تأثیر برجام بر بازار نفت

تماشا کنید: شوک نفتی ایران به دنیا؟ / در صورت احیای برجام، ایران چه تاثیری در بازار بحران زده نفت جهان خواهد داشت؟

قیمت نفت اکنون در حالی در محدوده‌های حدود ۱۰۵ دلار قرار دارد که بسیاری از تحلیل‌گران و کارشناسان بر این عقیده هستند که احتمالا قیمت نفت از میزان موجود نیز فراتر خواهد رفت، اتفاقی که می‌تواند روند ریکاوری اقتصاد جهانی را با خطری جدی مواجه کند. بلومبرگ در گزارشی به قلم «جولیان لی» اذعان کرده که بعد از رفع تحریم‌ها در سال ۲۰۱۶ ایران بسیار سریع‌تر از برآورد‌های کارشناسان توانست تولید خود را افزایش دهد.

سرویس اقتصادی «انتخاب»: قیمت نفت اکنون در حالی در محدوده‌های حدود ۱۰۵ دلار قرار دارد که بسیاری از تحلیل‌گران و کارشناسان بر این عقیده هستند که احتمالا قیمت نفت از میزان موجود نیز فراتر خواهد رفت، اتفاقی که می‌تواند روند ریکاوری اقتصاد جهانی را با خطری جدی مواجه کند.

افزایش قیمت انرژی و ریسک کاهش رشد اقتصادی جهان

کشورهای اروپایی و آمریکایی با تورم ناشی از ریکاوری اقتصاد و افزایش تقاضا و همچنین رشد قیمت گاز دست و پنجه نرم می‌کنند و در این شرایط افزایش بیشتر قیمت نفت نیز می‌تواند ضربه مضاعفی به این اقتصادها وارد کند. بر اساس آخرین آماری که دولت آمریکا منتشر کرده شاخص قیمت مصرف‌کننده ماه ژانویه حدود 7.5 درصد بوده که این میزان تورم در چهل سال اخیر این کشور بی‌سابقه بوده است. همچنین طبق آمار «یورواستات» نرخ تورم ناحیه یورو در ماه ژانویه رشد 5.1 درصدی داشته است در حالی که ماه اکتبر سال گذشته این ناحیه با کاهش 3.4 درصدی نرخ تورم مواجه شده بود.

ادامه روند افزایش قیمت نفت نگرانی فدرال رزرو آمریکا و همچنین سایر بانک‌های مرکزی دنیا از جمله بانک مرکزی اروپا را برانگیخته و آنها به دنبال راهکارهایی هستند تا بتوانند روند فزاینده نرخ تورم را متوقف کنند. هدف‌گذاری بانک‌های مرکزی اروپا و آمریکا برای نرخ تورم 2 درصد است اما اکنون در آمریکا این نرخ بیش از سه برابر شده و مشکلاتی را برای خانوارهای آمریکایی به لحاظ تعادل در درآمد و هزینه‌های مصرفی ایجاد کرده است.

در حالی که صادرکنندگان نفت از افزایش قیمت نفت در این شرایط بهره می‌برند اما خانوارهای عمده کشورهای اروپایی و آمریکایی، با افزایش هزینه‌های تأثیر برجام بر بازار نفت شخصی و کاهش قدرت خرید در بخش‌هایی مانند غذا، حمل و نقل، انرژی و . خرید مواجه شده‌اند.

بر اساس مدل شوک (Shok) اقتصادی بلومبرگ در صورتی که قیمت نفت از 70 دلار در پایان سال 2021 به 100 دلار در پایان ماه فوریه 2022 برسد نرخ تورم در اروپا و آمریکا حدود نیم درصد در نیمه دوم سال افزایش خواهد یافت.

«پیتر هوپر» عضو سابق هیئت رئیسه فدرال رزرو آمریکا و رئیس کنونی بخش تحقیقات اقتصادی دویچه بانک در گفتگویی که در بلومبرگ منتشر شده عنوان کرد «شوک قیمت نفت منجر به ایجاد تورم بزرگتری خواهد شد و این نیز به نوبه خود می‌تواند منجر به کاهش رشد اقتصادی جهان شود».

تنها «هوپر» نیست که نسبت به کاهش رشد اقتصادی در نتیجه افزایش قیمت نفت هشدار می‌دهد؛ «مارک زندی» اقتصاددان ارشد شرکت خدمات مالی آمریکایی «مودیز آنالتیکس» برآورد کرده که هر 10 دلار افزایش قیمت هر بشکه نفت حدود 0/1 درصد از رشد اقتصادی را کاهش خواهد داد، همچنین «پریانکا کیشوره» اقتصاددانا هندی از مؤسسه «آکسفورد اکونومیکز» پیش‌بینی کرده که هر 10 دلار افزایش قیمت هر بشکه نفت منجر به کاهش 0/2 درصدی رشد اقتصاد جهانی خواهد شد. وی همچنین گفته است کشورهایی که همچنان سیاست‌های مالی انقباضی را در دستورکار دارند این وضعیت خطر ایجاد رکود اقتصادی را در پی دارد.

مؤسسه مشاوره «گاوِسکال ریسرچ» نیز در یادداشتی عنوان کرده «سوخت‌های فسیلی شامل نفت، زغال‌سنگ و گاز طبیعی بیش از 80 درصد انرژی جهان را تامین می‌کنند و قیمت سبدی از این محصولات انرژی اکنون 50 درصد بالاتر از سال گذشته است». این به معنای کاهش درآمدهای خانوار و افزایش هزینه‌های آنها و نیز کاهش قدرت آنها خواهد بود که روی رشد اقتصادی به شدت اثرگذار خواهد بود.

اثرگذاری نرخ تورم را می‌توان در گزارش صندوق بین‌المللی پول نیز مشاهده کرد. صندوق بین‌المللی پول اخیرا برآورد خود را از نرخ تورم جهانی افزایش داده که مهمترین دلیل آن افزایش قیمت انرژی در جهان است. این نهاد مالی نرخ تورم کشورهای پیشرفته را از برآورد قبلی 2.3 درصد به 3.9 درصد و در اقتصادهای نوظهور به 5.9 درصد در برآورد جدید خود افزایش داده است. بر اساس این گزارش رشد اقتصادی در سال 2022 حدود 4.4 درصد و در سال 2023 معادل 3.8 درصد خواهد بود که نشان‌دهنده روند نزولی رشد اقتصاد جهانی است. بنابراین با توجه به اینکه مصرف فردی بخش عمده‌ای از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد افزایش هزینه‌ها و کاهش مصرف می‌تواند مستقیما رشد اقتصادی را تحت تاثیر قرار دهد.

تاثیر ورود نفت ایران به بازار بر قیمت انرژی

با توجه به آمارهای منتشر شده ایران در حال حاضر حدود 2 میلیون و 500 هزار بشکه در روز نفت تولید می‌کند و از این میزان در صورتی که توافق هسته‌ای ایران امضا شود و تحریم‌های نفتی ایران تماما لغو شوند، حدود 1 میلیون و 400 هزار بشکه نفت ایران قابلیت عرضه به بازار را خواهد داشت. در لایحه بودجه سال آینده نیز دقیقا همین میزان فروش نفت ایران پیش‌بینی شده است و مجلس شورای اسلامی نیز آن را تصویب کرده است. حال این سؤال مطرح می‌شود که آیا ورود نفت ایران به بازار به تنهایی و با ثابت در نظر گرفتن سایر عوامل مؤثر بر بازار نفت (از جمله میزان عرضه کشورهای اوپک و غیراوپک به بازار) می‌تواند از التهاب قیمت کنونی نفت جلوگیری کند؟ برای پاسخ به این سؤال ابتدا نگاهی به جدیدترین گزارش سازمان اوپک خواهیم انداخت.

تقاضای جهانی نفت در سال 2022

سازمان اوپک در تاریخ 10 فوریه 2022 برآورد کرده در سال 2022 تقاضای جهانی نفت در نتیجه ریکاوری اقتصاد از پاندمی ویروس کرونا روزانه 4 میلیون و 150 هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت. این برآورد اوپک در حالیست که در سال 2021 نیز میزان تقاضای جهانی نفت حدود 5 میلیون و 700 هزار بشکه در روز افزایش یافته بود. بر اساس این گزارش میزان مصرف روزانه نفت در سه ماهه سوم سال 2022 از مرز 100 میلیون بشکه در روز عبور خواهد کرد و آخرین باری که مصرف جهانی نفت در این محدوده قرار داشت سال 2019 بود.

نکته دیگری که در اینجا مطرح است این است که اوپک پلاس برنامه‌ریزی افزایش روزانه 400 هزار بشکه‌ای را ارائه کرده که حدود 254 هزار بشکه سهم 10 عضو اوپک و بقیه متعلق به متحدان غیراوپک مانند روسیه و ازبکستان خواهد بود. اما با وجود افزایش سقف تولید توسط اوپک پلاس نسبت به ماه قبل، برخی از کشورها به دلیل مشکلات متعدد نتوانستند به سقف مورد نظر برسند. تولید اوپک در تأثیر برجام بر بازار نفت ماه ژانویه تنها 64 هزار بشکه افزایش یافت و به 27 میلیون و 980 هزار بشکه رسید. هفت کشور از 13 عضو اوپک با کاهش تولید مواجه شدند که از جمله می‌توان به ونزوئلا، لیبی و عراق اشاره کرد.

عرضه جهانی نفت در سال 2022

بر اساس برآورد آژانس بین‌المللی انرژی کل عرضه نفت جهان در ژانویه 2022 حدود 98 میلیون و 700 هزار بشکه در روز بوده که حاکی از کمبود عرضه نسبت به تقاضاست. برآوردها حاکی از این است که تقاضای نفت همچنان با توجه به روند ادامه ‌ریکاوری اقتصاد جهانی در حال افزایش است و نسبت به عرضه پیشی خواهد گرفت. برخی از کشورهای اوپک به دلیل مشکلات زیرساختی از رسیدن به سهمیه تعیین‌شده خود در آخرین نشست اوپک پلاس ناتوان بودند. از طرف دیگر به توجه به سیاست‌های زیست محیطی آمریکا و عزم دولت بایدن برای گذار به انرژی پاک این احتمال می‌رود که افزایش عرضه نفت از جانب ایالات متحده نیز محدود باشد. بنابراین با توجه به محدودیت عرضه نفت هم توسط کشورهای اوپک و هم غیراوپک احتمالا جهان با مازاد تقاضای نفت مواجه خواهد شد و نقش عربستان سعودی و روسیه در این میان با توجه به دارا بودن زیرساخت‌های افزایش تولید در آینده اهمیت بیشتری پیدا خواهد کرد. اهمیت ورود نفت ایران به بازار را باید با توجه به این شرایط ارزیابی کرد.

توان ایران برای اثرگذاری بر بازار نفت

اینکه ایران بعد از رفع تحریم‌های نفتی تا چه حد می‌تواند تولید و صادرات داشته باشد محل گمانه‌زنی‌های بسیار است. اگر اسناد رسمی از جمله مصوبات مجلس و لایحه بودجه را در نظر بگیریم ایران فروش 1 میلیون و 400 هزار بشکه در سال 1401 را برنامه‌ریزی کرده که مورد تصویب مجلس شورای اسلامی ایران قرار گرفته است. اما نگاهی به الگوی تولید ایران بعد از رفع تحریم‌ها در سال 2016 می‌تواند خط راهنمایی برای برآورد میزان تولید و فروش نفت ایران در شرایط توافق هسته‌ای کنونی باشد، چیزی که خبرگزاری بلومبرگ نیز در گزارشی به آن اشاره کرده است.

بلومبرگ در گزارشی به قلم «جولیان لی» اذعان کرده که بعد از رفع تحریم‌ها در سال 2016 ایران بسیار سریع‌تر از برآوردهای کارشناسان توانست تولید خود را افزایش دهد. بر اساس این گزارش آن زمان تحلیل‌گران برآورد کرده بودند که با رفع تحریم‌ها ایران می‌تواند در شرایط بدون تحریم و در یک بازه زمانی 12 ماهه روزانه 500 هزار بشکه تولید خود را افزایش دهد اما اتفاقی که در واقعیت افتاد این بود که ایران توانست این میزان را تنها در یک بازه زمانی چهار ماهه به انجام برساند و اواخر سال 2016 تولید تأثیر برجام بر بازار نفت خود را به 3 میلیون و 800 هزار بشکه برساند و این در حالیست که طبق آمارها میزان تولید ایران اواخر سال 2015 حدود 2 میلیون و 800 هزار بشکه بود.

این آمار با گزارش «محمد جواد ظریف» وزیر وقت امور خارجه ایران به مجلس در دی ماه 1395 که در قالب چهارمین گزارش اجرای برجام ارائه شد تقریبا مطابقت دارد. در آن گزارش «ظریف» عنوان کرد که تولید نفت ایران به روزانه 3 میلیون و 950 هزار بشکه و تولید روزانه میعانات گازی نیز به 560 هزار بشکه رسیده است. وی همچنین در این گزارش گفت صادرات نفت خام کشور 2 میلیون و 440 هزار بشکه در روز است که با احتساب میعانات گازی به 2 میلیون و 800 هزار بشکه می‌رسد.

کارشناسان نفت این الگو را دوباره مورد توجه قرار داده‌اند. بانک بزرگ «سیتی‌گروپ» برآورد کرده در صورت رفع تحریم‌ها ایران می‌تواند تا ماه آوریل یا می 2022 روزانه 500 هزار بشکه تولید خود را افزایش تأثیر برجام بر بازار نفت دهد و تا پایان سال این رقم را به 1 میلیون و 300 هزار بشکه برساند. بدین ترتیب اگر تولید کنونی ایران را 2.5 میلیون بشکه در روز طبق آمار خود دولت در نظر بگیریم تا پایان سال 2022 تولید ایران به حدود 3 میلیون و 800 هزار بشکه در روز خواهد رسید.

نکته دیگر اینکه در حال حاضر کشورهای عضو اوپک ناتوان از عرضه بیشتر نفت به بازار برای کنترل قیمت هستند. طبق گزارش اوپک که در بالا نیز آورده شد برخی از کشورها از جمله عراق، ونزوئلا و لیبی توان افزایش تولید خود را ندارند و اکنون این موضوع تبدیل به یک چالش برای سازمان اوپک شده است. طبق گزارش اوپک حدود هفت کشور از 13 عضو اوپک که مجوز افزایش تولید داشتند نتوانستند سهمیه خود را ایفا و نیازهای بازار را برطرف کنند. به همین دلیل عرضه نفت ایران به بازار دقیقا در زمان درست در حال رخ دادن است و اوپک نیز از این مسئله استقبال خواهد کرد تا بتواند کاهش تولید سایر اعضای خود را از طریق نفت ایران جبران کند. خصوصا اینکه طبق آماری که خود بلومبرگ منتشر کرده ایران تقریبا معادل 85 میلیون بشکه ذخیره نفت دارد که آماده ورود سریع به بازار است.

بنابراین ایران در صورتی که از الگوی سال 2016 پیروی کند می‌تواند تولید خود را در یک بازه زمانی یک تا یک و نیم ساله به سطح قبلی برساند و میزان عرضه نفت خود به بازار را سالانه افزایش دهد و به رقم 2 میلیون و 400 هزار بشکه در روز برساند؛ اتفاقی که اصلا دور از انتظار نیست. در حال حاضر با توجه به تنش‌های ژئوپلیتیک ایجاد شده بین روسیه و ایالات متحده در اوکراین و احتمال اختلال در زنجیره عرضه انرژی از روسیه به بازار اروپا و از طرف دیگر تقاضای شدید نفت با توجه به اشتهای اقتصاد کشورها قیمت نفت بسیار ملتهب است و ممکن است در کوتاه‌مدت تاثیر ورود نفت ایران به بازار مشاهده نشود، اما در یک بازه زمانی میان‌مدت یعنی تا انتهای سه ماهه دوم و اوایل سه ماهه سوم همزمان با افزایش تولید، عرضه نفت ایران تاثیر خود را در بازار خواهد گذشت.

البته ذکر این نکته ضروریست که در لایحه بودجه 1401 مجوز تاسیس پالایشگاه به وزارت نفت تأثیر برجام بر بازار نفت داده شده که این موضوع می‌تواند در آینده مصرف نفت خام داخلی ایران را افزایش دهد. لغو تحریم‌ها و رشد ظرفیت تولید کشور در بخش پتروشیمی و افزایش سرمایه‌گذاری نیز می‌تواند اشتهای اقتصاد ایران به مصرف بیشتر نفت در صنایع داخلی را تحریک کند. به عنوان مثال پالایشگاهی که دولت مجوز آن را به وزارت نفت داده در صورت بهره‌برداری می‌تواند روزانه 300 هزار بشکه نفت مصرف کند و نفت خام را تبدیل به فرآورده‌های نفتی کند که این موضوع اگر چه در نهایت به دلیل ایجاد زنجیره ارزش به سود اقتصاد است اما طبیعتا از ورود بیشتر نفت ایران به صورت خام به بازار جلوگیری خواهد کرد.

تاثیر خروج آمریکا از برجام بر بازار نفت آسیا

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از رویترز، آمریکا با خروج از توافق هسته ای ایران قصد دارد همه تحریم های هسته ای را مجددا بازگردانده و تحریم های جدیدی را نیز علیه تهران اعمال کند. ایران سومین تأثیر برجام بر بازار نفت تولید کننده بزرگ نفت اوپک به شمار می رود.

احسان خومان رئیس بخش خاورمیانه و شمال آفریقای گروه مالی میتسوبیشی یو اف جی در این باره گفت: تحریم های جدید احتمالا شامل تدابیری علیه بخش نفت و کشتیرانی ایران خواهد بود.

وی افزود: آمریکا بالاترین سطح از تحریم ها را علیه ایران اعمال خواهد کرد و هر کشوری که به ایران کمک کند، با این تحریم ها روبرو خواهد شد.

در جریان اعمال آخرین دور از تحریم ها، صادرات نفت ایران به حدود یک میلیون بشکه در روز رسیده بود ولی پس از توافق هسته ای و لغو تحریم ها، تولید و صادرات نفت ایران افزایش یافت.

به نوشته رویترز، از زمان لغو تحریم ها تاکنون تولید نفت ایران به 3.81 میلیون بشکه در روز رسیده است که 4 درصد کل تولید جهانی را تشکیل می دهد. صادرات نفت ایران نیز طی سه ماه نخست امسال به بیش از 2 میلیون بشکه در روز رسیده است.

تحلیلگران پیش بینی می کنند که صادرات نفت ایران احتمالا 300 هزار تا یک میلیون بشکه در روز کاهش خواهد یافت و این رقم بستگی به کشورهایی دارد که واردات نفت از ایران را تحت فشارهای آمریکا کاهش دهند.

این در شرایطی است که اکثر متحدان آمریکا از تصمیم ترامپ انتقاد کرده اند. پیتر کِرمن تحلیلگر ارشد واحد اطلاعات اقتصادی اکونومیست در این باره گفت: تصمیم ترامپ برای خارج کردن آمریکا از توافق هسته ای ایران رسما سیاست آمریکا در قبال ایران را از راه و مسیر متحدان اروپایی اش جدا می کند. اروپایی ها بر این باورند که برجام بهترین روش برای جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته ای است.

تارو کونو وزیر خارجه ژاپن نیز امروز چهارشنبه تاکید کرده است که کشورش از توافق هسته ای حمایت می کند، توافقی که به تقویت منع اشاعه بین المللی تسلیحات و تقویت ثبات در خاورمیانه کمک می کند.

تازه ترین آمارهای رویترز نشان می دهد که صادرات نفت تأثیر برجام بر بازار نفت ایران به ژاپن و کره جنوبی در ماه آوریل نسبت به مارس 2017 میلادی به نصف کاهش یافته و به کمتر از 300 هزار بشکه در روز رسیده است.

واردات نفت خام چین از ایران نیز که اواسط 2016 میلادی به بیش از 900 هزار بشکه در روز رسیده بود، در سال 2018 به کمتر از 600 هزار بشکه در روز کاهش یافته است.

یک مقام ارشد نفتی چین که نامش فاش نشده است در این باره گفت: تحریم های جدید به ضرر پالایشگاه های چین خواهد بود چرا که قیمت جهانی نفت را افزایش می دهد.

ولی پالایشگاه های چینی اعلام کرده اند که جایگزین هایی برای تامین نفت مورد نیاز خود دارند به خصوص در روسیه، عربستان سعودی و غرب آفریقا.

به نظر می رسد پالایشگاه های چین نگران کمبود واقعی عرضه در بازار جهانی نفت نیستند و تنها نگرانی آنها افزایش قیمت جهانی انرژی است.

در هند پالایشگاه ها امیدوارند تا بتوانند واردات نفت از ایران را ادامه دهند. در جریان اعمال تحریم ها علیه ایران، هند به واردات محدود نفت از ایران ادامه داد و به جای دلار پول نفت ایران را با روپیه پرداخت می کرد.

به اعتقاد تحلیلگران انرژی، تحریم های جدید تاثیر چندانی بر واردات نفت هند از ایران نخواهد داشت. واردات نفت هند در اواخر 2016 میلادی به بیش از 900 هزار بشکه در روز می رسید ولی این رقم از ابتدای 2018 به کمتر از 500 هرار بشکه رسیده است.

تهدید آمریکا برای اعمال تحریم های جدید در شرایطی است که تقاضا در آسیا به شدت رو به افزایش است. از سوی دیگر عربستان و سایر صادرکنندگان بزرگ نفت جهان از جمله روسیه تولید خود را کاهش داده اند تا قیمت نفت افزایش یابد.

در پی این اقدام میزان ذخایر جهانی انرژی به کمتر از 2.85 میلیارد بشکه رسیده است که اندکی از میانگین 5 ساله بیشتر است.

احیای برجام، می‌تواند قیمت نفت را فورا کاهش دهد/ ایران می‌تواند در صورت لغو تحریم‌ها 4.5 میلیون بشکه را روزانه وارد بازار کند/ روسیه امتیازی از توافق با ایران می خواهد

دانیل لاکاله اقتصاددان اسپانیایی در مورد تاثیر احیای برجام بر قیمت نفت خاطرنشان کرد: توافق هسته‌ای ایران قیمت نفت را فورا کاهش می‌دهد، زیرا ایران می‌تواند در صورت لغو تحریم‌ها ۴.۵ میلیون بشکه در روز را به سرعت وارد بازار کند. بنابراین احیای توافق هسته‌ای تاثیر زیادی بر بازار نفت و کاهش قیمت‌ها دارد.

به گزارش جماران؛ به نقل از ایلنا، اقتصاددان اسپانیایی تاکید کرد که احیای برجام می‌تواند قیمت نفت را تا حد زیادی کاهش دهد و تأثیر برجام بر بازار نفت ایران می‌تواند در صورت لغو تحریم‌ها ۴.۵ میلیون بشکه را روزانه وارد بازار کند.

دانیل لاکاله استاد اسپانیایی و تحلیل‌گر اقتصادی با مدرک دکترای اقتصاد است، حوزه تخصصی او اقتصاد جهانی است. وی جزو بیست اقتصاددان برتر جهان است که تاکنون کتاب‌های پرفروشی در حوزه اقتصاد مانند «فرار از تله بانک مرکزی» و «زندگی در بازارهای مالی» نوشته‌ است. کتاب‌های وی به زبان‌های انگلیسی، اسپانیایی و چینی و پرتغالی ترجمه و منتشر شده‌‌ است.

لاکاله سخنرانی‌های کلیدی را در معتبرترین انجمن‌ها در سراسر جهان از جمله فدرال رزرو در هوستون، بنیاد هری پایتس در واشنگتن، مدرسه اقتصاد لندن، صندوق انجمن اجتماعی در میامی و مجمع جهانی اقتصاد ارائه کرده است.

وی نظرات خود را پیرامون تنش‌ها و تحولات فعلی بیان کرد:

قیمت نفت همچنان بالا خواهد ماند

لاکاله درباره تحریم‌ها علیه روسیه و تاثیر آن بر اقتصاد جهانی گفت: تحریم‌های غرب علیه مسکو، تأثیر بسیار شدیدی بر اقتصاد روسیه دارد، دولت روسیه شاهد کاهش تولید ناخالص داخلی ۸ درصدی است و تحلیلگران مستقل کاهش تولید ناخالص روسیه را ۱۱ درصد می‌دانند این تحریم‌ها حتما تاثیری بر اتحادیه اروپا خواهد داشت اما آنقدرها هم زیاد نیست و برآوردهای تحلیلگران مستقل همچنان رشد تولید ناخالص داخلی ۳.۵ درصدی را نشان می‌دهد.

وی همچنین در مورد تاثیر تحریم‌ها علیه روسیه بر قیمت نفت گفت: با توجه به تحریم‌های غرب علیه روسیه، قیمت نفت بالا خواهد ماند اما احتمالاً نه برای مدت طولانی زیرا با کاهش تقاضا برای نفت قیمت‌ها به بالای ۱۲۰ دلار در هر بشکه می‌رسد.

احیای برجام، می‌تواند قیمت نفت را فورا کاهش دهد

ایران می‌تواند در صورت لغو تحریم‌ها ۴.۵ میلیون تأثیر برجام بر بازار نفت بشکه را روزانه وارد بازار کند

این استاد دانشگاه در مورد تاثیر احیای برجام بر قیمت نفت خاطرنشان کرد: توافق هسته‌ای ایران قیمت نفت را فورا کاهش می‌دهد، زیرا ایران می‌تواند در صورت لغو تحریم‌ها ۴.۵ میلیون بشکه در روز را به سرعت وارد بازار کند. بنابراین احیای توافق هسته‌ای تاثیر زیادی بر بازار نفت و کاهش قیمت‌ها دارد.

روسیه سعی می‌کند تا به هر طریق از تحریم‌ها نجات یابد

لاکاله در مورد درخواست روسیه در مورد توافق با ایران اظهار کرد‌: روسیه سعی می‌کند به هر طریق ممکن از تحریم‌ها نجات یابد و تاثیر تحریم‌ها بر اقتصاد خود را تا حدی کاهش دهد. تصور می‌کنم روسیه در وضعیت مالی بسیار سختی قرار دارد و می‌خواهد مطمئن شود که امتیازی از توافق با ایران دریافت می‌کند.

واقعیت بازار نفت از زبان استاد ایرانی دانشگاه امریکا

به گزارش شانا به نقل از روزنامه ایران، سقوط قیمت نفت در بازارهای جهانی همچنان ادامه دارد و با این حال طرفداران بالا نگهداشتن سقف تولید نفت هم از موضع خود عقب‌نشینی نمی‌کنند.

در سال 2014 میلادی قیمت نفت جهانی در مجموع حدود 45 درصد کاهش یافت ولی با آغاز سال نوی میلادی روند نزولی قیمت‌ها در بازار نفت سرعت گرفت. به طوری که روز گذشته قیمت هربشکه نفت برنت به 45 دلار رسید که این نرخ پایین‌ترین قیمت در شش سال اخیر است. نفت امریکا هم که این روزها فاصله خود را با نفت برنت کم کرده است به 44 دلار رسید.

پیش ازاین قیمت نفت برنت و وست تگزاس امریکا حدود 4 تا 5 دلار با یکدیگر اختلاف داشتند ولی سقوط بی‌سابقه قیمت‌ها این دو نفت شاخص بازار را به هم نزدیک کرده است.

با وجود این بازهم کشورهای عربی حامی افزایش تولید نفت بر مواضع خود تأکید کردند. بنابراین درحالی که فزونی عرضه، قیمت نفت را به پایین‌ترین رقم در بیش از 5 سال اخیر رسانده، امارات اعلام کرده است که همچنان طرح افزایش ظرفیت تولید خود به 5/3 میلیون بشکه در روز تا سال 2017 را ادامه خواهد داد. سهیل المزروعی، وزیر انرژی امارات گفت: «در این شرایط بی‌ثبات قیمت نفت، ما نشان می‌دهیم که همچنان مصمم به رسیدن به اهداف بلند مدتمان در زمینه تولید هستیم.»

شرایط فعلی نفت را گران می‌کند
درهمین زمینه استاد اقتصاد دانشگاه ویرجینیا تک امریکا که برای شرکت در همایش بزرگ اقتصاددانان به تهران سفر کرده است اعتقاد دارد که شرایط فعلی بازار نفت در آینده باعث افزایش قیمت نفت خام خواهد شد. جواد صالحی اصفهانی درگفت‌و‌گو با خبرنگار «ایران» گفت: کاهش بی‌سابقه قیمت نفت موجب می‌شود تا تولیدکنندگان بتدریج قدرت سرمایه‌گذاری برای توسعه صنعت نفت و طرح‌های توسعه‌ای خود را از دست بدهند و همین عامل موجب می‌شود در آینده امنیت عرضه انرژی در جهان به مخاطره بیفتد ضمن اینکه قیمت نفت را نیز افزایش خواهد داد.

به گفته وی به طور معمول تولیدکنندگان نفت خام بخشی از درآمد نفتی خود را در طرح‌های اکتشاف و استحصال نفت هزینه می‌کنند، اما وقتی که قیمت کاهش یابد آنها توان این کار را از دست می‌دهند. وی پیش‌بینی کرد: با روال موجود که به افت سرمایه گذاری‌های نفتی می‌انجامد طی سه تا چند سال آینده قیمت‌ها بالا خواهد رفت.

این اقتصاددان ادامه داد: البته درحال حاضر عده‌ای امیدوارندکه قیمت نفت به بالا برگردد ولی تداوم روند حاضر تعدادی از تولیدکنندگان حاشیه‌ای نفت را از چرخه تولید خارج می‌کند و بازار متعادل‌تر خواهد شد.

نفت ارزان به سود امریکاست
صالحی اصفهانی در پاسخ به این سؤال که با کاهش بیش از حد قیمت‌ها تولید نفت شیل امریکا صرفه اقتصادی خود را ازدست می‌دهد ولی با وجود این دولت امریکا از سیاست اوپک برای بالانگهداشتن سقف تولید که به افت بیشتر قیمت‌ها منجر شده است، حمایت می‌کند. دلیل این دوگانگی چیست؟ گفت: درواقع امریکا از افت قیمت نفت سود می‌برد و در مجموع شرایط فعلی به نفع اقتصاد ملی این کشور است.

وی افزود: امریکا از نفت برای تولید استفاده می‌کند و هرچه قیمت نفت کاهش یابد هزینه تمام شده کالاهای تولیدی این کشور کمتر می‌شود. ازسوی دیگر میزان صادرات امریکا نیز با نفت ارزان افزایش می‌یابد. درمجموع می‌توان گفت که کاهش قیمت نفت به افزایش صادرات و اشتغال در امریکا منجر می‌شود و براین اساس از سیاست اوپک حمایت می‌کند.

شیل نفت با افت قیمت از گردونه رقابت خارج می‌شود
این استاد دانشگاه ویرجینیا تک امریکا همچنین درخصوص اینکه تولید شیل نفت در امریکا تا چه زمانی صرفه اقتصادی دارد، اظهار داشت: نفت شیل هزینه نهایی دارد که اگر قیمت جهانی از آن رقم کمتر شود دیگر صرفه اقتصادی ندارد. گفتنی است که سازمان انرژی امریکا و برخی از نهادهای دیگر این کشور قیمت 44 تا 60 دلار را به عنوان کف قیمتی برای ادامه تولید شیل نفت اعلام کرده‌اند. به گفته وی نفت شیل امریکا در مقایسه با نفت خام متعارف هزینه تولید بالاتری دارد و برای استخراج آن، آب و برق زیادی نیاز است ضمن اینکه آثار زیست محیطی منفی به همراه دارد.

اوپک هیچ گاه مؤثر نبوده است
صالحی اصفهانی در پایان درباره نقش سازمان اوپک برای متعادل کردن بازار نفت گفت: اوپک هیچ گاه نتوانسته است نقش مهمی در بازار بین‌المللی نفت داشته باشد. وی ادامه داد: همواره این عرضه و تقاضای بازار بوده است که قیمت نفت را تعیین کرده است و در این میان اوپک نتوانسته است تأثیر زیادی در این بازار داشته باشد.

وابستگی نفتی کم شده اما.
وی در ادامه درباره وابستگی اقتصاد ایران به نفت خاطرنشان کرد: بالای 70 درصد نفت تولیدی را در داخل کشور مصرف می‌کنیم و تنها 30 درصد آن صادر می‌شود. وابستگی دولت به نفت البته کم شده است. سال 47 وابستگی دولت و بودجه به نفت 82 درصد بوده است. اما به دلیل همین فشارها و اقدامات غربی‌ها باعث شده که وابستگی اقتصاد ما به نفت کاهش یابد. این استاد دانشگاه تصریح کرد: گرچه امروز وابستگی اقتصاد ما به نفت کاهش یافته اما به دلایل ساختاری نتوانسته‌ایم ساماندهی اقتصادی خوبی داشته باشیم.

وی ادامه داد: در برخی کشورها نظیر نروژ هم نفت صادر می‌شود هم بهره‌وری کار در آنها بالا است. در نروژ درآمد نفت تنبلی ایجاد نکرد و باعث وابستگی کامل اقتصاد آنها به درآمدهای صادرات نفت نشد، اما درایران این‌گونه شد. این به دلیل ساختارهای ناموزون در ایران بوده است و آنها ساختارهای اقتصادی خوبی ایجاد کرده بودند.

تاثیر برداشته شدن تحریم بر گروه پالایشی بورس؛ دلار ۱۸ هزار تومانی هم ریسکی وارد نمی‌کند

بهمنش کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: در قیمت گذاری محصولات پالایشی دو مقوله نرخ ارز و قیمت جهانی تاثیر دارند که با رفع تحریم‌ها بسته به میزان تولید تاثیرات خود را نشان می‌دهد.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از تحلیل بازار؛ "ان اچ کی" ژاپن در گزارشی از مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای عضو برجام مدعی شده که تفاهم‌های درباره لغو تحریم ها از جمله لغو ممنوعیت صادرات نفت خام ایران حاصل شده است.

پیشتر هم عراقچی معاون وزیر امور خارجه در مصاحبه‌ای اعلام کرده بود، "تفاهم‌هایی حاصل شده است و تحریم ها تقریبا در همه زمینه ها برداشته خواهد شد. " پیشتر رسانه‌ها از روند مثبت مذاکرات خبر دادند گفته می‌شود که در برخی از موارد هر دو طرف به نتایجی دست پیدا کردند.

در سال‌های اخیر تحریم‌های نفتی سبب کاهش میزان صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی شده بود، به همین دلیل تخفیفاتی برای صادرات نفت ایران و فرآورده‌های نفتی اعمال می‌شد که در این باره وال‌استریت ژورنال گفته است که ایران برای هر بشکه نفت خام یک دلار تخفیف می‌دهد و همچنین محصولات فرآورده نفتی را با قیمتی پایین‌تر می‌فروشند. این رسانه به نقل از علی امیرلیراوی، معامله‌گر کالایی آورده که ایران تخفیف ۷۰ دلاری برای هر تن پروپان ارائه می‌دهد که ۱۶ درصد ارزان‌تر از پروپان عربستان سعودی است.

تاثیرگذاری تحریم‌های نفتی بر تراز مالی شرکت‌های پالایشی و شرکت‌های وابسته به نفت در بازار سرمایه، تاثیرگذار بوده اما برخی از صاحب نظران بورس می‌گویند که افزایش قیمت دلار و همچنین دور زدن تحریم‌ها به وسیله این شرکت‌ها، تاثیرات نفتی را در صورت مالی این شرکت‌ها کاهش داده است.

بررسی صورت مالی بیشتر شرکت‌های پالایشی هم نشان می‌دهد که درآمد عملیاتی این شرکت‌ها در سال ۹۹ با توجه به افزایش تحریم‌ها در دوران ترامپ، رشد قابل توجهی داشتند که بخشی از آن را درآمدهای ارزی تشکیل می‌دهد. اینکه برداشته شدن تحریم‌ها چه میزان بر درآمد این شرکت‌ها تاثیر دارد؟ نیاز به بررسی دو مقوله مقدار فروش و قیمت فروش این محصولات بستگی دارد.

برداشته شدن تحریم‌ها از یک سو سبب بالاتر رفتن میزان فروش و از طرف دیگر کاهش نرخ ارز در داخل می‌شود که در کنار یکدیگر شاید عامل خنثی کننده‌ای داشته باشد، که بهمنش در گفتگو با بازار به این مقوله اشاره داشت.

امین بهمنش کارشناس بازار سرمایه ریزش دلار تا ۱۸ هزار تومان در پی رفع تحریم‌ها را ریسک کمی برای شرکت‌های وابسته به نفت می‌داند و می‌گوید: تاثیر رفع تحریم‌ها بر پالایشی‌ها بسته به میزان ظرفیتی دارد که این شرکت‌ها با آن تولید می‌کنند.

او گفت: زمانی که قیمت نفت در بازارهای جهانی افزایش پیدا می‌کند برای شرکت‌های پالایشی سودده است و دلیل آن هم تاثیر قیمت نفت بر کرک اسپرد( تفاوت قیمت یک بشکه محصول با یک بشکه نفت خام) است، به بیان دیگر هر چقدر تفاوت قیمت فرآورده‌های نفتی و هر بشکه نفت افزایش پیدا کند به سود این شرکت‌ها می‌باشد، بنابراین با افزایش قیمت نفت کرک اسپر هم شاید افزایش پیدا کند، از طرفی دیگر چون شرکت‌های پالایشی از شرکت پالایش و پخش تخفیف می‌گیرند در بهای تمام شده آن هم تاثیرگذار است.

به گفته بهمنش در حال حاضر تخفیفاتی از سوی شرکت‌های پتروشیمی، فلزاتی، پالایشی و غیره در جهت صادرات وجود دارد.

هفته گذشته نیز با خبر برداشته شدن تحریم‌های نفتی و همچنین افزایش قیمت نفت، تراکنش معاملات در شرکت‌های پالایشی در تابلوی بورس رشد قابل توجهی داشت و با حمایت حقوقی‌ها صف‌های فروش آن‌ها کاهش پیدا کردند.

تاثیر رفع تحریم‌ها بر شرکت‌های پالایشی

بهمنش تاثیر افزایش قیمت دلار بر روی نفت این گونه توضیح داد: اگر دلار بالا برود، برای کامودیتی خوب است، حتی اگر هزینه‌ها آن‌ها بر مبنای دلاری باشد، آن حاشیه سودی که بین درآمد و بهای تمام شده می‌تواند تاثیر مثبتی روی سود آن‌ها بگذار در نتیجه افزایش دلار به نفع این شرکت‌ها است.

این کارشناس این سوال را که چقدر تحریم بر عملکرد شرکت‌های پالایشی تاثیر می‌گذارد؟ این گونه پاسخ داد: تحریم از یک طرف تناژ فروش شرکت‌ها را ممکن است کاهش دهد اما اینکه چقدر اثر داشته باشد به آن شرکت بستگی دارد که چقدر بتواند تحریم‌ها را دور بزند. معمولا این اتفاق می‌افتد که بسیاری از شرکت‌ها با ظرفیت کامل خود کار نکنند، آن چیزی که گفته شد تاثیر تحریم بر مقدار فروش است.

او در مورد تاثیر تحریم بر نرخ فروش می‌گوید: بسیاری از این شرکت‌ها صادراتی هستند و حتی مبنای قیمت‌های هم که در داخل می‌خورد، قیمت‌های جهانی است، بنابراین قیمت گذاری بسته به نرخ دلار و قیمت جهانی دارد، که می‌توان گفت نرخ دلار با تحریم همیشه بالا رفته است، ولی با توجه به افزایش قیمت جهانی، بسیاری از شرکت‌ها در جهت صادرات مجبور هستند تخفیف بدهند و حتی در تأثیر برجام بر بازار نفت فروش نفت هم این تخفیفات وجود دارد؛ در نتیجه نرخ فروش محصولات به دلار و قیمت جهانی بستگی دارد، که در قیمت جهانی فروش محصولات به خاطر تحریم‌ها ممکن است با تخفیفاتی به فروش برسد اما افزایش نرخ دلار می‌تواند آن را جبران کند، درنهایت نرخ محصولات می‌تواند حتی با ثبات قیمت جهانی بالا برود.

با توجه به خبرهای منتشر شده از مذاکرات صورت گرفته بین تیم ایرانی و اعضای برجام، به نظر می‌رسد تحریم‌های نفتی، جزو اولین تحریم‌های است که برداشته می‌شود. به گفته مسئولین اقتصادی با رفع تحریم‌ها، پول‌های بلوکه شده ایران هم قرار است آزاد شود در نتیجه امکان کاهش نرخ دلار تا زیر ۲۰ هزار تومان وجود دارد.

بهمنش تاثیر رفع تحریم‌ها و در پی آن کاهش نرخ دلار بر روی صنایع پالایشی را این گونه توضیح داد: در صورت رفع تحریم‌ها و کاهش نرخ دلار تا زیر ۲۰ هزار تومان، بسته به این دارد که ما چه ظرفیتی بفروشیم، من فکر نمی‌کنم حتی با دلار ۱۸ هزار تومان هم ریسکی بر این بازار داشته باشد، و اگر قرار باشد در سال جاری یک بازار بازده بیشتری داشته باشد به نظر من بورس است.

او می‌گوید: بین بازده بازار دلار، طلا و بورس، بازده بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها بیشتر است. در فرصت‌های سرمایه‌گذاری که ما داریم بورس کم ریسک‌تر است.

این کارشناس گفت: ارزش افزوده‌ در بورس ما، متغییر اسمی است و کمتر می‌بینیم که در تولید یک شرکت میزان فروش افزایش چشمگیری کند، آنچه رشد کرده بیشتر مبلغ محصول بوده که متاثر و نشات گرفته از بحث نرخ دلار می‌باشد بنابراین بازدهی بورس ما مثبت است.