حجم معاملات و بازار سهام

احسان والیان

اصول تعیین حجم معاملات در بازار سهام

در مطالب پیشین از سری مقالات مدیریت سرمایه بلاگ آسان بورس، به اهمیت مدیریت دارایی در معاملات بازار سهام و مفاهیم اصلی این مبحث یعنی ریسک، بازده و ارتباط آن‌ها با یکدیگر اشاره نمودیم.در این مقاله، به شرح اصول تعیین حجم معاملات بر اساس ریسک، خواهیم پرداخت.

حجم معامله عبارت است از؛ تعداد واحدهایی از یک دارایی که با پرداخت معادل قیمتی، می‌توانیم مالکیت آن را بدست آوریم. واحد شمارش دارایی‌ در انواع بازارهای سرمایه گذاری متفاوت است. برای مثال؛ شمش‌های طلا را بر اساس گرم، ارزها را بر اساس اسکناس با عدد مشخص و سهام شرکت‎ها را بر اساس برگه سهم معامله می‌کنند. به بیان ساده‌تر حجم معاملات در بازار مالی، از تقسیم مقدار سرمایه بر قیمت هر واحد دارایی، محاسبه می‌شود. مثلاً اگر شما ۱۰۰ میلیون تومان سرمایه در اختیار داشته و قیمت هر برگه سهم شرکت ملی صنایع مس ایران معادل ۲۰۰ تومان باشد؛ حداکثر می‌توانید ۵۰۰ هزار برگه سهم حجم معاملات و بازار سهام از این شرکت را خریداری کنید.

از بررسی محاسبات فوق، در نگاه اول این‌گونه استنباط می‌شود که با مفهوم بسیار ساده‌ای مواجه هستیم و به راحتی هر کس می‌تواند پیش از ورود به معامله، عدد نهایی حجم را محاسبه نموده و سپس اقدام به خرید سهام نماید! اما منظور از تعیین حجم معاملات، گزینش حجم بهینه متناسب با ریسک احتمالی موقعیت معاملاتی است که در ادامه به نحوه انجام محاسبات آن می‌پردازیم.

علت اصلی اهمیت تعیین حجم معاملات در بازارهای مالی، توجه به ریسک معامله و رعایت مدیریت سرمایه است. زیرا ریسک ناشی از یک موقعیت معاملاتی، کاملاً با حجم سرمایه گذاری مرتبط است.

حجم بالاتر، سود بیشتر!؟

زمانی که با حجم بالایی وارد معامله شویم، ریسک بالاتر و بالطبع بازدهی بیشتری نیز در انتظارمان خواهد بود؛ زیرا در هر دو حالت صحیح یا غلط بودن پیش‌بینی ما نسبت به وضعیت آتی بازار، به دلیل اینکه تعداد بیشتری از آن دارایی را در اختیار داریم، به همان نسبت سود و زیان بیشتری هم خواهیم داشت. سرمایه گذاری صحیح و منطقی بدین معنی است که، هیچ‌گاه تمام سرمایه خود را درگیر یک موقعیت معاملاتی خاص نکنیم و همیشه با توجه به حداکثر ریسک قابل تحمل، حجم معامله مد نظر خود را تعیین نماییم. در واقع باید با بخشی از سرمایه خود وارد بازار شده و نقاط خروج مشخصی داشته باشیم تا، قسمت کوچکی از دارایی خود را در معرض خطر قرار داده و به بقای بلند مدت ما در بازار، آسیبی وارد نشود.به منظور تبیین تأثیر حجم در ریسک و بازده ناشی از سرمایه گذاری، یک موقعیت معاملاتی زیان‌ده را با دو معامله‌گر دارای رویکرد مدیریت سرمایه‌ای متفاوت، شبیه سازی و قیاس می‌کنیم.

با بررسی جزئیات جدول فوق متوجه می‌شویم که، سرمایه گذار «الف» هیچ‌گونه استراتژی کنترل ریسکی نداشته و با تمام موجودی حساب خود وارد این موقعیت معاملاتی شده و در نهایت به دلیل عدم رعایت مدیریت سرمایه، حدوداً یک سوم از دارایی خود را تنها در یک معامله از دست داده است! اما حجم معاملات و بازار سهام در طرف مقابل، سرمایه گذار «ب» بر اساس استراتژی مدیریت ریسک شخصی، با بخش کوچکی از کل سرمایه خود وارد بازار شده و در نتیجه زیان کمتری متحمل شده است.

جبران ضرر و افزایش حجم معاملات

هنگامی که درصد ریسک و حجم یک معامله را مشخص می‌کنیم، بهتر است به فکر جبران ضرر احتمالی نیز باشیم؛ زیرا وقوع خطا در پیش‌بینی‌ها کاملاً امکان پذیر بوده و ما به عنوان یک معامله‌گر، باید پس از وقوع ضرر نیز توان ادامه فعالیت و جبران زیان‌های قبلی را داشته باشیم. در مورد معامله‌گر «الف» کاملا روشن است که برای جبران یک ضرر ۳۰ درصدی حتی با صرف نظر از مشکلات روحی و روانی پس از وقوع زیان‌های سنگین، طبق محاسبات ریاضی و مبحث افت سرمایه که در مقاله قبلی به آن اشاره شد؛ باید ۴۳ درصد سود کند تا به نقطه سر به سر برسد. اما به دست آوردن چنین سودی در بازار سهام، اصلاً کار آسانی نیست! کما این‌که بسیاری از معامله‌گران پس از وقوع چنین وضعیتی، نوعی حالت تهاجمی نسبت به بازار گرفته و گمان می‌کنند؛ باید با معاملات متوالی و افزایش حجم، اقدام به جبران افت سرمایه خود نمایند. چنین رویکردی، قطعاً منجر به نابودی کل دارایی این افراد خواهد شد. بنابراین عدم رعایت مدیریت ریسک، وصف حال معامله‌گران بازنده و غیرمنطقی است که، بعید به نظر می‌رسد حضور بلند مدتی در بازار مالی داشته باشند! اگر در مثال فوق نتیجه معامله سودده باشد؛ سود هنگفتی نصیب سرمایه گذار «الف» خواهد شد اما، همان‌طور که قبلاً گفتیم؛ نباید صرف بدست آوردن سود بیشتر، سرمایه خود را به خطر بیندازیم. در ادامه می‌خواهیم، یک مثال معاملاتی با جزئیات کامل و رعایت چهارچوب‌های کلی مدیریت سرمایه را، برای شما ذکر کنیم.

معامله‌گری بر اساس تحلیل تکنیکال کلاسیک در بورس تهران به داد و ستد سهام می‌پردازد. با مشاهده یک سیگنال خرید مطمئن در نمودار قیمتی شرکت فولاد مبارکه اصفهان، این شخص وارد موقعیت خرید می‌شود.

همان‌گونه که در نمودار بالا مشاهده می‌کنید؛ قیمت با شکست نقطه تلاقی سطح مقاومتی و خط روند نزولی که، یکی از بهترین سیگنال‌های خرید در تحلیل نموداری می‌باشد؛ روند صعودی خود را تأیید کرده و یک موج افزایشی قدرتمند در حال شکل ‌گیری است.این فرد افق سرمایه گذاری کوتاه مدتی داشته و بازه زمانی معاملات وی، حداکثر یک‌ ماهه است. به همین دلیل در محاسبات بازده مورد انتظار، مواردی نظیر سود نقدی، حق تقدم سهام و… را در نظر نمی‌گیرد. جدول زیر، جزئیات این موقعیت معاملاتی را نشان می‌دهد.

پس از مشخص شدن جزئیات ورود و خروج از معامله طبق نمودار سهم، حداکثر مقدار ریسک را طبق استراتژی مدیریت سرمایه معین نموده و به منظور تعیین حجم موقعیت معاملاتی مذکور، باید مقدار ریالی ضرر احتمالی را بر حاصل تفریق نقطه ورود تا حد ضرر تقسیم نماییم.

۹۲۳۰ = (۴۹۰-۴۲۵) ÷ ۰۰۰/۶۰۰

سپس بر اساس مقدار حجم بدست آمده، بازده و بقیه جزئیات معامله مشخص خواهند شد.در نتیجه مشاهده می‌کنیم که، با مدیریت حجم معاملات و تعیین نقاطه خروج بهینه، به سادگی می‌توان ریسک را کنترل نموده و از بروز شرایط بحرانی در فرآیند معامله‌گری خود، پیش گیری کنیم.در مقالات بعدی، به تشریح کامل مفاهیم حد سود و زیان و بهترین روش‌های انتخاب نقاط خروج از بازار خواهیم پرداخت.

حجم معاملات در بورس چیست؟

با نگاهی به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران ( tsetmc.com )، به عنوان یک معامله­‌گر در بازار سرمایه قطعا آن چه بعد از مقدار شاخص کل و تغییرات آن، برای واکاوی بازار سرمایه نظر ما را بخود جلب می‌­نماید؛ حجم معاملات انجام شده در بازار است. به علاوه در بررسی هر سهم فعال در بازار سرمایه، بعد از بررسی قیمت سهم، بررسی حجم معاملا‌ت انجام گرفته بر روی آن سهم از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنین در بحث تحلیل تکنیکال، از بررسی تغییرات حجم معاملات در شناسایی روند آتی قیمت یا شاخص‌­ها و پیش بینی تغییرات آینده قیمت‌ها استفاده موثری می­‌گردد. حال می‌خواهیم بدانیم حجم معاملا‌ت چیست و تغییرات آن چگونه در روند آتی یک سهم و یا کل بازار مورد تفسیر قرار می‌­گیرد.

حجم معاملات چیست؟

به تعداد معاملات خرید و فروشی که در یک بازه زمانی بر روی یک سهم انجام می­‌پذیرد، حجم معاملا‌ت آن سهم و به تعداد معاملات خرید و فروش کل سهام موجود در بازار در یک بازه زمانی، حجم معاملات بازار گفته می­­‌شود؛ لازم به ذکر است که بازه زمانی را می­توان روزانه، هفتگی و یا ماهانه در نظر گرفت. حجم معاملا‌ت را می‌توان برای تمام بخش‌های بازار مانند شاخص بورس، شاخص صنعت و یا سهم خاص مورد بررسی قرار داد.

یکی از نکات قابل توجهی که در مورد حجم معاملا‌ت وجود دارد این است که حجم معاملا‌ت باید تایید کننده روند معاملات حجم معاملات و بازار سهام باشد و این مهمترین کاربردی است که حجم معاملات می تواند در تحلیل سهام داشته باشد. در توضیح این مطلب باید بیان کرد؛ حجم معاملا‌ت سنگین‌­تر حاکی از تمایل خریداران به سهم و یا فشار فروش بیشتر بر روی یک سهم است که همراستا با روند حرکتی سهم است. اگر روند قیمتی یک سهم صعودی باشد، برای تداوم این صعود لازم است حجم در روزهای مثبت سنگین­تر و بالعکس اگر روند نزولی بر سهم حاکم باشد، تا زمانی که حجم معاملات در روزهای منفی سنگین‌تر است، روند نزولی همچنان ادامه خواهد داشت. از این رو گفته می شود که باید حجم معاملات تایید کننده روند باشد.

اندیکاتور حجم معاملات

براساس آنچه گفته شد این نکته را نیز باید بدانیم که روند صعودی با حجم معاملات بالا بر روند صعودی با حجم معاملا‌ت پایین ارجح‌تر است. ساده‌­ترین، معروف­ترین و یکی از پرکاربردترین اندیکاتورهای حجم مورد استفاده برای معامله گران تکنیکال، اندیکاتور حجم معاملا‌ت (volume) است که در نمودارها به صورت میله­‌های سبز حجم معاملات و بازار سهام حجم معاملات و بازار سهام و قرمز نشان داده می­‌شود. میله های سبز نشان دهنده افزایش حجم در بازه زمانی مورد نظر و میله­‌های قرمز نشان دهنده کاهش حجم در آن بازه زمانی نسبت به قبل است.

همانطور که قبلا نیز بدان اشاره داشتیم این حجم باید با روند حرکت نماید تا آنجا که اگر قیمت‌ها در یک روند رو به بالا حرکت نمود، حجم نیز باید افزایش یابد و بالعکس. لذا اگر رابطه بین حجم و قیمت رو به زوال رفت، معمولا نشانه ضعف در روند است و در اصطلاح بدان واگرایی گفته می‌شود. تایید و تثبیت الگوهای کلاسیک در بحث تکنیکال از دیگر کاربردهای حجم معاملات است؛ الگوهای قیمتی مانند دو قلوی کف یا سقف، سر و شانه، مثلث، پرچم و یا کانال را می­توان با استفاده از حجم معاملا‌ت مورد تایید قرار داد زیرا اگر افزایش انجام شده در نقاط حساس این الگوها، شکل گیری و تشکیل چنین الگوهایی را تایید نکند، کیفیت الگوهای تشکیل شده پایین می‌آید و تضعیف می‌گردد. در پایان باید به این نکته اشاره کرد که صرف نظر از نوع روندی که سهم در پیش دارد؛ حجم معاملا‌ت بالا در یک سهم نشان دهنده قدرت نقدشونگی آن سهم است و قدرت نقد شوندگی سهم از آن جهت دارای اهمیت است که این تعهد را به ما خواهد داد که این سهم در هر نوع روندی، صعودی یا نزولی از قابلیت خرید و فروش مناسبی برخوردار می‌باشد.

حجم معاملات در تحلیل تکنیکال چیست؟

حجم (Volume)، مقدار اوراق بهادار و یا دارایی‌ای است که در یک بازه زمانی (معمولاً روزانه) جابه‌جا می‌شود. برای مثال، حجم سهام، اشاره به تعداد سهام مبادله شده در بین بازه زمانی باز شدن، و بسته شدن بازار دارد. حجم، و تغییرات آن در طی زمان، اطلاعاتی مهم برای معامله‌گران تکنیکال به شمار می‌رود.
نکات کلیدی:

• حجم، تعداد سهام یا دارایی مبادله شده در طی یک بازه زمانی است.
• به‌طورکلی، اوراق بهاداری با حجم بالا، دارای نقدینگی بیشتری نسبت به اوراقی هستند که حجم معاملاتی پائینی دارند؛ زیرا آن‌ها «فعال‌تر» می‌باشند.
• حجم، یک اندیکاتور مهم در تحلیل تکنیکال به شمار می‌رود، زیرا برای بررسی اهمیت حرکت قیمت در بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• هرچه حجم یک حرکت قیمتی بیشتر باشد، آن حرکت از اهمیت بیشتری برخوردار است و هرچه حجم در طی یک حرکت قیمتی کمتر باشد، آن حرکت از اهمیت پایین‌تری برخوردار است.

درک مفهوم حجم

هرگونه مبادله‌ای که بین خریدار و فروشنده یک سهم انجام می‌شود، در محاسبه حجم معاملاتی کلی آن سهم؛ در نظر گرفته می‌شود. معامله، زمانی صورت می‌گیرد که خریدار قبول کند تا مبلغ مورد نظر فروشنده را بپردازد. اگر تنها 5 سهم در یک روز معامله شوند، حجم معاملاتی آن سهم در آن روز، برابر با عدد 5 بوده است.

برای آشنایی با میانگین حجم معاملات روزانه مقاله آموزشی «میانگین حجم معاملات روزانه» را مطالعه نمایید.

تمامی بازارهای مبادلاتی، حجم‌های معاملات را ثبت کرده و آن‌ها را به شکل اطلاعات حجم معاملاتی (trading volume)، به‌صورت رایگان و یا با دریافت هزینه‌ای با کاربران خود به اشتراک می‌گذارد.

اعداد مربوط به حجم‌های معاملاتی، ساعتی یک‌بار طی روز معاملاتی بروز رسانی می‌شوند. البته در نظر داشته باشید که این گزارش‌های منتشرشده، تخمینی می‌باشند. هم‌چنین میزان کلی حجم معاملاتی که در پایان روز اعلام می‌شود نیز عددی تخمینی است.

اعداد واقعی و دقیق، در روز بعدی منتشر می‌شوند. هم‌چنین ممکن است سرمایه‌گذاران به دنبال حجم تیک (tick volume) یک سهم، و یا تغییرات در قیمت قراردادها (changes in contract’s price)، به‌عنوان جایگزینی برای حجم معاملاتی باشند. زیرا قیمت‌ها در حجم‌های معاملاتی بالا تمایل به تغییر بیشتری دارند.

حجم معاملاتی به سرمایه‌گذاران در مورد فعالیت بازار و میزان نقدینگی (liquidity) آن اطلاع‌رسانی می‌کند. میزان حجم معاملاتی بالاتر برای یک سهام به معنی نقدینگی بالا، اجرای بهتر دستورات معاملاتی و بازاری فعال برای متصل کردن خریداران و فروشندگان به یکدیگر، می‌باشد.

زمانی که سرمایه‌گذاران در مورد جهت حرکت بازار مُردد هستند، حجم معاملاتی در قراردادهای آتی افزایش می‌یابد، که باعث می‌شود که قرارداد اختیار معامله (options) و قراردادهای آتی (futures) مربوط به این سهام، به‌صورت فعال‌تری مورد معامله قرار گیرند.

حجم‌های معاملاتی به‌صورت کلی حین باز شدن و بسته شدن بازارها، بالاتر می‌باشند. هم‌چنین میزان این حجم‌های معاملاتی در روزهای دوشنبه و جمعه بالاتر است. به یاد داشته باشید که حجم‌های معاملاتی در ظهر و هم‌چنین روزهای پیش از تعطیلات، کاهش پیدا می‌کنند.

حجم در تحلیل تکنیکال

برخی از سرمایه‌گذاران از تحلیل تکنیکال استفاده می‌کنند، استراتژی که بر اساس قیمت سهام بنا شده و به‌منظور تصمیم‌گیری برای ورود به یک سهم از آن استفاده می‌شود.

تحلیل‌گران تکنیکال به دنبال پیدا کردن نقاط ورود و یا خروج هستند. سطوح حجم بازار نقشی مهم را در یافتن این نقاط بازی می‌کنند، و می‌تواند سرنخ‌هایی برای پیدا کردن بهترین نقاط ورود و یا خروج از بازار را به ما بدهند.

حجم، یک اندیکاتور مهم در تحلیل تکنیکال به شمار می‌رود، زیرا برای بررسی میزان اهمیت حرکات بازار از آن استفاده می‌شود. اگر قیمت‌ها در بازار، حرکت بزرگی را در یک بازه زمانی داشته باشند، قدرت این حرکت به دو شکل تفسیر می‌شود:

1. یا این قدرت حرکتی به روند ما اعتبار بیشتری می‌دهد
2. ایجاد بدبینی در خصوص حجم معاملاتی در آن بازه زمانی، می‌کند.

هر چه حجم معاملاتی در یک حرکت قیمتی بالاتر باشد، آن حرکت از اهمیت بیشتری در تحلیل ما برخوردار خواهد بود. به‌طور عکس، اگر حجم معاملاتی حجم معاملات و بازار سهام حجم معاملات و بازار سهام در یک حرکت قیمتی پایین‌تر باشد، آن حرکت اهمیت پایین‌تری خواهد داشت.

حجم یکی از شاخصه‌های اصلی در اندازه‌گیری قدرت حرکت سهام، برای معامله‌گران و تحلیل‌گران تکنیکال می‌باشد. از دیدگاه مزایده‌ای (َauction perspective)، زمانی که خریداران و فروشندگان در یک قیمت خاص در بازار به فعالیت بیشتری می‌پردازند، حجم معاملاتی بالاتری را نیز در آن نقطه از بازار شاهد خواهیم بود.

تحلیل‌گران از نمودارهای میله‌ای ( bar charts) برای تشخیص سریع سطوح حجم استفاده می‌کنند. نمودارهای میله‌ای هم‌چنین تشخیص روند در حجم‌های معاملاتی را آسان‌تر می‌کنند. زمانی که میله‌ها در یک نمودار میله‌ای از میانگین بالاتر باشند، نشانه‌هایی از حجم معاملاتی بالا و یا قدرت بیشتر بازار، در یک قیمت خاص را شاهد هستیم.

با بررسی نمودارهای میله‌ای، تحلیل‌گران می‌توانند از حجم معاملاتی به‌عنوان یک تأییدیه حرکات قیمتی، استفاده کنند. اگر حجم در هنگام حرکات صعودی و یا نزولی قیمت افزایش پیدا کند، حرکت مد نظر یک حرکت قدرتمند خواهد بود.

اگر معامله‌گران قصد گرفتن تأییدیه بازگشت قیمتی در سطوح حمایتی را داشته باشند، به حجم خرید بالا (high buying volume) نگاه می‌کنند. به‌طور عکس، اگر معامله‌گران به دنبال تأییدیه شکست یک سطح حمایتی باشند به دنبال حجم معاملاتی پایین از خریداران، خواهند بود.

اگر معامله‌گران بخواهند تا تأییدیه در خصوص بازگشت قیمتی در یک سطح مقاومتی (یا سقف قیمتی) را به دست آورند، آن‌ها به دنبال حجم فروش بالا در بازار خواهند بود. به‌طور عکس، اگر معامله‌گران به دنبال تأییدیه یک شکست در یک محدوده مقاومتی باشند، به دنبال حجم معاملاتی بالا از خریداران، خواهند بود.

دیگر ملاحظات

در دوران اخیر، معامله‌گرانی که با تناوب بالا به معامله می‌پردازند (High Frequency Traders – HFT) و صندوق‌های سرمایه‌گذاری در شاخص‌ها (Index Funds)حجم معاملات و بازار سهام ، بخش مهمی از حجم‌های معاملاتی در بازارهای ایالات‌متحده آمریکا را تشکیل داده‌اند.

با استناد به تحلیل سال 2017 موسسه JP Morgan، سرمایه‌گذاران منفعل مانند صندوق‌های قابل معامله در بازار بورس (Exchange traded funds – ETFs) که از الگوریتم‌های متناوب برای معامله‌گری استفاده می‌کنند، حدود 60 درصد از کل حجم معاملاتی در بازار را حجم معاملات و بازار سهام تشکیل داده‌اند.

در حالی‌که معامله‌گران بنیادی اختیاری (fundamental discretionary traders) – یا معامله‌گرانی که پیش از سرمایه‌گذاری، به بررسی عوامل بنیادی تأثیرگذار در قیمت سهام می‌پردازند – تنها 10 درصد از کل حجم معاملاتی در بازار را تشکیل داده‌اند.

اگر علاقه مند به یادگیری بیشتر در این حوزه هستید می‌توانید از نقشه راهنمای دیجی کوینر به نام «درخت یادگیری» دیدن نمایید که از نقطه ابتدایی تا انتهای مسیر را ریل گذاری کرده است.

شما با مطالعه درخت یادگیری تا حد مطلوبی دانش خود را افزایش داده‌اید اما برای حرفه ای شدن و انجام معاملات در این بازار نیاز به یک راهنمای مجرب و با تجربه دارید. مجموعه دیجی کوینر بر آن است که با برگزاری کلاس‌های آموزشی تجریبات چند ساله خود را در اختیار هم وطنان عزیز قرار دهد تا در این بحران اقتصادی بتوانند در آمد دلاری کسب نمایند. (تاریخ برگزاری کلاس‌ها متعاقبا از طریق وب‌سایت اعلام خواهد شد.)

تیم تحریریه دیجی کوینر

این مقاله به کوشش هیئت تحریریه دیجی کوینر تولید شده است. تک تک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در آگاه سازی فعالان حوزه رمز ارزها و بازارهای مالی داشته باشیم.

حجم معاملات چیست و چه تاثیری بر بازار دارد؟

احسان والیان

• اشتراک‌گذاری

زمانی که حجم معاملات در بازار بورس عددی بزرگ را نشان می‌دهد می‌توان این تحلیل را داشت که اوضاع خوب است و تاثیر این حجم خبر از رونق در معاملات را می‌دهد.

برای ورود به دنیای سرمایه گذاری به ویژه اگر هدف‌مان سرمایه گذاری در بورس باشد، نیازمند دانستن اصطلاحات و زوایایی از بازار سهام هستیم. حجم معاملات یکی از مهم‎‌ترین قسمت‌هایی است که نشان از حال و اوضاع بازار دارد. رصد علامت‌های کلی در بورس مانند حجم معاملات در تحلیل تکنیکال جایگاه ویژه‌ای دارد. همین اندازه کافی است که بگوییم اگر حجم معاملات در بازار زیاد باشد نشان می‌دهد سهام از روزهای دیگر فعال‌تر است و همین شروع خوبی برای رفتن به سراغ دیگر اندیکاتورها و شاخص‌ها برای بررسی‌های بیش‌تر است. ممکن است وقتی تازه‌کار هستیم، در نگاه اول کمی بابت ارقام بزرگی که در حجم معاملات به چشم می‌خورد بهت‎‌زده شویم و عقب نشینی کنیم. اما به راحتی و با تعابیری کلی می‌توان از اعداد بزرگ هم بهترین تحلیل‌ها به دست آورد. در ادامه با شناخت مفهوم حجم در معاملات و تاثیر آن بر بازار، یک گام دیگر برای شناخت بیش‌تر بورس برمی‌داریم.

حجم معاملات چیست؟

اندیکاتورها که به زبان فارسی می‎‌توان نمایش‌گر اندازه‌گیری ترجمه‌شان کرد در زندگی ما نقش موثری دارند؛ نمایش‌گرها از کیلومترشمار خودرومان تا عددی که در قسمت دیجیتالی و یا مکانیکی آبگرم‌کن می‌بینیم به ما می‌گویند که عملکرد مدنظر به چه شکل است. آیا سرعت‌مان زیاد است یا نزدیک به نقطه خطر هستیم؟ یا همه چیز در وضعیتی عالی قرار دارد. حضور این اعداد در نمایش‌گرهای اندازه‌گیری به این دلیل است که ما به طور ذاتی متوجه کنش‌ها و واکنش‌ها نمی‌شویم. در بورس نیز هیچ کس نیست که بتواند ادعا کند رفتار و کنش‌های هر سهم را در دقیقه می‌فهمد. آخر اصلا انجام چنین کاری از توان انسان خارج است و تنها محاسبات داده‌ها در فضای آنلاین می‌تواند چنین برآوردی را به ما نشان دهد. حجم معاملات و عددی که نشان می‌دهد عهده‌دار این وظیفه مهم است. هزاران کندل و نشانه و گزارش روزانه از طرف شرکت‌های پذیرفته شده در بورس فراتر از محاسبات سرانگشتی و پیش‌بینی‌های افراد حاضر در بازار است. همان‌طور که گفتیم می‌توان زمانی که حجم معاملات در بازار بورس عددی بزرگ را نشان می‌دهد این تحلیل را داشت که اوضاع خوب است و تاثیر این حجم خبر از رونق در معاملات را می‌دهد. اما ما چطور می‌توانیم این رقم بزرگ را مبنا قرار دهیم؟ با یک مثال جامع توضیح خواهیم داد.

مثالی برای استفاده از حجم معاملات

نیاز به ترس از اعداد بزرگ نمایش داده شده در قسمت حجم معاملات نیست. به عنوان مثال اگر حجم معاملات در یک روز 2 میلیون سهم بود می‌شود این‌طور تصور کرد که یک شخص در یک روز 2 میلیون سهم فروخته و نفر دیگری آن را خریده است. این اولین گام برای به دست آوردن مفهوم حجم معاملات است. جالب است بدانیم در حالی که بسیاری از ما از اعدادی همچون حجم معاملات چشم پوشی می‌کنیم و به سادگی از کنارشان می‌گذریم بسیاری از وبسایت‌هایی که به راهنمایی برای معامله در بورس مشغول هستند بیش‌ترین استفاده را از این اعداد حجم معاملات و بازار سهام می‌کنند. بزرگ‌ترین کمکی که می‌توان از حجم کلی معاملات در بورس برد فهمیدن این است که چه روزی مناسب خرید و فروش سهام است و چه روزی باید دست نگه داشت. مانند صیادی که از آب و هوا و شرایط کلی جوی متوجه می‌شود که آیا باید قایق خود را از ساحل امن به آب بسپارد و به دل دریا بزند و یا این‌که نه، در حال حاضر چنین کاری به نفع‌اش نیست.

ناحیه حمایت و مقاومت

گفتنی است که حجم معاملات می‌تواند بر ناحیه حمایت یا مقاومت هر سهم تاثیر به‌سزایی داشته باشد. اگر سری به صفحات هر سهم در وبسایت رهآورد زده باشید، بی شک خطوط حمایت حجم معاملات و بازار سهام و مقاومت را دیده‌اید. در قسمت‌هایی از روند نمودار هر سهم می‌بینیم که جایی حرکت نمودار از کاهشی به افزایشی تغییر مسیر داده است؛ درست در همان قسمتی که حرکت از کاهشی به افزایشی تغییر پیدا کرده است را ناحیه مقاومت می‌نامند. بر خلاف ناحیه مقاومت، زمانی که روند نمودار تغییر مسیر به سمت کاهش می‌دهد را نقطه حمایت می‌نامند. حال اگر معلوم نباشد که در پایان روز برای روند نمودار سهم مدنظر ما چه اتفاقی می‌افتد با مراجعه به عدد حجم معاملات می‌توان تغییر بعدی را تا حدودی متوجه شد. اگر حجم معاملات نسبت به روزهای قبل افزایش پیدا کرده باشد می‌‎تواند تاثیر مثبت در سهم موردنظر ما داشته باشد و اگر کاهشی باشد و رونق در معاملات مانند روزهای قبل نباشد می‌شود گفت نباید به آن‌چه پیش روی سهم مدنظر ما در آن روز قرار دارد، زیاد امیدوار نبود.

انواع حجم معامله

گفتنی است که حجم معاملات هم انواع دارد؛ به طور معمول دو نوع برای حجم معامله قائل می‌شوند که به توضیح هر کدام خواهیم پرداخت؛

نوع اول؛ استفاده از اندیکاتور OBV یکی از دو نوع حجم معاملات است که به حجم متوازن هم معروف است. نوع OBV دو حالت ساده و پیچیده دارد. پیشنهاد می‌شود که برای استفاده از این نوع از رایانه استفاده شود؛ چرا که محاسبات آن کمی پیچیده است. مزیت این نوع از محاسبه حجم معاملات در این است که از ترکیب قیمت و حجم معاملات برای میزان سنجی در انجام معاملات استفاده می‌شود که باید گفت بسیار هم دقیق است.

نوع دوم؛ جدا از اندیکاتور OBV، یک نوع دیگر برای محاسبه حجم معاملات وجود دارد به نام اندیکاتور حجم یا به اصطلاح (Volume). این اندیکاتور را کاراترین و البته ساده‌ترین نوع برای محاسبه و نمایش حجم معاملات در نظر گرفته‌اند. معامله‌گرهایی که از تحلیل تکنیکال استفاده می‌کنند به طور مرتب از این اندیکاتور در محاسبه حجم معاملات بهره می‌برند. احتمالا کندل‌های سبز و قرمز را در صفحه هر سهم در وبسایت رهآورد دیده‌ باشید؛ سبز به معنی افزایش حجم معاملات است و آن دسته که قرمز هستند نشان از کاهشی شدن حجم معامله نسبت به روز قبل دارند. این اندیکاتور با شفافیتی که دارد تحلیل خوبی از بازه‌های زمانی حجم معاملات در اختیار معامله‎‌گران قرار می‌دهد. می‌توان گفت که دقیق‌ترین تحلیل‌ها را می‌توان از این نوع محاسبه در حجم به دست آورد.

در تصویری که ارائه داده‌ایم می‎توان دو نوع اندیکاتورهایی که بر مبنای حجم معاملات هستند را دید.

سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس

بی شک در طول مطالعه نکات گفته شده به این فکر افتاده‌ایم که ای کاش به جای انجام این محاسبات و حجم معاملات بتوانیم به راحتی و بدون وقت گذاشتن و کسب دانش مربوطه سرمایه‌گذاری موفقی را انجام دهیم. باید گفت که صندوق‌های سهامی که از ابزارهای شناخته شده در سرمایه گذاری غیر مستقیم در بازار سهام هستند می‌توانند بهترین راهکار برای انجام یک سرمایه گذاری موفق در بورس باشند. حضور تحلیل‌گران و متخصصین در این صندوق‌ها باعث می‌شود تا ما از هر گونه یادگیری مباحث تخصصی بورس بی نیاز شویم و در ساعاتی که مشغول به کار و تخصص خود هستیم از این‌که صندوق به خوبی در حال انجام معاملات است آسوده خاطر باشیم. هر کدام از ما برای یادگیری و انجام این گونه محاسبات نیاز به صرف وقت و هزینه داریم که البته این کار برای بسیاری از ما امکان‌پذیر نیست. به این علت می‌توان از فضای سرمایه گذاری آنلاین استفاده کرد و از طریق اپ سرمایه گذاری به راحتی بهترین مسیر سرمایه گذاری در بورس را با استفاده از صندوق‌های سرمایه گذاری انتخاب نمود.

حجم معاملات در بورس چیست؟

یکی از سوالات رایج در تابلوخوانی و تحلیل حجم معاملات در بورس چیست؟ می باشد.

حجم معاملات عبارت است از تعداد سهام یک اوراق بهادار معامله شده در یک بازه زمانی معین.
به‌طورکلی اوراق بهادار با حجم روزانه بیشتر، نسبت به دیگر اوراق بهادار نقدشوندگی بیشتری دارند.

حجم معاملات یک شاخص مهم در تجزیه‌وتحلیل تکنیکال است که نه‌تنها در بورس و بازار سهام بلکه در فارکس و بازار ارزهای دیجیتال نیز کاربرد دارد. به همین خاطر در این مقاله سعی شده است همه چیز درباره حجم معاملات را شرح دهیم و علاوه بر توضیح مفهوم حجم معاملات در بورس، نحوه محاسبه حجم معاملات را هم توضیح دهیم.

حجم معاملات چیست؟

حجم معاملات، مقدار دارایی یا اوراق بهاداری است که در مدت‌زمان معینی، اغلب در طول یک روز تغییر می‌کند.
حجم یک شاخص است که به معنی تعداد کل سهامی است که در طول روز یا در یک بازه زمانی خاص معامله (خواه خریداری یا فروخته) انجام شده است.
بنابراین، اگر سهام به طور فعال در بازار سهام معامله می‌شود، حجم آن سهم زیاد است و اگر سهام کمتر معامله شوند، حجم کم است.
حجم معاملات را می‌توان برای انواع مختلفی از ابزارهای مالی مانند سهام، مشتقات، اوراق قرضه و انواع کالاها تعیین کرد.
حجم معاملات توسط بورس برای هر جلسه معاملاتی در بازار سهام و روی تابلو منتشر می‌شود و به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا روندها و الگوهای بازار سهام را تجزیه‌وتحلیل کنند.

حجم معاملات را از کجا پیدا کنیم؟

همه بورس‌های اوراق بهادار، حجم معاملات تمام سهام موجود در بازار را منتشر می‌کنند؛ بنابراین، به‌راحتی در بازار قابل‌دسترسی است. سرمایه‌گذار می‌تواند به‌راحتی اطلاعات مربوط به حجم یک سهم خاص در بازار سهام را بدست آورد.
چندین روش دیگر برای یافتن حجم معاملات وجود دارد و به‌راحتی می‌توانید آنها را در اخبار سایت سازمان بورس یا دیگر سایت‌هایی که اطلاعات مربوط به بازار سهام را منتشر می‌کنند، مشاهده کنید.

سرمایه‌گذاران همچنین می‌توانند اطلاعات حجم معاملات را از طریق بسترهای سرمایه‌گذاری (پلت فرم معاملاتی) خود بررسی کنند.
حجم معاملات سهام طبق کادر مشخص شده در تصویر، به‌صورت روزانه در سایت tsetmc.com حجم معاملات و بازار سهام قابل‌مشاهده است. برای مشاهده حجم معاملات در روز و بازه‌های معاملاتی قبل، از نمودار سهم استفاده کنید.

بسیاری از پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری از نمودارهای شمعی برای نشان‌دادن حجم سهام خاص برای یک بازه زمانی خاص استفاده می‌کنند. در این نمودار، رنگ سبز حجم خرید را نشان می‌دهد و رنگ قرمز حجم فروش را نشان می‌دهد. یا رنگ سفید جایگزین رنگ سبز و رنگ مشکی جایگزین رنگ قرمز می تواند باشد.

نحوه محاسبه حجم معاملات باتوجه به اندیکاتورهای حجم ((volume امکان پذیر است. در کنار استفاده از اندیکاتور، استفاده از الگوهای معاملاتی چون سقف یا کف دو قلو، پرچم، مثلث، سرو شانه نیز می توانند برای تائید روند سهم مورد استفاده قرار گیرد.
در بازار فارکس نیز نحوه محاسبه حجم معاملات طبق فرمول زیر محاسبه می شود:

Lots = ( Equity*Risk(%) ) / ( Stop Loss (pip)*P.V )

چندین نمودار حجمی دیگر نیز وجود دارد که به دوره زمانی بستگی دارد. به این معنی که نمودارهای ساعتی، روزانه، ماهانه نیز حجم را نشان می‌دهند.

حجم سهام چه چیزی را نشان می‌دهد؟

اگر حجم عظیمی از یک سهم خاص وجود داشته باشد، به این معنی است که چندین فعالیت در اطراف آن سهم اتفاق می‌افتد (چه خرید و چه فروش). این فعالیت می‌تواند منجر به مثبت و منفی شدن سهم شود.
حجم معاملات برای معامله گران کوتاه‌مدتی یا نوسان گیر، در روز مفید تلقی می‌شود و حجم زیاد تعداد سهام معامله شده در بازار سهام می‌تواند سیگنالی را به سرمایه‌گذاران دهد.

نقدینگی به این معناست که سرمایه‌گذار می‌تواند به‌راحتی پول خود را با فروش سهم برگرداند. وقتی حجم بالایی در بازار وجود دارد، به این معنی است که فروشندگان و خریداران بیشتری در بازار وجود دارند.
وقتی سرمایه‌گذاران نسبت به جهت حرکت بازار سهام دچار تردید می‌شوند، حجم معاملات افزایش می‌یابد که اغلب باعث می‌شود اوراق بهادار بیشتری معامله شوند.

افزایش حجم معاملات به معنای افزایش ریسک و افزایش بازدهی نیز هست. زیرا همان‌طور که با داشتن تعداد بیشتری دارایی، ریسک سرمایه‌گذاری‌مان هم بالاتر می‌رود، با افزایش حجم معاملات، ریسک بازار نیز افزایش می‌یابد.

حجم و قیمت چگونه مرتبط یا غیرمرتبط هستند؟

اگر افزایش ناگهانی حجم معاملات در یک سهم خاص به حدی کافی زیاد باشد، تأثیر زیادی بر قیمت سهام دارد. حجم بالا همیشه دلیل اصلی صعود سهام نیست بلکه چندین دلیل دیگر هست که بر قیمت سهام تأثیر می‌گذارد.
البته گاهی افزایش ناگهانی حجم معاملات می‌تواند نشانه ورود پول هوشمند باشد، به همین خاطر توجه به تابلو سهام نیز مهم است.

حجم معاملات به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا وجود یک‌روند واحد را تأیید کنند و هنگامی که افزایش حجم با افزایش قیمت با هم دیده می‌شود، به‌عنوان یک شاخص مفید عمل می‌کند.
در شرایط مختلف بین شرایط بازار و قیمت سهام حالت‌های مختلفی وجود دارد. به‌طورکلی زمانی که حجم تقاضا در بازار یا در سهمی مشخص کاهش می‌یابد به طور مقطعی می‌تواند منجر به افت قیمت هم شود. کاهش حجم معاملات، نوسانات قیمتی را زیاد می‌کند.
مثلاً:

1. اگر قیمت یک سهم خاص همراه با حجم سهام کاهش یابد، به این معنی است که روند نزولی در حجم سهام وجود دارد.
2. اگر حجم سهام در حال افزایش است و بازارهای سهام نیز در حال افزایش هستند، این بدان معناست که یک‌روند صعودی در حجم سهام وجود دارد.

• همیشه افزایش و کاهش قیمت در کنار افزایش و کاهش حجم معاملات به‌عنوان سیگنال تشخیص داده نمی‌شود بلکه گاهی به‌عنوان فریب سرمایه‌گذاران خواهد بود.

چگونه از حجم معاملات سهم سیگنال بگیریم؟

بر هیچ‌کس پوشیده نیست که تغییر قیمت بستگی به تغییر نسبت عرضه و تقاضا دارد. اگر خریداران بر بازار مسلط شوند، قیمت بالا می‌رود و برعکس.
معمولاً تحلیلگران سیگنال را از ابزارهای تحلیلی کسب می‌کنند اما حجم معاملات نیز از جمله عواملی است که می‌تواند به‌عنوان سیگنال استفاده شود.

• زمانی که روند سهم صعودی است، افزایش حجم معاملات به معنای ورود سهامداران است که سیگنالی برای ورود به بازار یا سهم محسوب می‌شود.
• درصورتی‌که روند سهم نزولی است، حجم بالای معاملات به معنای ادامه ریزش خواهد بود
  در نتیجه توجه به خطوط روند در کنار حجم معاملات، از اصول مهم است که به‌عنوان سیگنال ورود به سهم یا ادامه سرمایه‌گذاری یا خروج از آن به سرمایه‌گذاران کمک خواهد کرد.

سیگنال گرفتن از بازار یعنی بررسی شاخص‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری چه برای خرید یا فروش.

افزایش سهام زمانی که با افزایش قیمت همراه باشد می‌تواند نشانه روند صعودی باشد.

حجم معاملات در تجزیه‌وتحلیل تکنیکال

برخی از سرمایه‌گذاران برای تصمیم‌گیری در مورد زمان خرید سهام، در تجزیه‌وتحلیل تکنیکال از استراتژی مبتنی بر قیمت سهام استفاده می‌کنند. تحلیلگران تکنیکال در درجه اول به دنبال نقاط قیمت ورود و خروج هستند. سطوح حجم مهم هستند زیرا سرنخ‌هایی را در مورد بهترین نقاط ورود و خروج ارائه می‌دهند.

حجم معاملات یک شاخص مهم در تجزیه‌وتحلیل تکنیکال است زیرا از آن برای اندازه‌گیری اهمیت نسبی هر حرکت بازار استفاده می‌شود.
حجم یکی از مهم‌ترین معیارهای امنیت برای معامله گران و تحلیلگران تکنیکال است. وقتی فعالیت خریداران و فروشندگان در بازار زیاد می‌شود، به این معنی است که در بازار حجم بالایی وجود دارد.

تحلیلگران از نمودارهای میله‌ای برای تعیین سطوح حجم استفاده می‌کنند. نمودارهای میله‌ای نیز تشخیص روندهای حجم را آسان‌تر می‌کند. وقتی میله‌های نمودار میله‌ای بالاتر از حد متوسط هستند، نشانه حجم یا قدرت بالا در قیمت خاص بازار است.
با بررسی نمودارهای میله‌ای، تحلیلگران می‌توانند از حجم به‌عنوان راهی برای تأیید حرکت قیمت استفاده کنند. اگر حجم با افزایش یا کاهش قیمت افزایش یابد، حرکت قیمتی باقدرت محسوب می‌شود.

• اگر معامله گران بخواهند برگشت را در سطح حمایت (یا کف) تأیید کنند، به دنبال حجم خرید بالا هستند. برعکس، اگر معامله گران به دنبال تأیید شکست سطح حمایت هستند، به دنبال حجم کم خریداران هستند.
• اگر معامله گران می‌خواهند وارسی را در سطح مقاومت (یا سقف) تأیید کنند، به دنبال حجم فروش بالا هستند. برعکس، اگر معامله گران به دنبال تأیید شکست سطح مقاومت هستند، به دنبال حجم بالایی از خریداران هستند.

نتیجه‌گیری

در این محتوا به طور کامل به سوال حجم معاملات در بورس چیست؟ پاسخ دادیم و اینگونه حجم معاملات را تعریف کردیم که: به معنای تعداد کل سهامی است که خریدوفروش می‌شوند. بااین‌حال، می‌توان آن را بر اساس نوع اوراق بهادار معامله شده در یک روز معاملاتی تعیین کرد. حجم معامله بر اساس قراردادهای آتی، اوراق قرضه، سهام و چند کالای دیگر اندازه‌گیری می‌شود.

هرگاه با افزایش حجم معاملات، تقاضا برای خرید زیاد شد نشان دهنده تمایل به صعود است و بالعکش هرگاه افزایش حجم معاملات با تقاضای بیشتر برا فروش همراه شد، نشانه روند نزولی است.
حجم سهام نشان می‌دهد که فعالیت موقعیت خود را در بازار سهام به دست آورید؛ بنابراین، چه یک سرمایه‌گذار سهم بخرد یا بفروشد، تمام فعالیت‌ها در حجم معاملات ثبت می‌شود.