اوراق بهادار مشتقه چیست؟

ابزار مشتقه چیست؟

ابزار مشتقه ابزاری است که از بازارهایی مثل کالا، انرژی، ارز، پول و سرمایه مشتق شده‌اند و در بورس‌های مربوطه انجام می‌پذیرند.

به گزارش ایبِنا، ابزار مشتقه به قرارداد یا اوراقی گفته می‌شود که ارزش آن وابسته به ارزش اوراق بهادار، کالا، شمش یا ارز اصلی است و هیچگونه ارزش مستقلی ندارد، پیمان آتی و اختیار معامله دوگونه از این ابزارها هستند که به طور معمول در بورس‌های معتبر جهان دادوستد می‌شوند.

بر اساس این گزارش، این ابزار در معاملات اصل دارایی جا به جا نشده و عملکرد قیمت آن ناشی از تغییرات قیمت کالای مربوطه است.

معاملات در این بازار نسبت به بازار نقدی سرعت و قدرت نقد شوندگی بیشتری دارد و هزینه کمتری در بازار ایجاد می کند و می تواند از نظر اقتصادی در انتقال خطر بازار و کاهش هزینه تامین مالی، افزایش بازده دارایی، تعدیل سریع ساختار جریان نقدی و گریز از مالیات و در نهایت تغییر نرخ ثابت بدهی به نرخ شناور موثر باشد و از نظر اسلام به دلیل مشروع بودن نرخ شناور، این ابزار در کشورهای اسلامی مورد استفاده قرار گرفته و زمینه های استفاده از آن در ایران هم در حال پایه ریزی است.

مجموعه‌ NFT مشتقه چیست؟ چگونه پروژه‌های رسمی را بشناسیم؟

مجموعه‌های NFT مشتقه یکی از پروژه‌های دنیای NFT هستند که با استفاده از دارایی‌های خلاقانه (creative asset) و مالکیت و حقوق معنوی (Intellectual property) یک پروژه موجود، ایجاد می‌شود. به عبارت ساده‌ت مجموعه NFT مشتقه در واقع توکن‌های بی‌همتایی هستند که از روی پروژه‌های معروف کپی‌برداری شده‌اند. پروژه‌های مشتقه NFT نظرات متفاوتی از مشتاقان حوزه NFT را به دنبال داشته است. بعضی از افراد این پروژه‌ها را فرصتی برای به چنگ درآوردن سرمایه کاربران می‌دانند و بعضی دیگر از افراد نیز این پروژه‌ها را قدردانی یا ادای دین به پروژه‌های محبوب می‌دانند. در این مقاله به این می‌پردازیم که توکن‌های مشتقه NFT چیست و تفاوت بین پروژه‌های رسمی و غیررسمی مشتقه NFT را بررسی می‌کنیم. با میهن بلاکچین همراه باشید

توکن‌های مشتقه NFT چیست؟

طی بازارهای صعودی، مشتریان و سرمایه‌گذاران جدید با بازار وارد می‌شوند و این افراد تازه‌وارد با مشاهده پروژه‌های NFT که رشد سریعی دارند دچار فومو (FOMO یا ترس از دست دادن فرصت سرمایه‌گذاری) می‌شوند. تمام افراد در عرصه کریپتو گاهی اوقات دچار فومو می‌شوند، اما تازه‌واردان به حد کافی تجربه مدیریت این موضوع را ندارند.

افراد سود‌جو با توجه به فضای حاکم بر بازار صعودی اقدام به ایجاد و فروش توکن‌های بی‌همتا، دقیقا با مشخصات یکسان و کپی‌برداری شده از پروژه‌های معروف حوزه توکن‌های NFT می‌کنند. بسیاری از این توکن‌های بی‌همتا هیچ‌گونه ارزش نداشته و صرفا شبیه نسخه اصلی هستند؛ اما گاهی هم شرکت سازنده به ساخت و ایجاد مجموعه‌ای مشابه توکن‌های بی‌همتای خود می‌کند. به اینگونه توکن‌های بی‌همتا توکن‌های مشتقه NFT گفته می‌شود. توکن‌های بی‌همتا هم در نسخه رسمی وجود دارد و هم غیر رسمی، که در ادامه به طور کامل آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

شناسایی پروژه‌های مشتقه رسمی

در بازارهایی که قیمت یک دارایی یا اوراق بهادار به طور مستمر افزایش می‌یابد، تازه‌واردان با اندکی شتاب‌زدگی بیشتر عمل می‌کنند و اغلب اوقات، در جستجو برای پروژه‌ای که سود چشمگیر ارائه دهد، بی‌پروا و یا حتی بی‌دقت عمل می‌کنند. اکثر پروژه‌های مشتقه، نسخه‌های تقلیدی و غیررسمی از پروژه‌های موجود هستند و در صورتی که اعلان رسمی در خصوص همکاری توسط پروژه اصلی صادر نشده باشد، می‌توانید این پروژه‌های مشتقه را پروژه‌های غیررسمی به شمار آورید. پروژه‌های مشتقه دارای المان‌ها و عناصر پروژه‌های موجود بوده و تقلید بسیار زیادی از پروژه‌های اصلی به عمل می‌آورند و هم‌چنین المان‌های نوآورانه و جدیدی نیز ارائه نمی‌دهند. در بسیاری از موارد این توکن‌ها، به دارندگان پروژه اصلی ایردراپ می‌شود و یا دارندگان توکن‌های بی‌همتای پروژه اصلی، به شکل خودکار امکان مینت NFTهای جدید را دارا هستند و به اصطلاح در لیست سفید قرار دارند.

مزایای مجموعه‌های مشتقه غیررسمی

ایجاد یک پروژه NFT مشتقه، دلایل بسیار زیادی دارد. گاهی اوقات، این پروژه‌ها جالب و سرگرم‌کننده هستند و به اعضای جامعه امکان می‌دهند تا خلاقیت خود را محک بزنند. اعضای جامعه خوش‌ذوق تلاش می‌کنند تا هیجان و قدردانی خود از جامعه را به شیوه‌ای جدید به اشتراک بگذارند.

این موضوع در پروژه‌هایی نظیر Jenkins The Valet مشاهده می‌شود. جنکینز را می‌توان به دلایلی، منحصربه‌فرد در نظر گرفت. علی‌رغم آنکه این پروژه، یک پروژه مشتقه غیررسمی در جامعه باشگاه قایق‌سواری میمون کسل (Bored Ape Yacht Club) است، اما با این حال به عنوان یک پروژه نسبتا موفق در جامعه NFT محسوب می‌شود زیرا دارای ارزش منحصربه‌فردی است.

موسسان این پروژه در Tally Labs، قابلیت خود در اجرا و چشم‌اندازی فراتر از فروش NFT را نشان داده‌اند. در حال حاضر CAA، یکی از بزرگترین آژانس‌های استعدادیابی در هالیوود، معرف Tally Labs است.

معایب اورا‌ق مشتقه غیررسمی

از طرف دیگر، بعضی از افراد به ایجاد پروژه‌های مشتقه NFT می‌پردازند که صرفا در صدد سوءاستفاده و تقلید از پروژه‌های اصلی هستند. این افراد فرصت‌طلب به منظور پاسخگویی به تقاضای زیاد از جانب تازه‌واردان، پروژه‌های تقلیدی ایجاد می‌کنند. طراحی و هدف این پروژه‌ها آن است که تازه‌واردان را مجاب کنند تا با صرف هزینه‌ای اندک می‌توانند در پروژه مهم بعدی حوزه NFT شرکت کنند؛ برای مثال به بررسی بسیاری از پروژه‌های الهام گرفته شده از پروژه معروف دودلز (Doodles) می‌پردازیم.

یکی از پروژه‌های غیررسمی متاثر از دودلز، Lil Baby Doodles X است.

پروژه‌های غیررسمی دارای ویژگی‌های پامپ و دامپ هستند. این ویژگی‌ها شامل تب‌وتاب و تبلیغات بسیار زیاد در شبکه‌های اجتماعی، خریدهای بزرگ پس از صدور و عرضه و سپس سقوط قیمت ناگهانی می‌شوند. این طرح‌ها در صدد افزایش قیمت توکن NFT از طریق توصیه‌ها و تبلیغات جعلی در توییتر، تلگرام و دیسکورد هستند.

پس از آنکه پروژه دودلز مورد توجه قرار گرفت، به مجموعه‌های غیررسمی مختلفی نظیر Lil Baby Doodles X نیز توجه شد. توکن‌های این پروژه قیمتی تقریبا ۰.۱ اتر داشتند و اینفلوئنسرهای شبکه‌های اجتماعی نیز توانستند از همین ویژگی استفاده کرده و اینگونه تبلیغ کنند که بدون نیاز به صرف هزینه هنگفت برای پروژه دودلز می‌توان در این پروژه شرکت کرد. چگونه؟ با پروژه Lil Baby Doodles X، اما اندکی پس از عرضه این پروژه، قیمت آن با سقوط چشمگیری همراه شد.

بسیاری از کالکشن‌های مشتقه NFT صرفا پروژه‌هایی هستند که در صدد به چنگ درآوردن سرمایه کاربران بوده و هیچگونه هدفی برای ایجاد یک جامعه بلندمدت یا افزایش ارزش خود ندارند. بعضی از این طرح‌ها پس از عرضه خود می‌توانند میلیون‌ها دلار به دست آورند.

پروژه‌هایی با چنین چشم‌اندازی که به آنها پروژه‌های راگ‌پول (rugpull) نیز گفته می‌شود، سریعا توسط موسسان ناشناس خود کنار گذاشته می‌شوند و با به دست آوردن هزاران یا میلیون‌ها دلار ناپدید می‌شوند.

هدف اصلی این پروژه‌ها، فروش هرچه بیشتر است، در حالی که موسسان به تدریج ده‌ها یا صدها توکن NFT که در اختیار دارند را می‌فروشند. این عمل اساسا دستکاری بازار محسوب می‌شود. این پروژه‌ها، به تبلیغ نقشه راه پرداخته و جامعه را به تب‌وتاب و هیجان می‌اندازند، اما پس از عرضه دیگر هیچ هدف و قصدی برای اجرای برنامه‌های خود ندارند.

متاسفانه اکثر خریداران هنگامی متوجه می‌شوند که از آنها سوءاستفاده شده که دیگر کار از کار گذشته است.

هرچند، معیارهایی برای ارزیابی ماندگاری بلندمدت پروژه‌ها وجود دارد که عبارتند از:

۱- رشد تدریجی کف قیمت در طول گذشت زمان.

۲- تعداد کیف پول افرادی که توکن‌های NFT را در اختیار دارند.

پروژه Lil Baby Ape Club نمونه دیگری از این پروژه‌های فرعی و یا حتی تقلیدی است. باشگاه قایق‌سواری میمون کسل یکی از معروف‌ترین پروژه‌های NFT به شمار می‌آید. بعضی از افراد معتقدند که فرصت حضور در این پروژه را از دست داده‌اند، بعضی از افراد فکر می‌کنند توان مالی خرید این توکن‌ها را ندارند و بعضی از افراد دیگر نیز به دنبال پروژه مهم و بزرگ بعدی هستند.

مشکل این است هنگامی که به دنبال پروژه مهم بعدی هستید، ممکن است کلاهبرداران شما را به تله بیاندازند. در این خصوص، به بررسی مجموعه باشگاه قایق‌سواری میمون کسل به اسم Lil Baby Ape Club می‌پردازیم.

این توکن‌های NFT همانند نسخه کوچک و کودکانه باشگاه قایق‌سواری میمون کسل هستند. این توکن‌ها جالب و بانمک به نظر می‌رسند، اینطور نیست؟ اما اگر از آن دسته افرادی باشید که هنگام عرضه این پروژه، توکن‌های آن را خریده باشید به احتمال زیاد سرمایه خود را از دست داده‌اید. قیمت این توکن‌ها پس از عرضه با سقوط چشمگیری مواجه شد. این موضوع آنچنان جذاب نیست.

کاربران باید مراقب این موضوع باشند پروژه مذکور به طور رسمی توسط شرکت و تیم پروژه اصلی عرضه شده است یا خیر. در این مورد، یوگا لبز (Yoga Labs) خالقان اصلی برند باشگاه قایق‌سواری میمون کسل هستند و با پروژه Lil Baby Ape Club هیچگونه ارتباطی ندارند.

همکاری پروژه‌های غیررسمی: دودلد پانکز

دودلد پانکز (Doodled Punks) استایل و سبک هنری پروژه دودلز را با سبک کریپتوپانکز (Cryptopunks) ترکیب کرده است.

هرچند قیمت و ارزش این پروژه تفاوت چشمگیری با پروژه‌های اصلی دارد.

پروژه‌های مشتقه رسمی NFT

تمام پروژه‌های مشتقه به صورت کلاهبرداری نیستند. بین مجموعه مشتقه غیررسمی، مجموعه مشتقه واسطه‌ای (affiliate) و عرضه توسط تیم اصلی پروژه یک تفاوت مهم وجود دارد.

برای مثال، نودلز (Noodles) اولین مجموعه مشتقه دودلز است که توسط دودل‌بنک (Doodlebank) تایید شده است. دودل‌بنک یک سازمان مستقل غیر‌متمرکز (DAO) جامعه محور و با مدیریت جامعه برای پروژه دودل است.

برای مثال، باشگاه قایق‌سواری میمون جهش‌یافته (Mutant Ape Yacht Club)، پروژه رسمی است که توسط باشگاه قایق‌سواری میمون کسل عرضه شده است. این پروژه توسط موسسان پروژه اصلی صادر شده و ارزش آن، مطابق و دنباله‌رو ارزش پروژه باشگاه قایق‌سواری میمون کسل است.

اسپیس دودلز (Space Doodles) مثال دیگری در این زمینه است. اسپیس دودلز، پروژه مشتقه‌ای است که توسط تیم اصلی دودلز ایجاد شده است. این کالکشن مشتقه رسمی نسبتا منحصربه‌فردی است که طی آن، به منظور دستیابی به اسپیس دودل باید دودل خود را در قرارداد هوشمند تبادل کنید. در نتیجه، قیمت اسپیس دودلز نسبتا مطابق با قیمت دودلز است. دودل پروژه‌ای است که الهام‌بخش بسیاری از اعضای جامعه NFT است.

اگرچه مجموعه مشتقه غیررسمی دارای ارزش نامطمئن و مشکوک هستند، اما اوراق مشتقه رسمی که توسط تیم توسعه‌دهنده پروژه اصلی ایجاد شده است، شانس این را دارند تا ارزش خود را حفظ کنند و یا حتی با افزایش ارزش خود همراه باشند.

کلام آخر

احساس کلی در حوزه NFT‌ها این است که در اکثر موارد از پروژه‌های الهام گرفته شده و مشتقه از یک مجموعه معروف‌تر اجتناب شود. مجموعه‌های مشتقه در بازارهای صعودی به وجود می‌آیند اما سابقه خوبی از خود نشان نداده‌اند. اگر تصمیم گرفته‌اید که پروژه‌های مشتقه غیررسمی خریداری کنید، در خصوص دارایی به شدت پرنوسانی ریسک کرده‌اید.پروژه‌های مهم آینده در حوزه NFT احتمالا از جانب موسسانی است که می‌توانند نقشه راه خود را محقق سازند و جامعه معتبری ایجاد کنند، نه از جانب پروژه‌هایی که تقلیدی از دارایی و حقوق معنوی و فکری پروژه‌های دیگر هستند. اگر پروژه‌ای به کپی و تقلید بپردازد اما عملکرد آن خوب به نظر می‌آید، سقوط آن قریب‌الوقوع و محتمل خواهد بود. نظر شما درباره مجموعه‌های مشتقه NFT چیست؟ به نظر شما اینگونه توکن‌های بی‌همتا ارزشمند هستند یا فقط راهی برای سو استفاده از پروژه‌های معروف به حساب می‌آیند؟ دیدگاه و نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.

اوراق بهادار چیست؟ آشنایی با انواع اوراق بهادار

هرکسی حداقل یکبار در زندگی نام اوراق بهادار را شنیده است. حتی افرادی که هیچ علاقه یا توجهی به مسائل مالی هم ندارند حداقل یکبار یا نام آن را در اخبار تلویزیون و برنامه های اقتصادی شنیده اند، یا آن را در روزنامه و کتاب ها خوانده اند.

آنچه واضح است این است که خیلی از افراد دانشی در مورد اوراق بهادار ندارند و خود را از اطلاعات مربوط به آن بی نیاز می دانند. اما از آنجا که در سال های اخیر بحث های مرتبط با بازار بورس و سهام به بحثی داغ و روزمره تبدیل شده و تقریبا همه مردم در مورد آن صحبت می کنند لازم است اطلاعات کافی در مورد اوراق بهادار داشته باشیم. می پرسید چرا؟ ارتباط اوراق بهادار و بورس چیست؟

تا پایان این مقاله علاوه بر اینکه ارتباط اوراق بهادار و بورس را متوجه می شوید به تعریف درستی از اوراق بهادار می رسید و با انواع آن آشنا می شوید. اما قبل از آن باید به کمی عقب تر از اوراق بهادار برگردیم.

انواع دارایی را بشناسید!

هر چیزی که در دنیای اقتصاد و حسابداری با عنوان دارایی شناخته می شود در یکی از 2 دسته انواع دارایی قرار می گیرد:

1. دارایی های مشهود: دارایی مشهود قابل لمس و قابل مشاهده است و جنبه فیزیکی دارد. اسکناس، مسکن، خودرو و … برخی از انواع دارایی های قابل مشهود هستند.
2. دارایی های نامشهود: در مقابل دارایی مشهود دارایی نامشهود قرار دارد که جنبه فیزیکی ندارد و ممکن است قابل مشاهده نباشد، اما ارزشمند است. مانند: سرقفلی، برند، اوراق بهادار و …

راستی پیشنهاد می کنیم مقاله استانداردهای بین المللی حسابداری را از دست ندهید. در این مقاله به مهمترین نکاتی که باید در مقاله های استاندارد بین المللی بدانید اشاره کرده ایم.

اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار یک نوع دارایی نامشهود محسوب می شود. در واقع این دارنده این دارایی مالی می تواند آن را به شخص دیگری منتقل کند و دارنده آن حق و حقوق مشخصی هم دارد. اوراق بهادار برگه هایی هستند که خود ارزش مالی ندارند، اما شما می توانید آن ها را خرید و فروش کنید.

در تعریف علمی اوراق بهادار که در زبان انگلیسی با عبارت Securities شناخته می شود تضمین کننده حقوق مالی برای مالک است که می تواند آن را معامله کند.

اوراق بهادار به عنوان یک ابزار مالی شناخته می شود. این ابزار مالی برای مالک خود ارزش مالی ایجاد می کند. به شرکت هایی که اوراق بهادار صادر می کنند نیز توزیع کننده گفته می شود.

کاربرد اوراق بهادار به عنوان یک دارایی مالی

اوراق بهادار با توجه به نوع آن، کاربردهای مشخصی دارد. برای مثال در یک شرکت که در بورس سهام آن معامله می شود، اوراق بهادار سهام نشان دهنده این است که فرد دارنده سهام به عنوان یک مالک چه موقعیتی دارد. بنابراین با توجه به انواع مختلف اوراق بهادار کاربرد آن ها نیز با یکدیگر متفاوت است. بد نیست با انواع اوراق بهادار آشنا شویم.

یکی از موضوعات مهم در بحث حسابداری بحث معافیت های مالیاتی است، پیشنهاد می کنیم در مقاله معافیت مالیاتی در مورد آن بیشتر بخوانید.

انواع اوراق بهادار

به طور کلی اوراق بهادار به سه دسته اصلی تقسیم می شود که این دسته ها هر کدام زیر مجموعه های خود را نیز دارند.

1. اوراق صاحبان سهام
2. اوراق بدهی
3. اوراق مشتقه

1 – اوراق صاحبان سهام (حقوق صاحبان سهام) چیست؟

پیش تر در مقاله حقوق صاحبان سهام به طور مفصل در مورد این موضوع صحبت کرده ایم. حقوق صاحبان سهام یکی از انواع اوراق بهادار است.

هرگاه شرکتی سرمایه خود را به بخش های مساوی تقسیم کند و آن را به عنوان سهام شرکت برای فروش بگذارد شما با خرید هر سهم از این مجموعه سهام، سهامدار آن شرکت خواهید شد. به همان اندازه که سهام یک شرکت را خریده باشید دارای حقوق صاحبان سهام هستید و در شرکت مورد نظر مالکیت خواهید داشت. شما قانونا در آن شرکت حقوق و حقوقی دارید.

سهام خود به دسته های مختلفی تقسیم می شود که شامل موارد زیر است:

انواع سهام

سهام نیز خود به دسته های مختلفی تقسیم می شوند و معیارهای متفاوتی برای دسته بندی سهام وجود دارد:

• سهام عادی
• سهام ممتاز (ترکیبی)

سهام عادی یکی از متداول ترین انواع اوراق بهادار است. این نوع سهام معمولا در بورس اوراق بهادار مورد معامله قرار می گیرد و دارای دو نوع ارزش بازاری و ارزش اسمی است. ارزش اسمی سهام در ایران 100 تومان است، اما ارزش بازاری آن بر اساس میزان عرضه و تقاضا مشخص می شود. نکته مهم و قابل توجه در مورد سهام عادی این است که بابت خرید سهام عادی سود ثابت کسب نمی کنید.

2 – اوراق بدهی چیست؟

اوراق بدهی یا همان اوراق قرضه راهی برای تامین مالی پروژه های در دست اجراست. نبود منابع مالی کافی مشکلی است که بسیاری از پروژه ها ممکن است با آن روبرو شوند. این اوراق بهادار مشتقه چیست؟ روش به دلیل اینکه روشی ساده در تامین مالی محسوب می شود و هزینه بسیار کمی نسبت به روش های دیگر تامین مالی دارد اهمیت زیادی دارد. اوراق بدهی در واقع نوعی از اوراق بهادار هستند.

اوراق بدهی نیز خود به 2 دسته اوراق بدهی دولتی و اوراق بدهی شرکتی تقسیم می شوند که هر کدام جزئیات مربوط به خود را دارند.

اوراق مشارکت

اوراق بدهی در دو دسته اوراق بدهی دولتی و اوراق بدهی شرکتی انواع مختلفی از اوراق بدهی را جای داده است. اوراق صکوک شرکتی، اوراق منفعت، اوراق خزانه دولتی، اوراق استصناع، گواهی سپرده، اوراق مرابحه، اوراق سلف موازی استاندارد و اوراق بهادار وثیقه ای برخی از این انواع اوراق بدهی هستند که به صورتی شرکتی یا دولتی توزیع می شوند، اما مهمترین اوراق بدهی اوراق مشارکت دولتی و شرکتی است. همانطور که می توان از نام این اوراق حدس زد، سرمایه گذاران با خرید این طرح در آن شراکت می کنند.

3 – اوراق بهادار مشتقه چیست؟ اوراق مشتقه چیست؟

مهمترین خصیصه اوراق مشتقه این است که این دارایی به خودی خود ارزشی ندارد و ارزش آن با دارایی و کالای فیزیکی مورد معامله مشخص می شود.

برای مثال اگر قصد عقد قراردادی در مورد خاویار داشته باشید، قرارداد میان شما و فروشنده همان اوراق مشتقه است. در واقع بهای این قرارداد و قیمت آن نیز بر اساس قیمتی که برای کالای مورد معامله تعیین شده مشخص می شود.

اوراق مشتقه نیز به 4 دسته مختلف تقسیم می شوند:

1. قرارداد سلف
2. قرارداد آتی
3. قرارداد اختیار معامله
4. قرارداد معاوضه

در پایان پیشنهاد می کنیم برای آشنایی بیشتر با یکی از بهترین نرم افزارهای حسابداری داخلی از صفحه نرم افزار حسابداری دیدن کنید.

آشنایی با انواع بازارهای مالی و بازار سرمایه

وقتی از بازارهای مالی حرف می‌زنیم، بیشتر افراد تصویر بازار شلوغ بورس نیویورک یا معامله‌گران عصبانی تالار معاملات آتی شیکاگو را به یاد می‌آورند. البته این تصاویر دیگر قدیمی شده‌اند، زیرا این روزها معاملات آنلاین جای مبادلات رو در رو را گرفته‌اند. صرافی‌های ارز دیجیتال تنها بخشی از بازارهای مالی هستند؛ زیرا این بازارها مدت‌ها پیش از وجود صرافی‌ها و کارگزاری‌ها به شکل امروزی وجود داشته‌اند. بازارهای مالی از زمانی که بشر به کشاورزی و داد و ستد آن با دیگران روی آورد، وجود داشته اند. اگر کشاورزان اوراق بهادار مشتقه چیست؟ برداشت مناسبی نداشتند باید برای کاشت محصول در سال بعد بذر به‌دست می‌آوردند. اگر هم برداشت خوبی داشتند باید تصمیم می‌گرفتند که محصولات مازاد خود را ذخیره یا مبادله کنند. این شرایط آنها را مجبور می‌کرد تا برای به‌دست آوردن بذر یا غذای ذخیره با دیگران معامله کنند.

درآمد ماهیگیران نیز به مقدار صید، نوع ماهی‌ها و آب و هوا وابسته و بی‌ثبات بود. در حقیقت، تصمیمات و مبادلات تمامی آن کشاورزان و ماهیگیران بود که اساس بازارهای مالی و بازار سرمایه امروزی را تشکیل داد. داد و ستد هایی که هدف آن بسیار شبیه بازارهای امروزی است. در این مقاله شما با مفهوم بازار مالی و انواع بازارهای مالی و بازار سرمایه آشنا خواهید شد.

بازارهای مالی چیست؟

بازار مالی (Financial Market) بستری است که افراد و نهادها از آن برای انجام معاملات با انواع دارایی‌ها مانند اوراق بهادار، ارزهای دیجیتال و دیگر دارایی‌های قابل تعویض استفاده می‌کنند. بازار براساس قرار گرفتن فروشندگان و خریداران در یک مکان کار می‌کند و قانون عرضه و تقاضا نیز قیمت‌ها را در بازار مشخص می‌کند. در حقیقت، انواع بازارهای مالی به افراد کمک می‌کند تا به راحتی یکدیگر را پیدا کنند؛ آنها با این کار انجام معامله میان کاربران را تسهیل می‌کنند.

بازارهای مالی انواع مختلفی دارند؛ ویژگی‌های دارایی مورد معامله و نیازهای کاربران است که مشخصات هرکدام از این بازارها را تعیین می‌کند. بازار سهام، بازار فارکس، بازار ارزهای دیجیتال، بازار پول، بازار اوراق قرضه، بازار کالا و بازار مشتقه از محبوب‌ترین شکل‌های بازارهای مالی هستند. این بازارها بستری هستند که کسب و کارهای مختلف برای جذب سرمایه مورد نیاز خود برای توسعه، از آن استفاده می‌کنند. در واقع، بازارهای مالی مانند کانال‌هایی هستند که جریان سرمایه‌ را از عرضه‌کنندگان به سمت تقاضاکنندگان هدایت می‌کنند.

بازار سرمایه (Capital Market) نیز بخشی مهم از بازارهای مالی است که معاملات ابزارهای مالی مانند سهام، اوراق بدهی، صندوق‌های قابل معامله (ETF) و غیره را تسهیل می‌کند. همچنین، منبع جذب سرمایه برای افراد، شرکت‌ها و دولت‌های است و نقش مهمی در تقسیم منابع و ایجاد نقدینگی برای کارکارآفرینان بازی می‌کند. انواع بازارهای مالی را می‌توان براساس نوع دارایی مورد معامله و زمان سررسید آنها تقسیم‌بندی کرد.

انواع بازارهای مالی

بازارهای مالی بسیار زیادی در سراسر جهان وجود دارند و هر کشوری حداقل از یکی از انواع آنها استفاده می‌کند. برخی از این بازارها کوچک‌تر هستند و سرمایه در گردش کمی دارند، برخی دیگر نیز مانند «بازار بورس نیویورک» که روزانه تریلیون دلار معامله در آن انجام می‌شود در سطح بین‌المللی شناخته شده هستند. در ادامه این مقاله ۶ نوع از شناخته‌شده‌ترین انواع بازارهای مالی را بررسی می‌کنیم:

بازار سهام (Stock Market)

بازار سهام یا بازار بورس، شناخته‌شده‌ترین شکل از بازارهای مالی است. در این بازار سهام شرکت‌ها (سهامی عام) توسط معامله‌گران و سرمایه‌گذاران خرید و فروش می‌شود. هر سهم قیمتی دارد که براساس عواملی مانند ارزش بازار، دارایی‌های شرکت و عرضه و تقاضا و .. مشخص می‌شود. زمانی که قیمت این سهم‌ها به دلیل عوامل اقتصادی یا تجاری افزایش می‌یابد، سرمایه‌گذاران می‌توانند با فروش آنها کسب درآمد کنند. در این بازار خرید سهام برای سرمایه‌گذاران ساده است، اما چالش واقعی انتخاب سهامی است که در نهایت سودآور باشد. در واقع، زمانی که سهام را با قیمت کمتر می‌خرید و با قیمت بالاتر می‌فروشید می‌توانید کسب درآمد کنید.

بسیاری از شرکت‌ها از بازار سهام برای جذب سرمایه استفاده می‌کنند؛ آنها این کار را از طریق بازار اولیه یا عرضه اولیه عمومی (IPO) انجام می‌دهند. بازار اولیه (Primary Market) زمانی شکل می‌گیرد که دارایی شرکت برای اولین بار عرضه و فروخته شود. در این بازار، شرکت سرمایه مورد نیاز خود را به طور مستقیم و از طریق فروش سهام به سرمایه‌گذاران تامین می‌کند. معامله‌گران پس از لیست شدن شرکت و عرضه آن در بازار اولیه، معامله‌گران می‌توانند سهام شرکت را در بازار ثانویه خرید و فروش کنند. در حقیقت، تمامی معاملات سهام در بازار بورس، درون بازار ثانویه (Secondary Market) انجام می‌شوند.

نکته جالب اینجاست که بازار بورس اوراق بهادار از قرن‌ها پیش و زمانی که هیچ فناوری در کار نبوده، وجود داشته است. بزرگترین بازارهای سهام که در کشورهای توسعه یافته مانند آمریکا و ژاپن به شکل امروزی از قرن ۱۹ یا ۲۰ ایجاد شده‌اند.

بازار اوراق قرضه (Bond Market)

بازار اوراق قرضه که با نام بازار درآمد ثابت نیز شناخته می‌شوند، شکل دیگری از بازارهای مالی است. شرکت‌ها، سازمان‌ها و دولت‌ها با فروش اوراق قرضه در این بازار سرمایه مورد نیاز خود برای توسعه را به‌دست می‌آورند. بسیاری از شهرداری‌ها نیز برای تامین اوراق بهادار مشتقه چیست؟ مالی مخارج مورد نیاز خود برای ساخت پروژه های عمومی مانند مدرسه، ایستگاه آتش نشانی، پارک‌ها و جاده‌ها اوراق قرضه منتشر می‌کنند. ارواق قرضه (Bond) نوعی سرمایه‌گذاری است که در آن سرمایه‌گذار از طریق خرید اوراق پول قرض می‎‌دهد؛ در مقابل شرکت یا نهاد فروشنده متعهد می‌شود تا اعتبار دریافتی را در بازه زمانی مشخص و با پرداخت سود دوره‌ای ثابت بازپرداخت کند.

اوراق قرضه شبیه توافقی میان وام‌دهنده و وام‌گیرنده است که جزییات وام مانند مقدار سرمایه، زمان بازپرداخت و سود پرداختی در آن مشخص شده است. به همین دلیل گاهی اوقات به بازار اوراق قرضه بازار بدهی یا بازار اعتباری نیز می‌گویند. بیشتر معاملات بازار اوراق قرضه در بازار اولیه انجام می‌شود؛ جایی که در آن سرمایه‌گذاران اوراق قرضه را از فروشندگان (وام‌گیرندگان) خریداری می‌کنند. معامله‌گران می‌توانند اوراق بهاداری را که قبلا منتشر شده در بازار ثانویه خرید و فروش کنند. معمولا این معاملات از طریق بازار بورس یا فرابورس انجام می‌شود، البته که حجم سرمایه معامله شده در بازارهای اوراق قرضه بسیار بیشتر از بازارهای سهام است.

مهم‌ترین مزیت بازار اوراق قرضه نسبت به بازار سهام، ریسک پایین‌‌تر سرمایه‌گذاری است. همین ویژگی باعث می‌شود تا اوراق قرضه نسبت به سهام بازدهی و سودآوری کمتری نیز داشته باشد. همچین این نکته را در نظر داشته باشید، با اینکه اوراق قرضه شرکتی نرخ بهره بالاتری دارند اما اوراق تحت حمایت دولت از امنیت بیشتری برخوردار هستند. ورشکستگی بدترین سناریویی است که سرمایه‌گذاران می‌توانند تجربه کنند؛ در این شرایط شرکت‌ها معمولا می‌توانند بخشی از سرمایه را پس بدهند.

بازار کامودیتی (Commodity Market)

بازار کامودیتی یکی دیگر از انواع بازارهای مالی است که تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان در آن به معامله کالای اساسی می‌پردازند. در یک تعریف ساده، کامودیتی کالایی است که می‌توان آن را با کالاهای مشابه دیگر معامله کرد. در این بازار کالاهای اساسی را به دو دسته کلی کامودیتی سخت و کامودیتی نرم تقسیم می‌کنند. کالاهای انرژی مانند نفت و گاز و فلزات گران‌بها مانند طلا، نقره و پلاتین در دسته کامودیتی‌‌های سخت قرار می‌گیرند. کالاهای کشاورزی مانند گندم، ذرت و سویا و محصولاتی مانند پنبه، قهوه و شکر را می‌توان در دسته کامودیتی‌های نرم قرار داد. فلزات اساسی مانند آلومینیوم، مس، روی و آهن نیز در دسته کامودیتی‌های جای می‌گیرند.

معاملات در بازار کامودیتی به دو دسته تقسیم می‌شود: معاملات اسپات (Spot) و معاملات آتی یا فیوچر (Future). در بازار اسپات، کالاهای اساسی با پول مبادله می‌شوند. در بازار آتی نیز کالاهای اساسی در تاریخی از پیش تعیین شده و با قیمتی مشخص معامله می‌شوند. بیشتر معاملات کالاهای اساسی در بازارهای مشتقه و به شکل معاملات اسپات انجام می‌شود. معامله‌گران همچنین می‌توانند کامودیتی‌ها را بازار بورس، فرابورس و صرافی‌های لیست شده به شکل آتی معامله کنند. بورس کالای شیکاگو (CME) و اینترکانتیننتال اکسچنج (ICE) دو کارگزاری بزرگ برای انجام معاملات کامودیتی در جهان هستند.

بازارهای کامودیتی قدمتی به اندازه تاریخ تمدن بشری دارند، این بازارها یک بستری متمرکز و با قدرت نقدشوندگی بالا برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان ایجاد می‌کنند. برای مثال، این بازارها می‌توانند تجارت محصولات کشاورزی را کارآمدتر و هماهنگ‌تر کنند. معاملات آتی بازار کامودیتی، با ایجاد یک مکانیسم خرید تضمین‌شده به بسیاری از کشاورزان کوچک کمک می‌کند.

بازار ارزهای دیجیتال (Crypto Market)

گسترش فناوری بلاک چین در سال‌های گذشته باعث شده تا ارزهای دیجیتال به عنوان یک دارایی ارزشمند مورد توجه بسیاری قرار بگیرند. از سال ۲۰۱۸ بازارهای ارزهای دیجیتال به عنوان بخشی از بازارهای مالی رشد بسیار سریعی را تجربه کرده‌اند. بیت کوین (BTC)، اتریوم (ETH) و سایر رمز ارزها، همگی دارایی‌های دیجیتال غیر متمرکز مبتنی بر بلاک چین هستند. در حال حاضر، نزدیک به ۱۴ هزار کوین و توکن متفاوت در حدود ۵۰۰ صرافی ارز دیجیتال در سراسر جهان معامله می‌شوند. معامله‌گران و سرمایه‌گذاران بازار رمز ارزها برای خرید و فروش و نگهداری این دارایی‌ها دیجیتالی نیاز به استفاده از یک کیف پول ارز دیجیتال خواهند داشت.

ماهیت دیجیتال و ناشناس بازارهای دیجیتال باعث می‌شود تا بستر مناسب‌تری برای انجام پروژه‌های پانزی یا کلاهبرداری باشد. در این بازار، صرافی‌هایی که از آنها برای انجام معاملات استفاده می‌شود به دوسته صرافی‌های متمرکز (CEX) و صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) تقسیم می‌شوند. صرافی‌های متمرکز همانطور که از نامشان پیداست پلتفرم‌های متمرکزی برای معامله رمز ارزها هستند. صرافی‌های غیرمتمرکز بدون هیچ مرجع مرکزی کار می‌کنند؛ این صرافی امکان مبادله بدون واسطه و همتا به همتا (P2P) ارزهای دیجیتال را برای کاربران خود فراهم می‌کنند.

با اینکه بازار کریپتوکارنسی یک بازار مالی بسیار جوان است اما در دهه گذشته به طور شگفت انگیزی گسترش یافته است. بر طبق گزارش وب‌سایت coinmarketcap، ارزش کل بازارهای ارزهای دیجیتال بیش از ۲.۵ تریلیون دلار است. برخی افراد عقیده دارند که عدم وجود یک سیستم قانون‌گذاری مشخص، بزرگ‌ترین مشکل این بازار است. کشورهای مختلف قوانین متفاوتی در رابطه با استفاده از رمز ارزها دارند؛ در حقیقت بسیاری از کشورها بازار ارزهای دیجیتال را به‌جای نوآوری یک خطر برای اقتصاد خود می‌دانند.

بازار فارکس (Forex Market)

فارکس (Forex) مخفف عبارت Foreign Exchange به معنی تبادل ارزهای خارجی است. بازار فارکس مهم‌ترین نوع بازارهای مالی است؛ این بازار امکان انجام معاملات جفت ارزهای مختلف را برای معامله‌گران فراهم می‌کند. سرمایه‌گذاران خرد، بانک‌ها، شرکت‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های مدیریت سرمایه گذاری همگی از بازار فارکس برای انجام سفته‌بازی و پوشش ریسک (Hedging) استفاده می‌کنند. برخلاف تصور بسیاری از افراد، اولین شکل از بازارهای فارکس قرن‌ها قدمت دارند و به دوره بین النهرین باز می‌گردند.

معامله‌گران می‌توانند ۱۷۰ جفت ارز مختلف را در بازار فارکس معامله کنند. امروزه، حجم معاملات روزانه بزرگترین بازار مالی چیزی در حدود ۶.۶ تریلیون دلار و بیش از مجموع بازارهای سهام، بازارهای مشتقه و بازار ارزهای دیجیتال است. فارکس یک بازار مالی گسترده است، در واقع شبکه گسترده‌ای از کامپیوترها و واسطه‌ها در سراسر جهان این بازار را تشکیل داده‌اند. همچنین، کارگزاران فارکس می‌توانند به عنوان بازارساز (Market Maker) عمل کنند و قیمت‌های بید (Bid) و اسک (Ask) پیشنهاد دهند که با قیمت رقبا در بازار متفاوت است.

بازار فارکس را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد: بازار بین بانکی و بازار خارج بورس (OTC). بازار بین‌ بانکی (Interbank Market) شبکه‌ای جهانی است که بانک‌ها و موسسات مالی از آن برای مبادله ارزها و سایر مشتقات ارزی میان خود استفاده می‌کنند. سرمایه‌گذاران و معامله‌گران نیز می‌توانند با استفاده از کارگزاری‌ یا بروکر‌ها به معامله در بازار خارج از بورس (OCT) فارکس بپردازند.

بازار مشتقه (Derivatives Market)

بازار مشتقه یکی از مدرن‌ترین انواع بازارهای مالی است. به زبان ساده، بازار مشتقه بستری را فراهم می‌کند که در آن خریداران و فروشندگان دارایی مورد نظر خود را بر روی یک قیمت توافقی پیش خرید یا پیش فروش می‌کنند. در این بازار، دارایی‌ها و کالاها به شکل اوراق مشتقه‌ مانند قراردادهای آتی و اختیار معامله، مورد خرید و فروش قرار می‌گیرند. این قراردادهای مالی ارزش خود را از یک کالای اساسی یا گروهی از دارایی‌ها مانند سهام، اوراق قرضه، ارزها و غیره به‌ دست می‌آورند به همین علت به اوراق مشقه، اوراق ثانویه نیز می‌گویند.

سرمایه‌گذاران از اوراق مشتقه برای پوشش ریسک (Hedge)، کاهش ریسک و با سفته‌بازی استفاده می‎‌کنند. به این معنی که آنها ریسک با انتظار پاداش می‌پذیرند. بسیاری از افراد سرمایه‌گذاری در بازار مشتقه را به عنوان شکلی پیشرفته از سرمایه‌گذاری در نظر می‌گیرند. قراردادهای اوراق مشتقه به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: لاک (Lock) و آپشن (Option). در قراردادهای لاک مانند قراردادهای آتی، طرفین معامله از ابتدا در مورد شرایط و مدت زمان قرارداد متعهد می‌شوند. در قراردادهای آپشن یا اختیار معامله مانند قراردادهای سهام، به طرفین این اجازه را می‌دهند تا پیش از پایان زمان قرارداد، حق خرید یا فروش دارایی خود را داشته باشند.

سوالات متداول

سهم بازار کریپتو و فارکس از بازار مالی چقدر است؟

یبشتر از ۹۹ درصد حجم بازار در اختیار مارکت فارکس و حدود ۰.۱ درصد در بازار کریپتوکارنسی‌ در حال گردش است.

معاملان مشتقات چیست؟

به مجموع معاملات آپشن و مارجین معاملات مشتقات می‌گویند.

نکته: توجه داشته باشید این مقاله صرفا با هدف راهنمایی و آشنایی شما با بازارهای مالی نوشته شده است و آکادمی ارز تودی مسئولیتی در مقابل تصمیمات یا عواقب مالی آن برای افراد ندارد.

ابزار مشتقه چیست؟

ابزار مشتقه ابزاری است که از بازارهای پایه ای مثل کالا، انرژی، ارز، پول و سرمایه مشتق شده اند و در بورس های مربوطه انجام می پذیرند.

به گزارش ایبِنا، ابزار مشتقه به قرارداد یا اوراقی گفته می‌شود که ارزش آن وابسته به ارزش اوراق بهادار، کالا، شمش یا ارز اصلی است و هیچگونه ارزش مستقلی ندارد، پیمان آتی و اختیار معامله دوگونه از این ابزارها هستند که به طور معمول در بورس‌های معتبر جهان دادوستد می‌شوند.

بر اساس این گزارش، این ابزار در معاملات اصل دارایی جا به جا نشده و عملکرد قیمت آن ناشی از تغییرات قیمت کالای مربوطه است.

معاملات در این بازار نسبت به بازار نقدی سرعت و قدرت نقد شوندگی بیشتری دارد و هزینه کمتری در بازار ایجاد می کند و می تواند از نظر اقتصادی در انتقال خطر بازار و کاهش هزینه تامین مالی، افزایش بازده دارایی، تعدیل سریع ساختار جریان نقدی و گریز از مالیات و در نهایت تغییر نرخ ثابت بدهی به نرخ شناور موثر باشد و از نظر اسلام به دلیل مشروع بودن نرخ شناور، این ابزار در کشورهای اسلامی مورد استفاده قرار گرفته و زمینه های استفاده از آن در ایران هم در حال پایه ریزی است.