ارزش دلاری آنها، ۳۰درصد زیر قیمت عرضه شماست. والله هیچ‌کس نمی‌داند چه خبره یا خودش را می‌زند به ندانستن. سهامدار عمده، بازار گردان، صندوق، کارگزاری، تامین سرمایه.» سعید درخشانی هم نوشت که «به نظر می‌رسد عرضه اولیه‌ها و خروج نقدینگی بازار مقصر اصلی افت بازار در چند روز اخیر هستند، در یک هفته ۵ هزار میلیارد تومان عرضه اولیه داشتیم که همه آن از بازار خارج شده است. بهتر است سازمان بورس شرایط بازار را رصد کند؛ نه به آن شوری سال ۹۹ که آن همه پول آمد اما چیزی عرضه نشد و نه به این وضع فعلی.» موضوع به جایی رسید که برخی از فعالان حوزه بورس و کارشناسان به این مساله پرداخته‌اند که راه‌حل چیست.
برخی نوشتند: «کافی است قبل از عرضه اولیه یک افزایش سرمایه از صرف سهام به قیمت اسمی به میزان سهام عرضه اولیه انجام بشود و به عنوان سهام خزانه به ترازنامه شرکت برود.» برخی دیگر به این مساله پرداختند که بهتر است سازمان بورس با جدیت بیشتری شرایط بازار را رصد کند. اما گلایه‌ها خیلی به سمت سازمان بورس نرفت و نگاه‌ها بیشتر مقایسه بازار ایران با دیگر کشورهای دنیا بود و این پرسش که چه باید کرد و چه می‌توان کرد، خیلی در میان فعالان حوزه بورس مطرح شد. در این گزارش این سوال را با چرا در بورس ضرر میدهیم؟ کارشناسان متخصص در حوزه بورس مطرح کردیم که به نظرشان نحوه عرضه‌های اولیه در بازار کشورمان چه اشکالاتی دارد؟ و راه‌حل‌هایی که برای دوری از این اشکالات پیشنهاد می‌دهند چه مواردی است؟ اینجا بازهم یک هم زبانی در میان کارشناسان وجود دارد؛ زمان‌بندی مناسب و ارائه بایدها و نبایدها و گرفتن تعهد از شرکت‌هایی که می‌خواهند عرضه اولیه بشوند.
به زمان‌بندی عرضه‌های اولیه توجه شود
زمان‌بندی از آن دست مسائلی است که کارشناسان حوزه بورس در موضوع عرضه‌های اولیه روی آن توافق دارند. به اعتقاد آنها باید به این مساله به طور کامل و دقیق دقت کرد چرا که در روند رشد یا ریزش بازار تاثیرگذار است. بهمن فلاح، کارشناس حوزه بورس به این موضوع اشاره می‌کند و ایراد عرضه‌های اولیه در بازار کشورمان را نبودن زمان‌بندی مناسب می‌خواند که چرا در بورس ضرر میدهیم؟ به اعتقاد او «متناسب با حجم و ارزش معاملات نیست.» فلاح در توضیحاتی که در رابطه با این موضوع بیان می‌کند، می‌گوید که هر عرضه اولیه‌ای به اندازه حجم و نقدینگی‌ای که دارد باید متناسب با بازار باشد و همچنین باید ارزش معاملات در آن مقطع متناسب با ارزش عرضه اولیه باشد.
به اعتقاد او این مساله باعث می‌شود که نقدینگی از بازار کوچ کند به سمت عرضه‌های اولیه برود و چون خارج می‌شود، این نقدینگی نه تنها در ترازنامه شرکت‌ها لحاظ نمی‌شود بلکه به بازار هم بر نمی‌گردد.» فلاح همچنین به بازارگردانی اشاره می‌کند و می‌گوید که «بازار گردانی‌ای که برای این عرضه‌های اولیه در نظر گرفته شده است، قاعدتا چون خود این عرضه اولیه‌ها ۲۰ درصد زیر ارزش ذاتی عرضه می‌شوند، این بازارگردانی هم قاعدتا علی‌السویه است و بود و نبود آن فرقی به حال بازار نمی‌کند.» شایان کرمی هم به مساله زمان‌بندی عرضه‌های اولیه در صحبت‌هایش اشاره می‌کند و می‌گوید که «با توجه به اینکه بازار ما مشکل نقدینگی دارد، اینکه در چه زمانی و چه شرکت‌هایی را با چه ارزش‌هایی پذیرش می‌کنیم و عرضه اولیه انجام میدهیم دارای اهمیت است که روی جریان بازار اثرگذار نباشد.»
او در ادامه صحبت‌هایش عرضه‌های اولیه در هفته‌های گذشته را از جمله عوامل تاثیرگذار در خرابی بازار این هفته معرفی می‌کند اما از این موضوع غافل نمی‌شود که عوامل دیگری هم در خرابی بازار اثرگذار بوده است که از آن جمله به «نزدیک بودن به سال مالی برخی شرکت‌های سرمایه‌گذاری و سال مالی برخی از شرکت‌های کارگزاری که اعتباراتشان را تسویه می‌کنند» اشاره می‌کند. مهدی ساسانی، کارشناس حوزه بورس هم از دیگر افرادی است به مساله زمان‌بندی عرضه‌های اولیه می‌پردازد و در صحبت‌هایش می‌گوید که از خردادماه عرضه اولیه خاصی نداشته‌ایم اما در یکی دو هفته گذشته که عرضه اولیه‌ها هفته‌ای دو تا سه بار انجام می‌شود، باعث شده است که این عرضه‌ها به بازار فشار وارد و نقدینگی زیادی را از تابلوی معاملات خارج کند. در نهایت او در توضیح صحبت‌هایش در این بخش به این مساله اشاره می‌کند که «این نقدینگی از بازار توسط سهامداران عمده خارج می‌شود و به بازار با این کسری معاملات فشار وارد می‌شود که نتیجه‌اش بهم ریختن نظم بازار است.»
محدودیت برای خروج پول
ابهام در خروج پول‌ها از بازار سرمایه هم از دیگر موضوعاتی است که کارشناسان و فعالان حوزه بورس به آن اشاره می‌کنند. ساسانی با توضیح این مساله که مشکلی که وجود دارد روی سازوکار عرضه و نبود زیرساخت‌ها و نبود قانونی برای اینکه این عرضه‌ها چگونه مدیریت شوند است، می‌گوید که باید «برای آن فردی که عرضه اولیه را انجام می‌دهد تمهیداتی در نظر گرفته شود.» این کارشناس حوزه بورس با اشاره با این مساله که در بازار ایران چنین تمهیداتی را نداریم و فرد می‌تواند نقدینگی را صرف امور دیگر کند، توضیح می‌دهد که «می‌توان زمانی که شرکت‌ها می‌خواهند پذیرش شوند لیستی از بایدها و نبایدها برای آنها فراهم کرد که سهامشان عرضه شود یا می‌توانیم ساختاری برای آنها تدوین کنیم که با این ساختار و تعهدات پذیرش شوند چرا که باید مشخص شود که با این پولی که از بازار خارج می‌کنند، می‌خواهند چه کاری انجام دهند.» کرمی، کارشناس حوزه بورس هم به این مساله اشاره می‌کند و می‌گوید که «سهامداران عمده پس از عرضه پول خود را از بازار خارج می‌کنند و باید برای این موضوع یک محدودیتی ایجاد شود که پول بعد از مدتی محدودیت از بازار خارج شود.»
روش عرضه‌ها تغییر کند
«بوک بیلدینگ» یکی از ایرادهای کار است. این نظر شایان کرمی، کارشناس حوزه بورس است. او معتقد است که این روش عرضه برای زمانی بوده که خیلی از افراد با بازار سرمایه آشنایی نداشته‌اند. به اعتقاد او این روش برای همان زمان مناسب بوده که با استفاده از آن بتوان مخاطب‌های خرد بیشتری را جذب بازار سرمایه کرد. اما حالا کرمی معتقد است که «خیلی‌ها با معنا و محتوای بازار سرمایه آشنایی پیدا کرده‌اند و دیگر روش بوک بیلدینگ برای شرایط بازار سرمایه کشورمان مناسب نیست.» او در ادامه توضیحاتش در این بخش می‌گوید که باید به روش‌های سابق برگشت که یکی از آنها این است که به کارگزارها اجازه بدهند آنها سهم‌ها را تخصیص بدهند و با این کار «افرادی که توان مالی بالایی دارند و گردش‌های به مراتب بیشتری داشته‌اند می‌توانند سهم بیشتری در عرضه‌های اولیه پیدا کنند که همین موضوع می‌تواند بازار را کمتر خراب کند.»
عرضه‌های اولیه پاسخگوی تقاضای بازار
یکی دیگر از ایرادهایی هم که بهمن فلاح، کارشناس حوزه بورس در رابطه با عرضه‌های اولیه مطرح می‌کند این است که عرضه‌های اولیه به این معنی جا افتاده که بعد از عرضه اولیه دیگر هیچ عرضه‌ای انجام نمی‌شود و صرفا اگر ۵ تا ۱۰ درصد شرکت‌ها در روزی که عرضه اولیه انجام می‌شود، عرضه شود و ۱۰ تا ۱۵ روز بعد هیچ عرضه‌ای بر اساس تقاضای بازار انجام ندهند، یک تقاضای کاذبی در صف‌های خرید شکل می‌گیرد که ناشی از عدم‌عرضه حقوقی‌ها بعد از روزهای عرضه اولیه شکل می‌گیرد و البته رشد قیمتی کاذبی هم شکل می‌گیرد که یک پروژه باخت-باخت است. او در ادامه توضیحات خود به این موضوع اشاره می‌کند که «شرکت‌های حقوقی باید متعهد شوند که بعد از این که سهم عرضه اولیه شد فردای عرضه اولیه یا دو تا سه روز بعد جوابگوی تقاضای بازار باشند.» به اعتقاد او عرضه‌های اولیه باید به سمت تعادل برود اما اگر این اتفاق رخ ندهد، در روند بازار و نقدشوندگی اختلال و ایراد وارد می‌کند که «این ایراد متوجه سومدیریت در عرضه‌های اولیه است.» او در این بخش از صحبت‌هایش به صورت واضح به این مساله اشاره می‌کند که «معنی ندارد شرکتی عرضه اولیه شود و هم در روز عرضه بخش زیادی از نقدینگی را جذب کند و هم بعد از عرضه اولیه، تقاضا را پاسخگو نباشد، بلکه باید به این مسائل متعهد بشوند.»
دامنه‌نوسان و امید به مدیریت سازمان بورس
در کنار تمام این توضیحات، انتقادها و پیشنهادها، کارشناسان حوزه بورس راهکار و چشم‌اندازی هم برای آینده دارند. یکی از این راهکارها که بهمن فلاح به آن اشاره می‌کندحذف دامنه نوسان و مدیریت سازمان بورس است. او می‌گوید که متاسفانه چون دامنه نوسان در مقطع فعلی محدود است هیچ راهکاری نداریم بلکه باید موضوع عرضه‌های اولیه از طرف سازمان مدیریت شود. مهدی ساسانی هم در این خصوص می‌گوید از زمانی که آقای دهقان دهنوی به سازمان بورس آمده‌اند، تغییرات خوبی در بازار سرمایه ایجاد شده است و نگاهی مثبت را برای ما ایجاد کرده‌اند. اگر چه انتقادهای زیادی به مساله صندوق‌ها وارد است اما می‌شود تمهیداتی حتی برای ناشر هم ایجاد کرد و می‌توان شرایط عرضه اولیه و جلوگیری از ابهام را تسهیل کرد.
حد سود و ضرر چیست؟
هنگامی که وارد معامله‌ای می‌شویم و آن معامله در جهت دلخواه ما پیش می‌رود، باید مکانی را برای خارج شدن از آن معامله با سود در نظر بگیریم.
به گزارش سرمایه نگر ، نوسانات قیمتی در بازار و تصمیم‌گیری صحیح و به‌موقع برای خروج از موقعیت سرمایه‌گذاری یا ادامه آن، همواره یکی از دغدغه‌‌های اصلی سرمایهگذاران بوده است. حفظ اصل سرمایه در بورس نسبت به کسب سود اولویت دارد و برای تحقق این امر، تعیین حد سود و ضرر اهمیت پیدا می‌کند.
سرمایهگذاران فعال در بازارهای مالی، حتماً ضرر در معاملات را تجربه کرده‌اند. ممکن است سهمی را خریداری کنیم و پس از آن سهم دچار افت قیمت شود. حال با این سوال مواجه می‌شویم که “تا چه زمانی و چه قیمتی سهم مورد نظر را نگهداری کنیم و یا تصمیم به فروش آن بگیریم؟”
این سوالات به مفهوم حد ضرر در سرمایه‌گذاری اشاره دارد. اشتباه در معاملات امری طبیعی است؛ چرا که بازارهای مالی محیطی پویا دارند و همچنین شرایط متغیر و کلان سیاسی و اقتصادی نیز بر آن تأثیرگذار است. در این بحث تفاوتی که میان معامله‌گران وجود دارد در تعداد معاملاتی که با ضرر انجام داده‌اند نیست؛ بلکه در نحوه برخورد آنها با شرایط نامطلوب بازار، پایبندی به اصول معاملاتی و پذیرفتن سریع اشتباهات است.
هنگامی‌که قیمت برخلاف انتظار ما حرکت می‌کند، اگر به‌موقع از بازار خارج شویم، از گسترش زیان جلوگیری کرده‌ایم و سرمایه خود را حفظ نموده‌ایم. بسیاری از معامله‌گران تازه‌کار به صورت احساسی و بدون در نظر گرفتن قواعد انجام یک معامله موفق، تصمیم‌گیری می‌کنند و بنابراین هرگز تمایلی به باور زیان نداشته و سعی در توجیه معامله اشتباه خود دارند.
درنهایت زیان‌های بالاتری را تجربه می‌کنند و دچار حس ناامیدی، شکست و سرخوردگی از بازارهای مالی می‌شوند. حال این سوال پیش می‌آید “اگر ما سهمی را خریداری کردیم و قیمت آن کاهش یافت، تا چه زمانی سهم را نگهداری کنیم و چه حد ضرری برای آن در نظر بگیریم؟”
حد سود: هنگامی که وارد معامله‌ای می‌شویم و آن معامله در جهت دلخواه ما پیش می‌رود، باید مکانی را برای خارج شدن از آن معامله با سود در نظر بگیریم. مکان قرار گیری حد سود جایی است که ما این احتمال را میدهیم که معامله انجام شده مجدداً در خلاف جهت ما برگشت کند و سودمان را کاهش دهد. چندین روش برای مشخص کردن مکان قرار گیری حد سود قرار دارد که همه آنها بستگی به استراتژی معاملاتی شما دارد. اگر استراتژی شما نمی‌تواند حد سود مشخصی به شما بدهد، چرا در بورس ضرر میدهیم؟ پس کاملاً بیخیال آن شده و سراغ یک استراتژی دیگر بروید!
در ادامه به بررسی چند مورد از پرکاربردترین روش‌های محاسبه آن می‌پردازیم:
- حد سود ثابت
- حد سود بر اساس شناسایی نواحی مهم چارت
- استفاده از الگوهای قیمتی
حد سود ثابت: در این روش حد سود شما ثابت است. فرض کنید برای هر معامله‌ای که انجام می‌دهید ۲۰ درصد حد سود در نظر می‌گیرید و با رسیدن به هدف مورد نظر از بازار خارج می‌شوید. روش ساده‌ای است اما معایبی نیز دارد. ممکن است بازار بر اساس نواحی مهمی که مدنظر معامله‌گران بازار قرار دارد، اصلاً توان این را نداشته باشد که به حد سود شما دستیابی پیدا کند یا اینکه در بین این فاصله ۲۰ درصد به ناحیه حمایتی یا مقاومتی وجود داشته باشد و باعث جلوگیری از حرکت به سمت هدف شود.
حد سود بر اساس شناسایی نواحی مهم چارت: در این روش از نمودار استفاده می‌کنیم و با استفاده از آن، نواحی مهم ورود و خروج را شناسایی می‌کنیم.
استفاده از الگوهای قیمتی: در این روش از ابزارهای تحلیل تکنیکال استفاده می‌کنیم. البته این روش با “احتمال و شاید و اگر” گره خورده است و ممکن از خطوط ترسیمی ما برای آن سهم بنا به دلایل مختلف شکل نگیرد.
چرا مسیر حرکت بورس در خردادماه تغییر کرد؟
تهران- ایرنا- یک کارشناس بازار سرمایه با اشاره به عوامل تاثیرگذار بر بازگشت رشد به معاملات بورس، گفت: همیشه در خردادماه که فصل برگزاری مجامع و تقسیم سود شرکت‌ها است با روندی مثبت و متعادل در بازار همراه هستیم که امیدواریم این روند در بازار ادامه‌دار باشد.
به گزارش روز دوشنبه ایرنا، شاخص بورس که از مدت‌ها قبل بر مدار نزولی قرار گرفته بود، از اواسط هفته گذشته تغییر مسیر داد و به مدار صعود بازگشت که از نظر کارشناسان عوامل مختلفی بر این موضوع تاثیرگذار بودند و توانسته‌اند بار دیگر به دلیل کاهش ریسک های تهدید کننده، روزهای مثبتی را در این بازار رقم بزنند.
موضع مثبت کاندیدای ریاست جمهوری بر معاملات بورس
"مصطفی صفاری" امروز (دوشنبه) در گفت و گو با خبرنگار گروه اقتصادی ایرنا به رشد اخیر شاخص بورس در بازار اشاره کرد و افزود: تا چند روز گذشته معاملات بازار سهام تحت تاثیر ابهامات موجود در زمینه کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری قرار گرفته بود اما بعد از اعلام خبر تایید صلاحیت کاندیداهای نامزد شده تا حدودی تکلیف انتخابات مشخص شد و بخشی از ریسک تهدید کننده معاملات این بازار کاهش یافت.
وی اظهار داشت: کاندیداهای ریاست جمهوری در سخنان خود موضع مثبتی را نسبت به بورس نشان دادند که این موضوع باعث شد تا ابهامی را که سهامداران نسبت به بورس و ورود سرمایه های خود به این بازار داشتند، کاهش پیدا کند.
صفاری به اقدامات انجام شده در زمینه حمایت از معاملات بورس اشاره کرد و گفت: سیاست های حمایتی صورت گرفته در زمینه واریز نقدینگی به بورس به مرحله اجرا رسید و با توجه به بهبود وضعیت معاملات بازار به نظر می رسد درصدی از آن را وارد بازار کرده اند.
جذابیت قیمت سهام برای سرمایه‌گذاری
این کارشناس بازار سرمایه به دیگر عامل افزایش تقاضا در معاملات چند روز اخیر بازار سهام تاکید کرد و افزود: از طرف دیگر چرا در بورس ضرر میدهیم؟ قیمت بسیاری از سهام در بازار بعد از چند ماه افت شدیدی که تجربه کرد بسیار ارزان شد، در نهایت کاهش شدید قیمت سهام سبب ایجاد جذابیت برای سرمایه گذاری دوباره در این بازار شد.
وی روند معاملات بورس را در روزهای آینده پیش بینی و خاطرنشان کرد: به نظر می رسد شاهد روندی معقول در معاملات این بازار باشیم؛ همیشه در خرداد ماه که فصل برگزاری مجامع و تقسیم سود شرکت‌ها است با روندی مثبت در بازار همراه هستیم.
صفاری با بیان اینکه همیشه جذابیت برای سرمایه گذاری در بورس در ماه تیر و خرداد ماه زیاد بوده است، گفت: روند معاملات بورس در خرداد ماه سال جاری که در چند روز نخست منفی بود جزو استثناها بود و بازار نباید چنین روندی را در پیش می گرفت.
این کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: با توجه به رفع ریسک و ابهام‌های موجود به نظر می‌رسد که باید روند نزولی بازار به پایان رسیده باشد و زمان بازگشت بازار به مدار صعودی فرا رسیده باشد، اما باز هم با توجه به وجود هیجان در معاملات نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی را از روند بازار ارائه داد.
اقبال به سرمایه‌گذاری در بورس در مقایسه با دیگر بازارها
وی اقبال سرمایه گذاری در بازار سهام را با دیگر بازارها مقایسه کرد و گفت: به طور حتم اقبال مردم تا پایان سال به سمت سرمایه گذاری در بورس است و سهامداران در این بازار می توانند به بازدهی بیش از دیگر بازارها دست پیدا کنند.
صفاری تاکید کرد: تصویب مصوبه ای مبنی بر مالیات بر عایدی سرمایه در مجلس همه بازارهای رقیب با بازار سرمایه را مانند طلا، ارز، خودرو و مسکن نشانه گرفته است که این اتفاق می تواند زمینه ورود سرمایه بیشتری را به این بازار فراهم کند.
به گفته این کارشناس بازار سرمایه، این موضوع باعث افزایش جذابیت بازار سرمایه و ورود دوباره سهامداران و سرمایه های در اختیار آنها به این بازار می شود.
ریزش شدید رمز ارزها و ضرر و زیان سهامداران
وی با بیان اینکه تا چند وقت گذشته بازار رمز ارزها جزو اصلی ترین رقیب بازار سرمایه برای سرمایه گذاری بود اما هفته گذشته با ریزش بیش از ۳۰ درصدی همراه شد، گفت: بازیگران و فعالان بازار می دانند که بازار رمز ارزها بازار پرریسکی هستند که ممکن است سرمایه گذاری آنها در این بازار با ضرر و زیان های شدیدی مواجه شود.
صفاری به سهام مورد اقبال بازار اشاره کرد و اظهار داشت: نمی توان راه سهام از یکدیگر را تفکیک و اعلام کرد که اقبال بازار به سمت کدام سهام کوچک یا بزرگ است بلکه هر سهمی که از سود نقدی بالایی برخوردار باشد می تواند در انتظار رشدی سنگین و ورود نقدینگی به این بازار باشد.
بورس با کاهش قیمت دلار منفی نمی‌شود
وی در پاسخ به سوالی چرا در بورس ضرر میدهیم؟ مبنی بر اینکه مذاکرات وین تا چه میزان تاثیرگذار بر معاملات بورس باشد، افزود: به طور حتم این موضوع بر بازار تاثیر گذار است اما به نظر می رسد طرف مذاکره کننده در انتظار روشن شدن وضعیت انتخابات است.
صفاری با بیان اینکه در صورت موفقیت در مذاکرات قیمت دلار با کاهش چندان زیادی مواجه نشده و به کمتر از ۲۰ هزار تومان نمی رسد، افزود: اکنون نرخ دلار نیمایی ۲۰ هزار و ۵۰۰ تومان است؛ بنابراین موفقیت در برجام نمی تواند تغییری در نرخ دلار و افت بیشتر قیمت سهام در بازار داشته باشد.
به گزارش ایرنا، شاخص کل در بازار بورس روز گذشته (یکشنبه، نهم خردادماه) ۱۷ هزار و ۳۷۷ واحد رشد داشت که در نهایت این شاخص به رقم یک میلیون و ۱۵۶ هزار واحد رسید.
دیدگاه شما